Marineschepen.nl
 
   
 

De Karel Doorman op weg naar indienststelling
(Deel 1)


Jaime Karremann
Bericht geplaatst: 20-04-2015


Aanstaande vrijdag wordt het JSS de Karel Doorman in dienst gesteld. Het nieuwste en grootste Nederlandse marineschip zal met veel ceremonieel aan de vloot worden toegevoegd. Maar hoe gaat het met de Doorman? En wat doet het schip eigenlijk? Marineschepen.nl voer mee voor een reportage vlak voor de indienststelling.

Karel Doorman
De Karel Doorman op de rede van Den Helder. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Het is dinsdagochtend, 0845 uur. Als bij een bushalte in de ochtendspits ontstaat een groepje wachtenden tussen steiger 19 en 20 van de Nieuwe Haven te Den Helder. Weekendtassen en wat afgesloten kratten worden in het gras gezet. Behalve de wind en de stationair draaiende motor van het bestelbusje naast ons is het stil en zijn de blikken gericht op de marinesleepboot de Regge die afmeert aan de houten steiger.

Ineens komt de groep in beweging richting sleepboot en komen kratten met groente en fruit uit het busje. De 16 personen met wie ik aan boord van de Karel Doorman zal stappen blijken voornamelijk technici van een keur van defensieafdelingen en bedrijven te zijn uit binnen- en buitenland.
Eenmaal langszij begrijp ik pas dat wij een deel zijn van een logistieke operatie. Want op de Karel Doorman staat een andere groep die weer van het schip af moet.

Marineschepen kunnen heel druk zijn, en zeker de marineschepen die op het punt staan om in dienst gesteld te worden en nog midden in de proefperiode zitten.

Want al heeft de Karel Doorman al een eerste missie achter de rug en wordt het schip aan de vloot toegevoegd, het afstellen, meten en testen is nog lang niet klaar.



ABC op zee
Nadat de wisseling van personen en goederen is afgerond, kan de Doorman koers zetten naar open zee. De nieuwe opstappers worden begeleid naar bureau administratie om de sleutel van de hutten op te halen. Mij wordt verteld dat mijn hut hoog in het schip op het B-dek is.

Iedereen die bekend is met fregatten weet dat je daar van het alfabet eigenlijk alleen de letter H moet kennen. Want het H-dek is daar het belangrijkste dek en de rest is vrij eenvoudig te bereiken.
Voor de Karel Doorman moet de kennis van het alfabet echter een stuk verder reiken. De hele reeks van A tot J moet je perfect beheersen (I uitgezonderd, want die letter lijkt teveel op een Romeinse I) en niet alleen van voor naar achteren, maar ook weer terug.

De Karel Doorman is namelijk niet alleen lang, maar ook hoog. Een groot deel van de lengte komt van het lange helidek, het voertuigendek met daaronder de vele tanken met brandstof voor andere schepen. De meeste leef-, slaap- en werkruimten zijn in de lichtgrijze opbouw. En precies daar komt het alfabet om de hoek zeilen. Want sta je in de hangar (F-dek) en je wil naar de fitnessruimte op het J-dek, hoeveel dekken moet je dan omhoog of omlaag?

Omhoog en omlaag kan op de Doorman met één van de vele trappenhuizen, maar ook uitstekend met de lift. Liften zijn niets nieuws op marineschepen, zelfs geen personenliften. Maar hier op de Doorman is het gebruik van de personenlift volledig geaccepteerd en die wordt dus met regelmaat gebruikt.

Zoals velen dreigde ook uw verslaggever een aantal keer te verdwalen, maar de vele plattegronden die door het hele schip hangen voorkwamen een gênante overnachting in een trappenhuis. Daarnaast werd mij direct bij binnenkomst een aantal ezelsbruggetjes verteld, die het navigeren door de Dikke Boot een stuk makkelijker maken: F-dek is flight deck, H-dek is hospitaal en G-dek is general (dus algemeen: administratie, eetzaal en kombuis).

Peter van den Berg
Commandant KTZ Peter van den Berg op de brug van de Karel Doorman. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Een week testen en meten
Voor de brug is dat allemaal niet nodig, die is vaak vrij eenvoudig te vinden. Eenmaal daar aangekomen zie ik dat we de rede van Den Helder alweer even achter ons hebben gelaten. De omwentelingen van de schroefas worden met een paar drukken op de knop verder opgevoerd. Beneden in het schip gaan de dieselgeneratoren harder aan het werk om de elektromotoren van extra elektriciteit te voorzien. En de elektromotoren zorgen dat de schroefassen sneller gaan draaien.

Ook kapitein ter zee Peter van den Berg, commandant van de Doorman, is op de brug en kan me exact vertellen waar de technische focus ligt deze week: "Na een aantal maanden ervaring met de voortstuwing, hebben we wat garantieclaims en verbeterpunten. Damen gaat nu de fijn-afstemming doen van het hele voortstuwingsbedrijf, waardoor we bijvoorbeeld meer vermogen in het water kunnen brengen en harder kunnen remmen."

"Vandaar dat er ook mensen zijn van General Electric, leverancier van het elektrische deel van de voortstuwing en van Rolls Royce, leverancier van het diesel gedeelte. En overkoepelend mensen van DMO. Zij moeten met elkaar tot de optimale setting komen."

Maar het is niet alleen voortstuwing: "MARIN gaat, ook in samenwerking met DMO, manoeuvreerproeven doen voor het manoeuvreerboek. In dat boekwerk komt bijvoorbeeld te staan wat de draaikarakteristieken zijn van het schip, zodat als je een onbekende haven binnenkomt je kan opzoeken hoeveel ruimte het schip nodig heeft. Daarom gaan we deze week bochten draaien bij verschillende vaarten en verschillende roerhoeken."

Een andere reden is dat MARIN met DMO de modellen in de praktijk kan toetsen. Modellen en berekeningen van DMO zijn op schaal in de bassins van MARIN getoetst, maar nu wordt getest of dit overeenkomt met de praktijk.

Aan één van de belangrijkste technische issues van het JSS wordt deze week in de praktijk nog niet gesleuteld, maar een mogelijke oplossing van het euvel staat inmiddels wel op papier. De uitlaatgassen van de diesel blijken via de hoge schoorstenen toch naar binnen gezogen te worden, waardoor de vervuilde lucht door het schip wordt geblazen. De luchtinlaten zullen daarom verplaatst worden.

DMAN helidek
Een NH-90 van vliegkamp De Kooy landt op één van de twee spots van de Doorman. Vooraan op de foto zijn de masten te zien voor bevoorradingen op zee. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Naar het noorden
Ondertussen varen we verder door naar het noorden. We zullen ons de komende dagen zo'n 80 mijl ten noorden van Terschelling ophouden voor de tests.

Een week eerder was de Doorman nog verder noordwaarts. Toen was het op aanbevelen van de ingescheepte meteoroloog van de Dienst der Hydrografie richting Schotland gekoerst. Daar waren de kansen op een flinke bries het grootst, maar zonder dat ijsafzetting het opereren met helikopters onmogelijk zou maken. Want dat was wat de Karel Doorman ging doen. Van den Berg: "Vanuit een model was berekend wat de windlimieten zijn voor helikopters. We moesten in de praktijk controleren of het rekenmodel goed was en of er geen rare wervelingen of turbulentie zou ontstaan waardoor de helikopter bij bepaalde winden niet veilig kan landen."

Uit de tests bleek dat de 40-tonskraan meer wervelingen opleverde dan gedacht, wat beperkingen oplevert voor de inzet van de heli. Tegelijkertijd bleek ook dat helikopters ook met slechter weer konden oplanden dan vooraf berekend. Dat leverde juist weer meer mogelijkheden op.

En dit slechte weer bleek ruimschoots voorradig ten oosten van Schotland. Er werden windsnelheden gemeten van 80 knopen, bijna 150 km per uur.

eetruimte
De gezamenlijke eetruimte. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Bedrijfskantine
Vergeleken met de week daarvoor, is de wind nu wel beduidend minder. De zon komt regelmatig door en de zee is vlak, de Doorman deint rustig heen en weer.

Ik laat de tests van Damen en MARIN voor wat ze zijn en richt me op de bemanning van het JSS. Want dat is al een uitdaging op zich. 150 mensen blijken zich goed te kunnen verspreiden over zo'n groot schip. "Als je wilt kun je dagenlang niemand tegenkomen," zei één van de bemanningsleden half grappend.

Nu is dat mooi op vakantie in Noord-Finland, maar daar zou ik niet snel heen gaan. Toch moest ik daar aan denken toen ik tijdens één van mijn vele wandelingen in de hangar terecht kwam. Ik stond in een uiterste hoek van die gigantische ruimte waar meerdere helikopters in kunnen, maar die op een paar voertuigen na leeg was. Toen ik in de verte de piep hoorde van een deur die open ging, dacht ik: "Mensen!" Helaas was de vogel al gevlogen voor ik contact kon maken.

Binnen de hoge opbouw van de Doorman is dit wel anders, omdat daar veel meer werkplekken zijn. Maar ook daar viel me op hoe stil en rustig het er kan zijn. Lege gangen zijn geen uitzondering.



Het valt niet alleen mij op, maar ook andere bemanningsleden hoor ik er over. Velen zijn vol lof over het schip en trots op de Doorman, maar zeggen ook dat je meer je best moet doen om het gezellig te maken dan op andere schepen.

Eén van de vermeende oorzaken is de gemeenschappelijke eetzaal. Net als op de OPV's (de Doorman is op bepaalde vlakken een mega-OPV) eet iedereen in één bedrijfsrestaurant. Op de OPV's werkt dat sociaal gezien goed omdat het een kleine bemanning van zo'n 50 personen betreft.

Hetzelfde concept op de Doorman wordt door sommigen echter als te massaal ervaren, waardoor het leven aan boord juist individualistischer wordt. Tegelijkertijd is ook de akoestiek van het bedrijfsrestaurant zo dat het er een enorm kabaal kan zijn.

Ook bij de Logistieke Dienst is niet iedereen enthousiast: "We moeten er mee leren leven, maar het gaat ten koste van de sfeer en de service. Het is echt een bedrijfskantine geworden. Het vakgebied van de hofmeesters heeft er bovendien onder te lijden," zegt één van de LDV'ers. De hofmeesters op oudere schepen bedienen namelijk de officieren en onderofficieren tijdens de maaltijden. Dat is er op de Doorman af.

Gamen
Trend: lege gangen en internetten in het slaapverblijf. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Sfeer
Ook de commandant is van de verschillende meningen op de hoogte: "Het bedrijfsrestaurant vergroot de interactie tussen de verschillende rangen en standen, maar sommige mensen missen dat je niet meer een eigen clubje hebt."

"Aan de andere kant hebben we nu minder personeel nodig dan bij het eten in drie verschillende verblijven. Bovendien is de kwaliteit van het eten beter. Beneden kan het allemaal warm gehouden worden, maar als het opgevoerd moet worden van het G naar C-dek, dan eet je hier ongeveer koud voedsel."

Van den Berg denkt dat niet zozeer de indeling van het schip ermee te maken heeft, als wel de algemene trends in de maatschappij: "Over het algemeen zie je dat het leven aan boord individualistischer is geworden. Dat heeft te maken met de generatie en de mogelijkheden die je hier hebt. Mensen kijken op hun hut naar een film, zitten te What's Appen of gaan daar internetten. Tien jaar geleden waren die mogelijkheden er niet, dus ging men noodgedwongen naar de verblijven toe voor vertier. Dus je ziet in zulk soort commentaren een verschil in generaties."

"Bemanningsleden die vanuit de hut tegen elkaar zitten te gamen houden zich ook bezig met interactie en ontspanning. Dat is anders, maar hoeft niet per definitie slechter te zijn."

cafetaria
Toch lukt het om het gezellig te maken aan boord. In het Cafetaria, het verblijf van de matrozen, wordt 's avonds film gekeken. In de ruimte ernaast werd (op het moment van deze foto) Kolonisten van Catan gespeeld. Wel moet opgemerkt worden dat er in totaal zo'n 50 matrozen aan boord zijn, een deel is aan het werk, maar anderen zijn in hun slaapverblijf. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Het seindek, waar gerookt mag worden, en de brug hebben nu ook een rol gekregen op gebied van sociale interactie: "Ik ben geen voorstander van roken, maar het seindek is wel een sociale plek. En je ziet dat ook dat de brug die functie een beetje vervult. Je wilt niet hebben dat het er te druk wordt. Maar je ziet wel dat mensen snel naar de brug toe trekken. Ook omdat er een bakkie koffie kan worden gehaald."

Het lijken twee trends die elkaar versterken: enerzijds de steeds individualistischer ingestelde maatschappij en anderzijds steeds grotere schepen met minder mensen en minder open dekken. Dat zijn belangrijke ontwikkelingen voor de Koninklijke Marine, omdat juist de sfeer aan boord sinds mensenheugenis dé reden is waarom mensen het zo naar hun zin hebben en wat de marine ook uniek maakt.

"Precies," beaamt Van den Berg, "maar het feit dat je met elkaar in hetzelfde schuitje zit, letterlijk en figuurlijk, creëert al een band. Helemaal als je 3 maanden met elkaar op pad gaat, met Kerst en Oud en Nieuw."

kombuis
Woensdagochtend, in het kombuis wordt hard gewerkt aan een (overheerlijke) nasimaaltijd. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Deel 2, over o.a. de voorbereidingen voor de indienststelling, staat nu online.

comments powered by Disqus





Marineschepen.nl
Contact
Over deze site
Privacy
Adverteren
Blijf op de hoogte via:

Twitter

Facebook

Instagram

Copyright

Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Gerelateerde artikelen
JSS
Reportage Doorman deel 2