In 1984 had ten zuiden van Engeland een bijzondere bevoorrading op zee plaats. Voor het eerst kwamen beide GW-fregatten Hr.Ms. Tromp en Hr.Ms. De Ruyter tegelijk langszij Hr.Ms. Zuiderkruis om olie te laden. Er was geen officiële marinefotograaf bij. De foto's die verbindelaar Martin de Boer maakte zijn dus uniek, maar waren jarenlang weggestopt in een fotoalbum. Nu zijn ze gedigitaliseerd en voor iedereen te zien!
Hr.Ms. Zuiderkruis geflankeerd door Hr.Ms. Tromp (aan bakboordzijde) en Hr.Ms. De Ruyter, gezien vanuit de Lynx helikopter van De Ruyter. (Foto: Martin de Boer)
Dat Martin de Boer een uitstekend fotograaf is en in zijn marinetijd veel bijzonders heeft beleefd, bleek al uit zijn eerdere bijdragen over Hr.Ms. Overijssel in 1980 en zijn avonturen tijdens Fairwind '86. Ook nu een mooi verhaal en mooie foto's door de voormalig verbindelaar van deze bijzondere ontmoeting.
De drie schepen waren weliswaar al zo'n 8 jaar oud, maar toch waren zij niet eerder samen geweest voor een bevoorrading op zee (BOZ). Later is dit in 1987 nog eens herhaald (in het Caribisch gebied), maar dit was de eerste keer. Het woord is aan Martin de Boer:
"In 1984 ben ik geplaatst aan boord van Hr.Ms. De Ruyter. Op zee voornamelijk werkzaam in de commando centrale, binnenliggend veelal in de radio centrale. In die jaren ben ik redelijk fanatiek in het maken van foto's. Nagenoeg overal en altijd sleep ik mijn camera mee. Bij gebrek aan het hebben van een scheepsfotograaf word ik geregeld door de hogere legerleiding gevraagd om plaatjes te maken. De leukste foto's hang ik dan na verloop van tijd in de whalegang zodat de bemanning ze kan nabestellen.
Op maandag 13 februari 1984 vertrekt het Eskader van de Koninklijke Marine vanuit Den Helder voor haar Winterreis. Het Eskader bestaat uit het Geleide Wapen fregat Hr.Ms. De Ruyter (vlaggenschip), het bevoorradingschip Hr.Ms. Zuiderkruis en de Standaardfregatten Hr.Ms. Van Kinsbergen, Jan van Brakel, Banckert en Philips van Almonde.
Eenmaal op volle zee stoomt het Eskader al oefenend op richting Het Kanaal. De eerste dagen van deze reis staan grotendeels in het teken van individuele oefeningen zoals: scheeps-, onderzeebootbestrijdings-, schiet- en luchtdoelschietoefeningen.
In de wateren ten zuidwesten van Landsend wordt rendez-vous gemaakt met het GW-fregat Hr.Ms. Tromp, het S-fregat Hr. Ms. Callenburgh en de Driecilinderonderzeeboot Hr.Ms. Tonijn. Telt u even mee, dat zijn dus negen schepen van de Koninklijke Marine die zich tegelijkertijd op zee bevinden. Kom daar tegenwoordig nog maar eens om!
Aan boord van Hr.Ms. Tromp bevindt zich de commandant van het Fregattensquadron. De taak van deze eenheid is om schepen operationeel op te werken. Hr.Ms. Tromp heeft namelijk in 1983 een grondige opknapbeurt gehad en vaart nu met een nagenoeg nieuwe bemanning. Het schip zal in april 1984 de taak van Eskader vlaggenschip over moeten nemen van Hr. Ms. De Ruyter.
In het Weekly Practice Program, in de wandelgangen het WPP genaamd, uitgegeven door de staf van het Eskader staat van uur tot uur vermeld welke oefeningen er zijn gepland. In de praktijk worden hier dagelijks meerdere veranderingen op aangebracht, in verband met bijvoorbeeld de weersomstandigheden of operationele gebreken."
Speciale opdracht
"We zijn een paar dagen onderweg als ik mij als de donder moet komen melden in de commando centrale. Ik kan me niet herinneren dat ik iets fout heb gedaan dus ben benieuwd wat ze van me moeten. Men, vraag me niet wie, had opeens bedacht dat het nog nooit was voor gekomen dat er twee Geleide Wapen fregatten tegelijkertijd langszij Hr.Ms. Zuiderkruis hadden gelegen om olie af te nemen. 'Ja en,' dacht ik, 'so what?'
Er was zojuist door de eskaderstaf een bericht verstuurd waarin opdracht wordt gegeven om zo'n 'replenishment at sea' uit te voeren. Ik snapte nog steeds niet wat ik hiermee van doen had want volgens mijn rolkaart ben ik bij dit soort activiteiten niet ingedeeld. Die conclusie hadden ze in de commando centrale wellicht ook getrokken want nu komt het: of ik effe in een helikopter wil stappen en wat plaatjes wil schieten! Nu, dat was wel het laatste wat ik had kunnen verzinnen. Of ik mijn spullen bij elkaar wilde zoeken en mij wilde begeven naar de hangar. Aye aye, captain!
Mijn fotoapparatuur ligt als we varen altijd op de brug. Veilig opgeborgen in een kast achter de seinerdesk. In die tijd is het in de mode om je fotoapparatuur te vervoeren in een glimmende metalen lichtgewicht koffer. Het voordeel van die koffer is dat je er op kan zitten als je moe bent en er op kan gaan staan als er volk voor je neus staat.
Ik haal mijn camera te voorschijn, draai er een 135mm lens op en begeef mij naar de hangar. Hier word ik opgevangen door de vliegploeg. Niet veel later zit ik achter in een Lynx helikopter. De riem om mijn middel zit met een kabel vast aan de binnenkant van de helikopter en moet voorkomen dat ik eruit kukel. Na een radio-check met de jockey voorin op de bok kiezen we het luchtruim.
De Lynx helikopter op het helidek van Hr.Ms. De Ruyter. (Foto: Martin de Boer)
Vanuit de Lynx
"De GW-fregatten liggen inmiddels langszij Hr.Ms. Zuiderkruis en het is aan mij om te zeggen hoe we moeten vliegen! Op verschillende hoogtes en afstanden draaien we rondjes om de schepen terwijl ik foto's maak. Wat me ook wel geinig leek is om recht voor de schepen te hangen en bij het naderen een hupje er over heen te maken. En zo geschiedde. Na een klein half uurtje is het uit met de pret en landen we op het achterdek van Hr. Ms. De Ruyter.
Nu niet meer voor te stellen, maar in 1984 ben ik in het bezit van een ordinaire spiegelreflexcamera met een fotorolletje erin. Even kijken naar het resultaat van je foto's nadat je ze geschoten heb is er dus niet bij. Ruim een maand later lopen we de haven van Den Helder binnen en kan ik met mijn fotorolletje naar de fotograaf. Tel daar nog een paar dagen bij op voor het ontwikkelen en afdrukken. Recentelijk heb ik de negatieven in een oude schoenendoos teruggevonden en gescand." En zie hier het resultaat!
Hr.Ms. Zuiderkruis geflankeerd door Hr.Ms. Tromp (aan bakboordzijde op de voorgrond) en Hr.Ms. De Ruyter. (Foto: Martin de Boer)
Hr.Ms. Tromp is nog niet aangekoppeld, De Ruyter wel. In de verte één van de S-fregatten. (Foto: Martin de Boer)
(Foto: Martin de Boer)
(Foto: Martin de Boer)
(Foto: Martin de Boer)
(Foto: Martin de Boer)
In het midden, haast niet zichtbaar, Hr.Ms. Zuiderkruis. (Foto: Martin de Boer)
Een andere Lynx is ook airborne. (Foto: Martin de Boer)
(Foto: Martin de Boer)
Prachtige foto van de bevoorrading op zee van de twee schepen tegelijk, een zogenaamde multi-RAS. (Foto: Martin de Boer)
Wachten tot ze dichtbij zijn en dan een hupje over de schepen. (Foto: Martin de Boer)
Terug naar het helidek van Hr.Ms. De Ruyter. (Foto: Martin de Boer)
