Marineschepen.nl
 
   
 

Het belang van techniek op marineschepen

Bookmark and Share
Laatst aangepast: 05-03-2014

Marineschepen zijn grote machines die bestaan uit een onvoorstelbare hoeveelheid grote en kleine technische systemen. Je zult niet snel iets van die grootte vinden met een grotere techniekdichtheid dan een marineschip. De variatie in techniek is enorm; van tandwielkasten tot netwerken, van hoogspanning tot Microsoft Office.
Een hedendaags conflict op zee is per definitie een techniekoorlog, een gevecht tussen bemande robots. Eén van de belangrijkste factoren die bepalend is voor de uitslag is techniek. Die moet dus wel up to date zijn.


LCF
De Technische Centrale op een LCF. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Marineschepen moeten kunnen vechten op zee, mensen kunnen redden, maar ook een prettig en veilig onderkomen zijn voor de bemanning. Dat (en veel meer) allemaal zelfstandig tegen een zo laag mogelijke prijs. Techniek aan boord is daarom onontbeerlijk. In een gevecht zijn bijvoorbeeld gasturbines en wapensystemen nodig, bij een reddingsactie op zee moeten er o.a. communicatiesystemen zijn en een mogelijkheid om een bootje te water te laten. Voor de bemanning moet er onder meer elektriciteit zijn om de telefoons op te laden, de douche moet werken en de airco/ verwarming moet in orde zijn.



Varende robots met mensen
Het is dus niet vreemd dat ook een groot deel van de bemanning dagelijks met techniek bezig is. Vanzelfsprekend doen de Technische Dienst en de Wapentechnische Dienst niets anders, maar ook de Operationele Dienst werkt ermee als gebruiker van sensoren, communicatiesystemen, software en wapensystemen. Zelfs de Logistieke Dienst ontkomt er niet aan in bijvoorbeeld de kombuis of in de computersystemen op Bureau Administratie.
(Dat grote aantal technische functies aan boord is ook de reden dat het grootste deel van het personeel man is.)

De hedendaagse Nederlandse marineschepen zijn eigenlijk varende robots met mensen. Het M-fregat (in dienst sinds begin jaren '90) kan al decennia zelfstandig vechten. Het LCF kan dat nog beter. Zet de systemen op "auto" en de schepen bepalen zelf of en wanneer ze gaan schieten en met hoeveel raketten. Niemand voor nodig. De Goalkeeper, het laatste redmiddel tegen inkomende raketten, is al sinds de jaren '80 een heuse killer robot. Het kan geheel zelfstandig inkomende doelen zien, ze selecteren op gevaar voor het schip en trakteren op 4200 wolfraampatronen per minuut.

Dat marineschepen zonder tussenkomst van mensen kunnen vechten, betekent niet dat ze dat ook doen. Tot op heden is de eis dat er een mens bepaalt of er gevuurd gaat worden. Daarnaast zijn er mensen nodig voor onderhoud en reparatie van de systemen. En voor vlagvertoon in buitenlandse havens is een bemanning ook wel handig. Internationale relaties onderhouden door onbemande vechtrobots te sturen, is vooralsog geen succes. LCF
Met een laptop de machinekamer in om storingen op te lossen. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Moet de techniek op een marineschip modern zijn?
Zoveel techniek aan boord is natuurlijk mooi, maar we weten ook hoe snel de technologische ontwikkelingen gaan. Voor ons als consument is dat niet zo'n probleem. Je kunt om de zoveel jaar een nieuwe telefoon kopen zonder in een sociaal isolement te geraken.
Marineschepen kosten echter -vooral door die techniek- vele miljoenen euro's, het ontwerpen en bouwen duurt minstens 10 jaar en de schepen moeten zo'n 25 jaar mee. Tegenwoordig worden daarom bij de Nederlandse marine de computers voor een nieuw schip pas gekocht vlak voor het schip gereed is en wordt er tussentijds een update gepland. Maar als een land even niet oplet zit het binnen de kortste keren met verouderde techniek en dat kan levensgevaarlijk zijn.

Niet alleen de marineschepen zitten vol techniek, ook hun opponenten. Torpedo's en kruisvluchtwapens bijvoorbeeld zijn ook voortdurend in ontwikkeling. De nieuwste kruisvluchtwapens tegen schepen vliegen veel sneller, lager dan voorheen. Ze zijn kleiner, beter bestand tegen elektronische aanvallen, wendbaarder en kunnen met meerdere wapens samenwerken.

Brahmos
INS Rajput, de Indiase destroyer van de gelijknamige klasse, stamt uit 1980 maar lanceert een supersonisch Brahmos kruisvluchtwapen. Dit wapen heeft een precisie van 1 meter, bereik van 500km en een topsnelheid van ongeveer 1200 km per uur. (Foto: Koninklijke Marine)

Er zijn best wat landen die met marineschepen varen uit de jaren '80: van de VS tot China, maar ook Rusland en Zuid-Europese landen. Nog meer landen varen met schepen uit de jaren '90, waaronder Nederland. Als deze schepen niet gemoderniseerd zijn (los van of ze nog niet gescheurd of verrot zijn) zijn ze kwetsbaarder in een modern conflict. Soms zelfs ook als ze gemoderniseerd zijn.

Radar oud
Dit is een ouderwets radarbeeld uit de jaren '70 of '80. Snelle, kleine en laag vliegende raketten van vandaag zijn op deze radarschermen bijna niet te detecteren. (Foto: Koninklijke Marine)

In de jaren '80 werden marineschepen voorzien van een klein aantal computers. De totale rekencapaciteit van toen is minder dan van een eenvoudige laptop nu. Radars en hun computersystemen die destijds op marineschepen werden geplaatst hadden moeite met doelen boven land, kunnen laag vliegende raketten nauwelijks onderscheiden van ruis veroorzaakt door golven. Draaiende radars zien de raketten die twee keer sneller gaan dan het geluid te laat en de draaibare lanceersystemen die op de boeg staan, komen krakend tot stilstand als er weer teveel zout in is gekropen.



Maar ook systemen uit de eerste jaren van deze eeuw raken verouderd. Al raken sommige systemen minder snel verouderd dan andere. De 76mm Oto Melara kanons van de M-fregatten zijn een stuk ouder dan de schepen zelf, maar doen het prima en hoeven niet vervangen te worden door een nieuw type. Vooral computersystemen en software raken wel snel verouderd.

De veroudering van technische systemen speelt overigens een grotere rol bij verdediging van het schip dan bij de aanval. Als een sterk verouderd schip als eerste een aanval weet te plaatsen met bijvoorbeeld meerdere moderne kruisvluchtwapens die na lancering zelf hun doel opzoeken, speelt de techniek aan boord van de afzender geen rol meer.

COBRA
Eén van de modernste centrales die we in Nederland kennen; de CommandoBrug Achter (COBRA) van Zr.Ms. Friesland. Deze opname is van na zonsondergang. Het rode licht brandt omdat voor deze COBRA de brug is en personeel vanuit beide ruimtes makkelijk van de ene naar de andere ruimte moet kunnen zonder verblind te raken in de COBRA of een uur aan het donker moet wennen op de brug. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Is nieuw altijd beter?
De consumentenelektronica is het best zodra deze uit de verpakking komt. Een nieuwe tv is nooit "smarter" geweest dan op het moment dat hij voor het eerst wordt aangesloten. Voor nieuwe marineschepen gaat dat niet op. Omdat het vervangingstempo laag ligt, is iedere nieuwe klasse zo nieuw dat er sprake is van kinderziektes. De meeste nieuwe schepen kampen in het begin met technische problemen, die soms pas na jaren worden opgelost. Een telefoonfabrikant haalt die problemen er uit in de testfase of bij een nieuw model. Ook marineschepen worden vooraf getest, maar er zijn zoveel onbekende variabelen door de nieuwe systemen dat lang niet alles is opgelost op het moment dat de schepen in dienst worden gesteld. Zowel de M-fregatten als de LCF'en waren pas na een aantal jaar volledig inzetbaar. Ook in het buitenland zie je dat bij moderne marineschepen, zoals de Duitse Braunschweigklasse en in extreme mate bij de Zweedse Visbyklasse.
Marineschepen bereiken dus pas een aantal jaar na indienststelling hun operationele top.





Marineschepen.nl
Contact
Over deze site
Blijf op de hoogte via:

Twitter

Facebook

Instagram

Copyright

Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Menu
Dossiers

Gerelateerde artikelen
De Zeven Provinciënklasse
Hollandklasse