|
|
Iver Huitfeldtklasse fregatten (Denemarken)
Laatst aangepast: 29-01-2024
De drie fregatten Iver Huitfeldt, Peter Willemoes en Niels Juel vormen samen de Iver Huitfeldtklasse, en zijn de meest capabele schepen van de Deense marine. De schepen, die de fregatten van de Niels Juelklasse hebben vervangen, kunnen worden ingezet voor uiteenlopende taken. Zij zijn echter gespecialiseerd in luchtverdediging. Hoewel de schepen een Deens ontwerp zijn, lijken zij sterk op de Nederlandse Luchtverdedigings- en Commandofregatten (LCF'en).
KDM Peter Willemoes in de Minches ten westen van Schotland, najaar 2017. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Nieuwe stap
De totstandkoming van de Iver Huitfeldtklasse vormde een nieuwe stap in de ontwikkeling van de Deense marine. Tijdens de Koude Oorlog en daarna concentreerde Denemarken -net als de andere Scandinavische marines- zich vooral op de lokale wateren. De Deense marine was vooral een kustverdedigingsinstantie.
De schepen waren daarom klein en namen zelden deel aan operaties ver van de eigen wateren. Daar kwam verandering in. In 2003 besloot de Deense marine om de vloot uit te breiden met grotere schepen die verder van huis zwaardere taken konden verrichten. De grootste Deense schepen waren destijds patrouilleschepen en korvetten. De laatste Deense fregatten (Peder Skramklasse uit de jaren '60) waren in 1990 uit dienst gesteld.
Het resultaat van de nieuwe Deense koers waren de twee "flexibele" schepen van de Absalonklasse en de drie fregatten van de Iver Huitfeldtklasse. Deze drie fregatten kwamen in 2004 in beeld. De Huitfeldts zijn overigens minder flexibel dan de Absalons die van alle markten thuis zijn; de Huitfeldts zijn gespecialiseerd in luchtverdediging.
Bouw
De Iver Huitfeldtklasse is tot op heden financieel gezien het grootste project van de Deense marine. Toch konden de kosten behoorlijk laag worden gehouden. Zo betaalden de Denen 631 miljoen euro voor de drie schepen; dat is een stuk minder dan andere marines voor andere vergelijkbare fregatten neer moesten tellen.
De kosten konden laag blijven doordat sterk op de (ook niet al te dure) Absalons werd geleund bij het ontwerpen. De schepen hebben bijvoorbeeld dezelfde romp. Daarnaast heeft de Deense scheepswerf Odense Steel Shipyard (OSS) een deel van de fregatten in Litouwen en Estland laten bouwen. Hiermee kon tot 46% op de kosten bespaard worden. Niet dat dit een groot succes was, want de scheepswerf meldde dat ze niets had verdiend aan de Absalons en moest na 50 jaar en 716 gebouwde schepen de deuren sluiten. De Iver Huitfeldtklasse waren de nummers 714, 715 en 716; het fregat Niels Juel was het slotstuk van de bekende Deense scheepswerf.
Uitgebreide rondleiding aan boord van KDM Iver Huitfeldt. Een ondertiteling ontbreekt helaas, maar desondanks is het een uniek inkijkje in de Deense marine en vooral deze klasse fregatten.
Bedrijven
De volgende bedrijven hebben meegewerkt aan het ontwerp, de bouw van dit project, of hebben producten of diensten geleverd (en hebben een bedrijfspagina):
Geïnteresseerd in een bedrijfspagina? Kijk hier voor meer informatie
Ontwerp
De Iver Huitfeldts mogen dan wel gebaseerd zijn op de Absalons, ze verschillen op veel punten toch. Zo zijn de Iver Huitfeldtklasse-fregatten één dek lager. Er is overigens wel 30 cm ruimte per dek toegevoegd om kabels meer lucht te geven en mogelijk om (in de toekomst) meer kabels te kunnen toevoegen. Ook ontbreekt op de fregatten een flexdek. Het aantal bemanningsleden is net als op de Absalons ontzettend laag gebleven: 100 personen.
De Deense marine koos een bestaande lanceerinrichting: Mk 41 VLS, die je ook op veel Amerikaanse schepen en op de Nederlandse LCF'en ziet. Deze Mk 41 heeft zich inmiddels ruimschoots bewezen en de Denen bouwden er met gerust hart een schip omheen. Daarnaast werd ook de Mk 56 aangekocht, daar meer over in 'Wapensystemen'.
Uiteindelijk resulteerde dat in een serie fraaie fregatten, dat uiterlijk grote gelijkenis vormt met de Nederlandse fregatten van de De Zeven Provinciën klasse. De visuele overeenkomsten van de Nederlandse en Deense fregatten worden sterker doordat beide landen dezelfde sensoren gebruiken: SMART-L en APAR.
KDM Iver Huitfeldt (foto: Deense marine).
Op 2 juni 2008, vier jaar nadat gekozen was voor de fregatten, werd de kiel van de Iver Huitfeldt gelegd. Op 6 februari 2012 werd het eerste schip van de klasse in dienst gesteld.
KDM Niels Juel en KDM Peter Willemoes tijdens oefeningen in de Atlantische Oceaan.
Sensoren
De Deense marine koos, net als op de Absolonklasse, voor een mix van Nederlandse en Deense radars. De Denen kozen nu voor de Hengelose SMART-L radar.
Deze grote zwarte radar achter op het schip, is een luchtwaarschuwingsradar voor lange afstand (bereik van 450 km). Een andere belangrijke radar is de APAR, ook gemaakt in Hengelo. APAR staat voor Active Phased Array. Met de APAR kunnen 16 luchtdoelen tegelijk aangevallen worden.
In 2014 heeft Denemarken toegezegd te zullen bijdragen aan de verdediging tegen ballistische raketten door in ieder geval de reeds geïnstalleerde SMART-L te vervangen door de nieuwe SMART-L MM/N (al heette die toen niet zo). In 2015 leverde dat een bedreiging op van de Russische ambassadeur in Kopenhagen, Michail Vanin zei dat de Deense schepen doelwitten van Russische atoomraketten zullen worden.
De SMART-L MM/N is een geheel nieuwe radar die o.a. in staat is om ballistische raketten in de ruimte te detecteren en volgen. Na de voortvarendheid in 2014 raakten de Deense plannen enigszins in het slop. Later werd niet meer gesproken over directe vervanging door de nieuwe SMART-L MM/N, maar door 'een radar die in staat is om ballistische raketten te detecteren'. Ook de SPY-radar van Lockheed kwam daardoor inaanmerking, al zou dat een enorme impact op het ontwerp van de Iver Huitfeldts betekenen. In Denemarken wordt een studie uitgevoerd door welke sensor de capaciteit voor verdediging tegen ballistische raketten aan de fregatten kan worden toegevoegd. Hoe dan ook is de keuze voor de SMART-L MM/N nog niet gemaakt. Behalve een BMD-radar wil Denemarken de schepen mogelijk ook uitbreiden met een BMD-raket, zie hieronder.
Behalve de SMART-L en de APAR, hebben de schepen ook de SCANTER 6002 2D-radars van het bedrijf Terma. De SCANTER 6002 is een lucht- en zeebeeldradar die verder geschikt is voor navigatie, helikopterdirectie en search and rescue (SAR). De 6002 is bovendien een Low Probability of Intercept-radar (LPI), deze radar is dus moeilijk te detecteren dankzij een laag vermogen en doordat de gebruikte frequentie steeds wisselt.
De Denen hebben het niet gelaten bij de zeer geavanceerde APAR en hebben ook twee Ceros 200 doelaanwijsradars van Saab geïnstalleerd. Deze systemen bestaan uit een radar en elektro-optische doelaanwijsmogelijkheden. Net als APAR kan de Ceros ESSM en de kanons de juiste weg wijzen.
De zeebeeldradar is de Terma Scanter 6000 geworden.
Voor de dreiging onder water hebben de schepen een ATLAS ASO 94 sonar onder de boeg.
Beelden van de eerste ESSM-lancering op 21 november 2013 door Peter Willemoes.
Wapensystemen
De wapensystemen van de drie fregatten zijn vergelijkbaar met die op de Nederlandse LCF'en. De schepen beschikken over acht modules van vier cellen strike length Mk 41 lanceerinrichtingen. Het totaal komt daarmee uit op 32 Mk 41 cellen. Aan weerszijden van deze Mk 41 in de midscheeps, zijn ook modules van de Mk 56 lanceerinrichting geplaatst. Daar zijn in totaal 24 cellen van.
De Mk 41's van de fregatten zijn zo'n tien jaar leeg gebleven. Er was niet genoeg budget om de SM-2 raketten aan te schaffen. Pas in 2018 kwam er groen licht voor de aanschaf. Er zouden uiteindelijk 50 SM-2 Block IIIA raketten zijn gekocht voor de Iver Huitfeldtklasse. In de jaren daar voor waren de schepen voorzien van alleen ESSM en dat werd door de Deense marine als een te magere verdediging gezien, omdat het schip met de toekomstige capaciteiten tegen ballistische raketten een interessanter doelwit zal zijn.
De SM-2's (tegen luchtdoelen op lange afstand, of zeer snelle luchtdoelen op medium afstand) kunnen in de Mk41 cellen staan. De schepen zijn ook uitgerust met plaats voor vier STANFLEX containers, zij bieden ruimte aan 24 ESSM raketten in Mk56-cellen en maximaal 16 Harpoon kruisvluchtwapens mee kunnen.
KDM Peter Willemoes zou in 2020 het eerste Deense schip zijn dat voorzien zou worden van SM-2's en als eerste gaan lanceren. Dat werd echter Niels Juel en plaatsing plus lancering hadden plaats in 2022.
De verticale lanceerinrichtingen staan overigens niet voor op het schip, maar verder naar achteren in de buurt van de schoorstenen. Dit wapenarsenaal kan uiteraard veranderd worden, dankzij de strike lenght versie, bijvoorbeeld door andere Standard Missiles en Tomahawk kruisvluchtwapens.
Hier werd overigens in Denemarken over nagedacht. Aanschaf van Tomahawks is in Denemarken onderwerp van gesprek geweest. Concreter is de overweging van Denemarken om de SM-6 aan te schaffen. Dit wapen is bedoeld tegen ballistische raketten en onderschept deze in een laat stadium (dus niet in de ruimte, zoals de SM-3). De SM-6 kan echter ook ingezet worden tegen vliegtuigen en schepen.
Tegen onderzeeboten beschikken de schepen over de geavanceerde MU90 Impact torpedo's.
De Iver Huitfeldt fregatten hebben uiteraard ook kanons. In eerste instantie hebben de schepen twee 76mm kanons voor de brug, er zijn voorzieningen aangebracht om het voorste kanon te vervangen door een 127mm kanon. Aan de achterzijde, op de hangar, is het Rheinmetall 35mm CIWS Oerlikon Millennium kanon geplaatst ter verdediging tegen lucht- en zeedoelen (maximaal 3,5 km afstand).
Begin 2020 kwam de Iver Huitfeldt in een zware storm terecht op de Atlantische oceaan. Door de golven van wel 15 meter hoog raakte het schip beschadigd aan onder andere de sonardome.
Inzet
In 2012 en 2013 heeft de Iver Huitfeldt deelgenomen aan de NAVO-piraterijbestrijdingsoperatie Ocean Shield.
De Niels Juel oefent in oktober en november 2014 naast Zr.Ms. Johan de Witt tijdens de oefening Bold Alligator voor de Amerikaanse oostkust.
In 2017 was het de beurt aan de Peter Willemoes om te oefenen met een Amerikaanse carrier (USS George H.W. Bush).
De Peter Willemoes werd in 2019 als eerste Deense fregat sinds lange tijd onder 'Noordpoolcommando' geplaatst. Het fregat was in de zomermaanden in het hoge noorden om te oefenen met de Deense eenheden ter plaatse. Het Deense Noordpoolcommando heeft o.a. de wateren bij Groenland en de Faroer-eilanden als operatiegebied. Twee keer per jaar wordt een fregat ingezet onder Arctisch bevel. Doel is: "deels om de soevereiniteit in de meest noordelijke delen van het [Deense] koninkrijk af te dwingen en deels om ervaring op te doen met Arctische operaties, zodat de grootste eenheden bij de Marine naar behoefte kunnen worden ingezet." Zo staat op de website van de Deense marine.
KDM Iver Huitfeldt is in het voorjaar van 2020 aan de Amerikaanse oostkust om met o.a. een Amerikaans vliegkampschip te oefenen. Op de heenweg raakte het schip in een zware storm licht beschadigd.
Een Deens fregat loste in 2020 Zr.Ms. De Ruyter af in de Golfregio. Denemarken besloot in 2019 om een fregat naar de door Frankrijk geleide missie EMASOH rond de Straat van Hormuz te sturen. Het Deense schip was vier maanden ter plaatse. Deense stafofficieren waren al sinds begin 2020 onderdeel van de staf.
De Iver Huitfeldt vertrok op 29 januari 2024, vooruitlopend op besluitvorming, naar de Rode Zee ter bescherming van schepen tegen aanvallen door Houthi-rebellen. Het schip valt onder de Amerikaanse operatie Prosperity Guardian.
Prachtige beelden van eerste proefvaart van Peter Willemoes
Export
Hoewel de Deense bouwer van de fregatten failliet ging, zijn de Iver Huitfeldts een klein exportsucces. Een ontwerp gebaseerd op de Iver Huitfeldtklasse werd in september 2019 door de Britse marine gekozen als het nieuwe Type 31 fregat. Een consortium onder leiding van Babcock is verantwoordelijk voor ontwerp en bouw.
Ook in Indonesië leek eind 2019 de voorkeur uit te gaan naar een ontwerp op basis van de Iver Huitfeldtklasse.
Niet alles was echter een succes; in Griekenland, Canada en Australië koos men voor andere ontwerpen.
Het ontwerp van de Iver Huitfeldts was in 2008 door Denemarken aangeboden aan de Griekse marine die toen op zoek was naar nieuwe schepen. De Denen, Duitsers en Nederlanders verloren de strijd van de Fransen. Zij verkochten (aanvankelijk) hun FREMM's aan de Grieken.
Denemarken deed met de Iver Huitfeldtklasse-fregatten mee in de strijd om de order van negen Australische fregatten, het SEA 5000-project. De Denen moesten het opnemen tegen de Britse Type 26, de Duitse MEKO 400, een Spaans ontwerp op basis van de F-105 AWD en Franse en Italiaanse varianten van de FREMM fregatten. De Deense fregatten werden niet gekozen.
| Naamsein |
Naam |
In dienst |
| F361 |
Iver Huitfeldt |
2012 |
| F362 |
Peter Willemoes |
2013 |
| F363 |
Niels Juel |
2013 |
 |
| Afmetingen |
138,7 x 19,8 x 5,3 (lxbxd) |
| Max. waterverplaatsing |
6.600 ton |
| Max. snelheid |
28+ knopen |
| Bemanning |
101 (+ 64 tijdelijk) |
| Voortstuwing |
4x MTU 20V 8000 M70 diesels |
| Wapensystemen |
32x SM-2 raketten
24x RIM-162 ESSM raketten
16x RGM-84 Harpoon
2x 76mm Oto Melara
1x Rheinmetall 35mm CIWS Oerlikon Millennium
MU90 (M/04) anti-submarine torpedo's
|
| Sensoren |
Thales Naval Nederland SMART-L luchtwaarschuwingsradar
Thales Naval Nederland APAR
Terma SCANTER 6000 zeebeeldradar
Saab Systems Ceros 200 mk3 fire control radar
Furuno Marine navigatieradars
Atlas Elektronik ASO 94-01 rompsonar
Seastar Seafire III FLIR
EDO 3701 ESM
|
|
Helikopter
|
1x EH101 Merlin
|
Sinds 13 augustus 2001
|
