Australië overweegt de F-35B-variant van de Joint Strike Fighter aan te schaffen voor de in aanbouw zijnde Canberraklasse helikoptercarriers. Daarmee kan de Australische marine de Canberraklasse gaan inzetten als vliegkampschepen. Deze plotselinge wending volgt nadat zowel de Australische politiek als Defensie jarenlang heel duidelijk waren over F-35B: die komt er niet. Maar nu misschien toch.
Een F-35B tijdens een test boven het dek van USS Wasp. (Foto: US Navy)
Eerder deze week bevestigde een woordvoerder van het Australische Ministerie van Defensie dat de aanschaf van F-35B vliegtuigen voor de Canberraklasse wordt overwogen. Deze variant van de JSF wordt voor het toekomstplan voor de Australische defensie, dat volgend jaar zal verschijnen, meegenomen. De F-35B kan verticaal opstijgen en landen en is speciaal ontworpen voor schepen als de Canberra's.
Geen vliegtuigen
De twee Landing Helicopter Docks (LHD's) van de Canberraklasse zijn gebaseerd op het Spaanse vliegkampschip Juan Carlos I. De Autralische LHD's hebben daarom ook een skischans. Al sinds 2007 wordt op internet en in diverse media echter gespeculeerd en gediscussierd over de mogelijkheid om niet alleen helikopters te laten opereren, maar om toch die skischans te gebruiken voor vliegtuigen.
Sterker, er werd zoveel over gediscussieerd dat al in 2010 op Defencetalk.com, een groot defensieforum, het vliegkampschipverhaal verboden werd: "the mods and several other users are sick and tired of hearing about it, from this point on ANY discussion of the RAN [Royal Australian Navy, JK] acquiring F-35B in the Navy & Maritime sub-forum will not be tolerated".
Politici en de Defensietop gaven steeds het antwoord dat de Canberra's niet bedoeld zouden zijn voor vliegtuigen; er zijn geen plannen voor. Ook in de aanbesteding van de LHD's werd met geen woord gerept over mogelijke vliegtuigen, vandaar dat ook de Franse Mistralklasse in aanmerking kwam.
De Canberra tijdens de proefvaart. (Foto: Australische marine)
Misschien wel vliegtuigen
De Australische premier Tony Abott kondigde op 23 april 2014 een nieuwe bestelling aan van 58 Joint Strike Fighters, bovenop de 14 die reeds in 2009 waren besteld. Het ging om 58 conventionele JSF's, dus van het type F-35A. Tijdens de persconferentie verklapte Abott iets meer dan hij waarschijnlijk had gewild, al kwam hij daar in eerste instantie goed mee weg want niemand viel het op.
Een journalist vroeg over de 100 JSF's die Australië oorspronkelijk wilde kopen; er waren er nu slechts 72 gereserveerd. Abott antwoordde: "We are certainly retaining the option to purchase an additional squadron - a further 18 Joint Strike Fighters and we haven't decided precisely what type it might be – that will be something that will be looked at in the context of the coming Defence white paper."
Daags na de persconferentie laaide de discussie over de F-35B opnieuw op, diverse websites legden de typekeuze uit als een kans op de F-35B.
En dat blijkt juist.
Uitleg over de F-35B door één van de testvliegers.
Joint Strike Fighter
De JSF, of beter F-35 Lightning II, bestaat in grote lijnen uit drie types. De conventionele variant F-35A heeft ook Nederland op het oog. Dit is een "normaal" toestel dat vanaf een vliegveld op land opereert. Het kan niet op een vliegdekschip landen of er van opstijgen. De B-variant is gemaakt om van zeer korte startbanen op te stijgen en verticaal te kunnen landen; ideaal voor kleine vliegkampschepen zoals die van Spanje, Italië en de kleine carriers van de VS.
Op de grote Fordklasse vliegkampschepen van de Amerikaanse marine zullen de F-35C's staan. Deze kunnen wel opereren vanaf een carrier, maar alleen als zij met een katapult kunnen worden afgeschoten en met remkabels kunnen landen.
Beelden van de tests aan boord van USS Wasp.
Flinke stap
De F-35B bevindt zich nog in de testfase, die overigens niet zonder problemen verloopt. Zo werden eind 2013 en begin 2014 scheurtjes gevonden in de testvliegtuigen. De F-35B is bovendien duurder en beperkter in mogelijkheden dan de andere types; iets minder bereik, mindere manouvreerbaarheid en minder wapens.
Vliegkampschepen zouden voor de Australische marine desondanks een flinke stap betekenen. Al moeten de Canberra en de Adelaide wel worden aangepast, want ze zijn geoptimaliseerd voor amfibische operaties. Zij hebben te weinig ruimte om vliegtuigbrandstof en wapens op te slaan, en hoewel het vliegdek zwaar genoeg is voor het oplanden van F-35B's ontbreekt de speciale hittebestendige coating voor intensief gebruik van dergelijke toestellen die hun uitlaat naar beneden draaien.
Of de Royal Australian Navy de F-35B's daadwerkelijk krijgt is van vele factoren afhankelijk. Het is waarschijnlijk wachten tot Defence white paper.
