In België is gistermiddag een akkoord bereikt over een reeks slepende dossiers, waaronder dat van Defensie. De Belgische minister van Defensie Steven Vandeput zag zijn Strategische Plan voor Defensie 2030 goedgekeurd. Volgens dit plan zal Defensie 9,2 miljard investeren in onder andere vervanging van de twee Belgische M-fregatten en de zes Tripartite mijnenjagers. Het akkoord is belangrijk voor Nederland, omdat de Koninklijke Marine is geïntegreerd met de Belgische en afhankelijk is van de beslissingen bij de Zuiderburen.
Op de achtergrond het Belgische fregat BNS Leopold I. Het schip voer van 1991 tot 2006 onder Nederlandse vlag als Hr.Ms. Karel Doorman. (Foto: Belgische marine)
Volgens het langverwachte Strategisch Plan voor Defensie zal in 2030 de Belgische Defensie weliswaar bestaan uit 7.000 militairen minder, maar is er wel 9,2 miljard euro geïnvesteerd. Een derde van dat bedrag gaat naar de landmacht. De Belgische luchtmacht zal zijn F-16's kunnen vervangen met 34 vliegtuigen (maar Vandput spreekt zich niet uit over welk vliegtuig het moet worden). De marine zal de twee bestaande M-fregatten en zes mijnenjagers van de Asterklasse kunnen vervangen.
Belangrijke stap voor Nederland
De keuze om nieuwe fregatten en mijnenbestrijdingsvaartuigen aan te schaffen is belangrijk voor de Nederlandse marine. Beide marines zijn al geruime tijd gefuseerd en afhankelijk van elkaar geworden. Zo hebben beide landen M-fregatten en dezelfde mijnenjagers, en worden de Nederlandse mijnenjagers in België onderhouden en de Belgische fregatten in Den Helder.
De Koninklijke Marine hoopt de eigen twee M-fregatten en zes mijnenjagers te vervangen, en dat moet dan samen met België gebeuren. De vervanging van de Nederlandse marineschepen komt met het Strategisch Plan in België dichterbij. Toch is nog veel onzeker want zowel de budgetten als de eisen van beide landen voor de twee scheepstypen moeten wel overeen komen.
Eerder dit jaar zag het er slecht uit voor de beide marines toen vier bezuinigingsscenario's werden geschetst. In drie van de vier werd bezuinigd op de Belgische marine en werden de fregatten en/ of de mijnenjagers volledig geschrapt, met enorme gevolgen voor de Belgisch-Nederlandse samenwerking. Het vierde scenario lijkt het meest op het goedgekeurde plan van Vandeput.
Investeringen
Toch zijn de zorgen voor zowel de Nederlandse als Belgische marine allerminst voorbij. Het plan is vaag en geeft op weinig vragen echte antwoorden. Het Strategisch Plan is namelijk geen lijvig document met een uitgebreide toelichting en uitgewerkte details. Dat is pas de volgende fase. Het plan bestaat slechts uit een paar regels tekst.
Eén van de grootste punten van zorg voor de Belgische Defensie is dat de investeringen van 9,2 miljard mogelijk pas in 2019, ná de regeerperiode van het zittende kabinet, zal moeten plaatsvinden. Het Strategisch Plan zegt er niets over, maar dat was wel eerder aangekondigd.
Dat brengt grote onzekerheid met zich mee, want Defensie is dan volledig afhankelijk van de volgende kabinetten die het plan makkelijk naar de prullenbak kunnen verwijzen of investeringen verder uit kunnen stellen. In april van dit jaar sprak Marineschepen.nl over deze kwestie nog met Yves Huwart, secretaris-generaal van de Belgische militaire vakbond ACMP. Huwart maakte zich toen al zorgen over de armlastige situatie van de Belgische Defensie en de belofte om na 2019 te investeren: "Dat is een zeer twijfelachtige situatie. Temeer daar het verleden al te vaak heeft aangetoond dat er veel beloftes werden gedaan zoals gelijkblijvende budgetten of zelfs klimtrajecten, die niet werden nagekomen. Vandaag zijn we terug in een gelijkaardig scenario waarin men zegt: 'jongens we gaan nu eventjes door het diepe dal heen om nadien te groeien.' En nadien in feite niet groeien. Dus nu beginnen we een zeer kritiek punt te naderen. Want als dat groeitraject er niet komt, blijft er niets meer over."
De toekomst van het voor Nederland en België belangrijke schip BNS Godetia, is onzeker. (Foto: Belgische marine)
Onzekerheid over belangrijk schip
Er is nog meer onzeker. Want er wordt in gesprekken over het plan met geen woord gerept over BNS Godetia. Het commando- en logistiek ondersteuningsschip is voor de Nederlandse en Belgische mijnenjagers erg belangrijk. Nederland ontbeert een dergelijk schip. De Godetia wordt in 2016 echter 50 jaar en moet op zeer korte termijn vervangen worden.
In een eerder besproken plan zou België de Godetia niet vervangen en de kans is groot dat Vandeput vervanging van de Godetia niet opneemt in zijn uitwerking van het Strategisch Plan. Dat zou een forse aderlating zijn voor de Belgisch-Nederlandse vloot.
Ook het schrappen van 7.000 militairen maakt veel onzeker. Bovendien heeft Vandeput in het VRT Journaal gezegd dat er ook gekeken moet worden naar sluiting van kazernes. De vraag is of de Belgische marine wel genoeg personeel overhoudt om bijvoorbeeld voldoende onderhoudpersoneel en voldoende docenten te leveren op militaire scholen waar ook Nederlandse marinemensen worden opgeleid.
Na vele zware jaren biedt @svandeput@Defensie_BE weer toekomst met 9.2 mia investeringen. Zo zijn we weer volwaardig @NATO partner. @de_NVA
Naar 1,3% BNP
Als tot 2030 inderdaad 9,2 miljard euro wordt geïnvesteerd, zal het 1,3% van het Bruto Nationaal Product uitgeven. Dat is veel minder dan de NAVO-norm van 2% en minder dan het gemiddelde van 1,6% nu. Toch zijn de Belgische regeringspartijen trots: "We positioneren ons als een gebalanceerde en multilateraal solidaire defensie ten opzichte van onze partners: de NAVO, de EU en de VN," stelt het Strategisch Plan.
Echt gebalanceerd en solidair is België op militair vlak zeker niet, maar samenwerkingspartner Nederland (rond 1% BNP in 2016) ook niet.
De weerstand binnen de Belgische politiek tegen het bescheiden plan blijft echter groot. Oppositiepartijen spreken van "onbegrijpelijke grootheidswaanzin in budgettair krappe tijden". Voorlopig zal de onzekerheid voor België, en de Nederlandse marine, blijven.
