De Franse scheepsbouwer DCNS en de Duitse TKMS bereiden zich voor om de strijd aan te gaan met Damen en Saab om eventuele nieuwe Nederlandse onderzeeboten. Een exclusieve reportage over de voorzichtige stappen van de twee onderzeebootbouwers in het openbaar.
Een onderzeeboot behorende tot de Scorpenefamilie van DCNS. (Foto: DCNS)
Er is nog geen visie van de minister op onderzeeboten, geen behoeftestelling, geen groen licht van de Tweede Kamer en er zijn geen eisen bekend. De eerste formele stap in de richting van de vervanging van de huidige Nederlandse onderzeeboten door Den Haag wordt ieder moment verwacht, maar is nog niet gezet. Na de combi Saab en Damen, zijn echter ook DCNS en TKMS zich voorzichtig aan het voorbereiden op een mogelijke aanvraag vanuit Nederland.
DCNS: veel onderzeeboten, maar geen ontwerp voor Nederland
Tijdens de Undersea Defence Technology (UDT) beurs en conferentie vorige week in Rotterdam was Saab als hoofdsponsor prominent aanwezig met onder andere hun A26 ontwerp.
De Franse scheepsbouwer DCNS richtte zich minder openlijk op de nieuwe Nederlandse onderzeeboten. DCNS is bouwer van de bekende Russische Mistrals, hofleverancier van de Franse marine en bouwer van onderzeeboten voor o.a. Chili, India, Brazilië en Maleisië. De scheepswerf stelde tijdens de UDT een nieuw ontwerp van de Scorpene 2000 tentoon, een variant op de Scorpenes die inmiddels verkocht zijn aan het buitenland.
De Scorpene 2000 heeft een waterverplaatsing van, zoals de naam al suggereert, 2000 ton. Dit is de grootste conventionele onderzeeboot van de Scorpenefamilie. Het recent gepresenteerde SMX Ocean ontwerp is weer vele malen groter, namelijk 4750 ton, maar is nog vrij experimenteel en alleen bedoeld voor Australië. Verder heeft DCNS een reeks nucleaire boten ontworpen (en nu in aanbouw), maar die zijn weer van een heel andere orde.
DCNS heeft nu dus geen ontwerp dat aansluit op de waarschijnlijke wensen van de Koninklijke Marine, namelijk die overeenkomen met de huidige Walrusklasse van 3000 ton.
Omdat nog niet besloten is om de Walrusklasse onderzeeboten te vervangen en bedrijven niet zijn benaderd met de eisen waar de nieuwe boten aan moeten voldoen, is DCNS formeel nog niet begonnen met een ontwerp. Op de beursvloer wees inderdaad niets op Franse voorbereidingen, maar tijdens de conferentie was dat anders.
Afgelopen vrijdagmiddag gedurende de allerlaatste uren van de UDT, stond in een zaaltje op de derde verdieping van Ahoy een lezing op het program genaamd "Multimission Submarines & Submarine Line of Products" door submarine architect Marie Nicod en marketingdirecteur Xavier Mesnet. Terwijl buiten de temperatuur naar recordhoogte steeg, nam een handjevol onderzeebootdeskundigen uit diverse landen, en vooral uit Nederland, plaats in het conferentiezaaltje. Toevallig of niet, de afgevaardigden van DCNS presenteerden de eerste gedachtenspinsels van een nieuw ontwerp.
Primeur: Extended Oceanic SSK
De vraag waar oud-onderzeebootman Mesnet en de jonge ontwerpster Nicod antwoord op wilden geven in hun presentatie was hoe DCNS het gat in hun aanbod tussen Scorpene 2000 en Barracuda kon dichten. In plaats van de Scorpenefamilie door te trekken naar een ontwerp van 3000 ton, denken de Franse ontwerpers aan een nieuw ontwerp, genaamd: Extended Oceanic SSK. Deze conventionele onderzeeboot moet het beste van twee werelden combineren. Tijdens deze presentatie werd voor het eerst het bestaan van deze nieuwe richting aan het publiek bekend gemaakt.
Het grootste deel van de presentatie ging over de productlijnmethode van DCNS, die uiteraard gebaseerd is op het kopiëren van onderdelen in het ontwerp voor andere ontwerpen.
Ook het ontwerp van de Extended Oceanic SSK zou volgens de Fransen veel kenmerken krijgen van de Scorpenefamilie, maar ook van andere onderzeeboten en dan vooral van de nucleaire Barracudaklasse. Van de nieuwe nucleaire subs zouden bijvoorbeeld de voorzieningen voor special forces en onderzeebootbestijding worden overgenomen.
Belangrijk in het ontwerp van de Extended Oceanic SSK zou volgens DCNS kunnen zijn: meer accommodatie, snelheid, stealth en een groter bereik boven en onder water.
De Extended Oceanic SSK werd niet gepresenteerd als gedachtenspinsel voor specifiek de vervanger van de Walrusklasse. Het is niet zeker of het ontwerp daadwerkelijk zal worden gebruikt voor een voorstel, maar het zou vreemd zijn als dat niet zou gebeuren. Wat DCNS van de Extended Oceanic SSK presenteerde lijkt exact aan te sluiten op de waarschijnlijke eisen van de marine. Er zijn bovendien geen andere landen bekend met dezelfde wensen en ook volgens insiders bij DCNS zou dit ontwerp interessant kunnen zijn voor Nederland.
U 31 van de Duitse marine. De Type 212A's hebben een waterverplaatsing van 1800 of 1980 ton en een veel kleiner bereik dan de Nederlandse marine wil. (Bron: Duitse marine)
TKMS: zeer geïnteresseerd
Bij de stand van ThyssenKrupp Marine Systems (TKMS) was uiteraard ook niets te zien over een eventueel toekomstig project voor Nederland. Toch zitten ook de Duitsers niet stil. De marktleider op gebied van onderzeebootbouw TKMS (of eigenlijk HDW), had modellen van de bekende Type 212 en Type 214 onderzeeboten in de beursstand staan. De 1:1 varianten varen voor onder andere de Duitse, Italiaanse, Griekse en Turkse marine. Ook de Noorse Ulaklasse onderzeeboten zijn van Duitse makelij. Daarnaast doet TKMS mee in de strijd om nieuwe Australische subs, met de veel grotere Type 216.
Net als DCNS heeft TKMS geen kant-en-klaar ontwerp liggen dat aansluit op de filosofie van de Nederlandse Onderzeedienst -de Nederlandse onderzeeboten zijn niet voor niets een niche.
Tegenover Marineschepen.nl bevestigde Joachim Schönfeld, Senior Vice President Sales, dat TKMS zich voorbereidt op een eventueel verzoek vanuit Nederland. "We zijn natuurlijk zeer geïnteresseerd in deelname aan het aanstaande verwervingstraject in Nederland en in samenwerking met DMO, de kennisinstituten en de Nederlandse industrie voor nieuwe Nederlandse onderzeeboten. We hebben al decennialang bewezen zeer capabele onderzeeboten te kunnen bouwen op onze eigen en op lokale werven."
Volgens Schönfeld is het geen probleem dat TKMS op dit moment geen passend ontwerp heeft voor Nederland: "We zijn in staat om een nieuwe onderzeeboot vanaf scratch te ontwerpen, gebaseerd op onze bewezen systemen en technologieën."
Keuzes
Met de toevoeging van TKMS en DCNS lijken alle spelers zich hebben gemeld. Veel meer opties zijn er niet, maar ook met een keuze uit drie partijen is het niet eenvoudig kiezen. Nederland is al sinds de oprichting van de Onderzeedienst gewend om zijn eigen boten te ontwerpen -op een aantal geleende onderzeeboten na- en maakte lang niet altijd de keuzes die in andere landen werden gemaakt. Hoewel alle onderzeebootbouwers nu zeggen open te staan voor de Nederlandse eisen, is de kans groot dat de marine meer dan in het verleden rekening moet houden met gevolgen van keuzes die de buitenlandse werven in het verleden al maakten.
Maar het is eerst wachten op de keuzes in de Toekomstvisie op de Onderzeedienst. Wanneer die wordt gepresenteerd is onduidelijk, minister van Defensie Hennis had beloofd dat in de eerste helft van dit jaar te doen.
