Afgelopen vrijdag werd een vissersschip getroffen door een per ongeluk gelanceerde antischipraket van de Taiwanese marine. De kapitein van het bootje kwam daarbij om, drie andere vissers raakten gewond. Het Ministrie van Defensie in Taiwan heeft de afgelopen dagen meer duidelijkheid gegeven over het incident. De relatie met China is er verder door onder druk komen te staan.
Twee patrouilleschepen van de Ching Chiangklasse, nog voor de modernisering. Het was de Chin Jiang (610) die vrijdag per ongeluk een HF III lanceerde. (Foto: Taiwanese marine)
Vrijdagochtend lag het Taiwanese patrouilleschip Chin Jiang (Ching Chiangklasse) in de marinehaven Zuoying, gelegen in de zuidelijke havenstad Kaohsiung. Aan boord van het 61,5 meter lange schip werd in de commandocentrale een oefening gehouden met het nieuwe Hsiung Feng III antischipwapen.
De Hsiung Feng III is een in Taiwan ontwikkeld kruisvluchtwapen met een bereik van 300 kilometer en een topsnelheid van maar liefst 2300 km/ uur. Ter vergelijking, de Harpoon die bij de Nederlandse marine in gebruik is, haalt een snelheid van max zo'n 850 km/ uur en heeft een bereik van 140 km. De supersonische Hsiung Feng III is een antwoord op de nieuwe grote Chinese marineschepen, waaronder de huidige en toekomstige vliegkampschepen. De HF III wordt daarom een 'carrier killer' genoemd.
De patrouilleschepen van de Ching Chiangklasse, gebaseerd op twee kustwachtschepen die eind jaren '80 werden geleverd door Wilton-Fijenoord, werden onlangs gemoderniseerd en ontvingen een upgrade van HF II naar HF III.
Verkeerde instellingen
Om 0815 uur ging het aan boord van de Chin Jiang mis toen sergeant 3e klas Kao Chia-chun, geheel tegen de procedures in, de HF III in aanvalsmodus zette en in het Combat Management Systeem een gesimuleerd doel aanmaakte 40 zeemijlen naar het noordwesten, richting aarstivaal China. Zijn leidinggevende was op dat moment naar eigen zeggen even weg om wat te drinken te halen.
Toen op de 'vuur'knop werd gedrukt, verscheen geen gesimuleerde missile op de beeldschermen, maar verliet een HF III daadwerkelijk zijn canister en vloog richting het door de sergeant opgegeven doel. Zoals gebruikelijk (ook bij NAVO-marines) was de HF III voorzien van een echte oorlogskop.
Twee minuten later arriveerde het wapen op de beoogde plek. De zoekradar van het wapen speurde naar zijn doel, maar trof het gesimuleerde schip uiteraard niet aan. Daarop zocht het verder naar het dichtstbijzijnde schip, eveneens gebruikelijk voor een antischipwapen, en vond het op 1,9 mijl verderop een contact. Het was de houten Hsiang Li Sheng, een garnalenvisser die nietsvermoedend in de buurt van de Pescadores eilanden kachelde.
De missile zette de aanval in en vloog op topsnelheid vlak boven de golven op de houten schuit af. De HF III is gebouwd om te ontploffen na contact met een harde stalen scheepshuid, en de impact met het hout en glas was blijkbaar niet groot genoeg voor detonatie. De 6 meter lange missile schoot dwars door het visserschip heen. De kapitein kwam om, zijn zoon en twee andere bemanningsleden raakten gewond. Was de HF III wel tot ontploffing gekomen, had het dodental ongetwijfeld hoger geweest.
De vissersboot waar de raket doorheen vloog.
Machteloos na lancering
De schok aan boord was natuurlijk groot, maar de bemanning was machteloos. Na de lancering was het volgens het Taiwanese Ministerie van Defensie niet mogelijk om de missile uit te schakelen. Ieder wapen heeft volgens het bewuste ministerie twee zelfvernietigingsmogelijkheden. Het is alleen mogelijk om een gelanceerde raket vanaf het eigen schip te laten ontploffen als er vooraf een zelfvernietigingspakket is geïnstalleerd en dat wordt er alleen gedaan als er sprake is van een lanceeroefening. De andere veiligheidsmaatregel is dat het wapen zichzelf onschadelijk maakt als het geen doel in het opgegeven gebied vindt, maar nu was er die ongelukkige garnalenvisser.
Het enige dat de Taiwanese marine kon doen is de route van de HF III volgen met een S-70C Seahawk helikopter.
Vanwege de spanningen met China, dat Taiwan als afvallige provincie ziet, wilde het Ministerie van Defensie China zo snel mogelijk inlichten. De missile was namelijk wel gelanceerd in de richting van het grote buurland. De Taiwanese Defensie kon China echter niet informeren omdat er geen directe contacten zijn, zo was de uitleg na afloop.
Canisters met Hsiung Feng II (kleine canisters) en Hsiung Feng III. (Foto: Taiwanese marine)
Onderzoek
Al snel werd in Taiwan gespeculeerd over een daad met opzet om de Taiwanese politieke leiding in discrediet te brengen of zelfs om een oorlog met China te beginnen. Defensie deed die verhalen onmiddelijk af als onzin en verklaart dat het een menselijke fout was.
De sergeant, zijn leidinggevende, een officier verantwoordelijk voor het wapen en de commandant de werden na het incident vastgezet en verhoord. De onderofficier zei in een verklaring dat hij aanvankelijk niet doorhad dat hij de verkeerde instellingen had geselecteerd, dat kwam volgens hem door vermoeidheid.
Normaal gesproken hoeft zo'n fout geen gevolgen te hebben, omdat er in vredestijd heel wat moet gebeuren voor een raket gelanceerd wordt. Zo is een lanceersleutel benodigd en zijn vaak bewust niet alle kabels aangesloten. Het Taiwanese ministerie van Defensie maakte echter bekend dat de HF III geen lanceersleutel heeft en dat alle kabels aangesloten waren.
Taiwan is, mede op verzoek van China, gestart met een grondig onderzoek. Afgelopen weekend is zowel het patrouilleschip als het visserschip onderzocht, ook zijn bezittingen van de twee verhoorde bemanningsleden in beslag genomen. Het eiland heeft bovendien deskundigen van de Amerikaanse marine gevraagd om te helpen. Vooruitlopend op de onderzoeksresultaten heeft de Taiwanese marine wel toegezegd een striktere controle op wapens te hanteren.
Ondertussen wordt met mijnenjagers gezocht naar het wapen dat ergens op de bodem van de Zuid-Chinese Zee ligt. Er is haast geboden, want Taiwan wil voorkomen dat het nieuwste wapen in handen valt van China.
Escalatie
Het incident komt op een moment dat de relatie tussen China en Taiwan zich op een dieptepunt bevindt. De spanning tussen de twee landen is groot en China had zelfs al eerder gedreigd om het eiland in te nemen. Maar ondanks de recente irritaties van China verwacht Taiwan geen represailles. In dat opzicht mag Taiwan van geluk spreken dat het incident niet iets verder op zee had plaatsgevonden en de missile een Chinees marineschip als prooi had uitgekozen. Weinig marineschepen kunnen namelijk iets uitrichten tegen een supersonisch missile. Oorlogen zijn in het verleden om minder begonnen.
Het goede nieuws voor de Taiwanese marine is echter, na een aantal tegenvallende lanceeroefeningen, dat het wapen goed werkt. Een marineofficier zei in Taiwanese media dat het opvallend was dat de HF III een klein doel als een vissersschip wist op te sporen en te raken. Kleine houten schepen zijn niet goed te zien door een radar en daaruit blijkt de kwaliteit van het wapensysteem.
