Het vervangingsproject van de Walrusklasse onderzeeboten kent een stroperige start. Oorspronkelijk zou Minister van Defensie Hennis de brief met de behoeftestelling voor nieuwe onderzeeboten in april verzenden, maar de A-brief is nu vertraagd met zeker 2 maanden.
Ondertussen gaan de ontwikkelingen in de onderwaterwereld in hoog tempo door, zo blijkt uit de eerste toespraken op de onderwaterbeurs UDT in Oslo.
Stands van het Duitse TKMS en Nederlandse bedrijven samenwerkend in het Dutch Underwater Knowledge Centre (DUKC). (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Stroperige start
Bijna een jaar geleden stuurde Hennis de Tweede Kamer een visie op de toekomst van de Onderzeedienst, waarin zij schreef dat ze de Walrusklasse wilde vervangen. Het vervangingstraject leek in een stroomversnelling te zijn geraakt, sinds de eerste voorzichtige aankondiging in 2013. In april 2016 zou de brief met de behoeftestelling, behorend bij de A-fase van het Defensie Materieel Proces (DMP), verstuurd worden.
Toen een aantal partijen in maart 2016 tijdens de hoorzitting over de Onderzeedienst in de Tweede Kamer vertraging vreesden, in verband met de door Hennis opgerichte klankbordgroep, antwoordde de minister dat ze het proces absoluut niet zou gaan versnellen. Het maakte haar niet uit, zo vervolgde ze, of de A-brief in april of zelfs eind mei zou komen. Wel zegde ze toe de klankbordgroep te vertellen dat het advies snel gegeven moest worden.
Inmiddels is het advies door de klankbordgroep gegeven en is het wachten op de brief. Intussen is ‘zelfs’ eind mei gepasseerd en zal de A-brief sowieso te laat zijn om nog voor de zomer door de Vaste Kamercommissie behandeld te worden. Na akkoord van de A-brief, kan de B-fase van start en dan kan het project -voor de buitenwereld althans- echt beginnen.
Rode draad: Rusland
Niet overal gaan de ontwikkelingen zo langzaam. Dat bleek vanochtend al tijdens de eerste presentaties op de Undersea Defence Technology (UDT), de grootste onderwaterbeurs en -conferentie, die op dit moment in Noorwegen wordt gehouden.
Zowel de Noorse staatssecretaris van Defensie Ostein Bo, als de bevelhebber van de Noorse zeestrijdkrachten schout-bij-nacht Lars Saunes, waren opvallend open over de toenemende activiteiten van de Russische marine in het Noorse interessegebied. 80% van de Noorse belangen (o.a. olie, visserij) bevindt zich boven de poolcirkel, en hoewel die wateren gelegen zijn in de Noorse Zee en de Noord--Atlantische Oceaan, liggen ze niet ver van de thuiswateren van de Russische Noordelijke Vloot.
Wie denkt dat de hybride operaties van Rusland alleen in Oekraïne plaatsvinden, zit volgens SBN Saunes fout. Dergelijke activiteiten worden door Noorwegen ook onder water gezien in het Noorse interessegebied. De uitdaging voor de toekomst is het beschermen van communicatie en energie, en dat is belangrijk want, zo lichtte Saunes toe, het (mobiele) internetverkeer is afhankelijk van transatlantische kabels op de zeebodem.
Alle reden voor de Noorse staatssecretaris om tijdens de NAVO-top in Warschau te pleiten voor meer aandacht voor het maritieme domein.
Russische bewegingen werden niet alleen met enige zorg bekeken door Noorwegen. In Italië keek men op van de nieuwe Russische onderzeeboten voor de Middellandse en Zwarte Zee, zo bleek uit de woorden van de commandant van de Italiaanse onderzeedienst SBN Dario Giacomin. Eén onderzeeboot, de Rostov-on-Don, viel onlangs vooral op door kruisvluchtwapens te lanceren op landdoelen in Syrië.
Nieuwe onderzeeboten: Noorwegen, Italië en misschien Canada
Ondanks de bewegingen van de Russische marine in de Middellandse Zee, is de Italiaanse onderzeedienst sinds februari 2015 vooral actief in het volgen van terrorisme en (mensen)smokkel rond de Libische kust. Volgens SBN Giacomin betekent dat soms zelfs drie Italiaanse onderzeeboten tegelijkertijd betrokken zijn bij de operatie.
Italië beschikt op dit moment over 4 oudere Sauroklasse en 2 nieuwe Salvatore Todaroklasse onderzeeboten (Type 212A van Duitse makelij). In juli en november van dit jaar zullen twee nieuwste 212A boten aansluiten. Daar blijft het echter niet bij; Italië werkt aan een Memorandum Of Understanding (MOU) met Duitsland waar de aanzet tot weer een nieuwe bestelling van onderzeeboten in is verwerkt.
Ook Noorwegen, dat maar liefst 26% van het defensiebudget besteedt aan investeringen, is bezig met nieuwe onderzeeboten. Dat gebeurt naast het vervangen van de P-3 Orion maritieme patrouillevliegtuigen en de aanschaf van F-35 gevechtsvliegtuigen. Noorwegen zal overigens, volgens staatssecretaris Bo het defensiebudget ophogen naar 2% van het BBP.
Zoals bekend laat de vervanging van de Canadese Victoriaklasse nog even op zich wachten en zal Canada de boten uit de jaren ’90 eerst gaan moderniseren. Maar ook de gemoderniseerde Victoria’s zullen moeten worden vervangen. Dat zal dan vanaf 2035 moeten gebeuren zei kapitein ter zee Robinson van de Canadese marine.
Hoewel Canada nog midden in het schrijven van de Defence Review voor de komende jaren is, is de behoefte volgens Robinson aan bemande en onbemande onderwatervaartuigen ook na 2035 klip en klaar. Bemande onderzeeboten zullen volgens hem van grote waarde blijven omdat zij zelfstandig kunnen opereren in complexe situaties. Canada verwacht dat, ondanks de steeds grotere rol van onbemande vaartuigen, geen ander platform kan doen wat een bemande onderzeeboot kan doen.
De vervanger van de Victoriaklasse moet missiles tegen zee- en landdoelen krijgen, voorzien worden van betere zelfverdedigingssystemen en betere sensoren. De subs moeten stealthier en sneller worden. Ook moet de toekomstige Canadese onderzeeboot volgens Robinson een groter bereik en luchtonafhankelijke voortstuwing (AIP) krijgen.
Nieuwe Canadese onderzeeboten zijn echter nog toekomstmuziek. Gelet op de politieke besluitvorming -en het terugdraaien daarvan- in Canada zijn dergelijke langdurige projecten erg onzeker.
