Tijdens de Marinedagen stapte admiraal Moura Neto, bevelhebber van de Braziliaanse marine, aan boord van Zr.Ms. De Zeven Provinciën. De admiraal liep de valreep niet op als gewoon bezoeker, maar als potentiële koper. Brazilië is namelijk op zoek naar nieuw te bouwen schepen voor hun steeds verder uitbreidende marine. Het ontwerp van de Nederlandse Luchtverdediging- en Commandofregatten dingt mee in de internationale strijd.
Admiraal Julio Soares de Moura Neto stapt met zijn delegatie in de stromende regen aan boord van Zr.Ms. De Zeven Provinciën. (Foto: JM Karremann/ Marineschepen.nl)
Duizelingwekkende plannen
Brazilië is naast China, India en Rusland één van de belangrijkste opkomende grootmachten van dit moment. In 2008 presenteerde het land een nieuwe strategie voor Defensie en een aanpassing daarop in 2010. Het Zuid-Amerikaanse land wil flink investeren in de marine en in de eigen industrie zodat het in de toekomst niet of veel minder afhankelijk is van het buitenland.
In de praktijk is de veranderende houding van Brazilië terug te zien in de bijdrage aan de UNIFIL operatie van de Verenigde Naties voor de kust van Libanon. Al sinds 2011 levert Rio de Janeiro een fregat voor de actie in de Middellandse Zee.
Of Brazilië de grootse plannen daadwerkelijk gaat uitvoeren is echter nog onduidelijk, het heeft eerder ambitieuze plannen niet of nauwelijks gerealiseerd en in 2011 werd er zelfs bezuinigd op Defensie. Maar de plannen zijn zo ingrijpend dat zelfs als een klein deel wordt uitgevoerd, ze enorme gevolgen hebben voor de verouderde Braziliaanse zeemacht.
Internationaal overleg in de kajuit van Zr.Ms. De Zeven Provinciën. De Braziliaanse delegatie wordt geïnformeerd over de fregatten, onder het genot van een kop koffie. (Foto: JM Karremann/ Marineschepen.nl)
De Marinha do Brasil heeft vier keer meer schepen dan Nederland, meer dan 80 vliegtuigen en helikopters, en met 60.000 personeelsleden heeft het zes keer meer dan de Nederlandse marine. De vloot wordt aangevoerd door het vliegkampschip BNS São Paulo, dat in 2000 tweedehands is gekocht van Frankrijk. De marine heeft verder onder andere zes kleine diesel-elektrische onderzeeboten en 9 voormalige Britse fregatten.
De plannen behelsen een investering van zo'n 80 miljard euro. Voor dat geld hoopt men de komende decennia twee vliegkampschepen te kunnen toevoegen aan de vloot, evenals twee helikoptercarriers, 30 escorteschepen (destroyers/ fregatten/ korvetten), 15 conventionele onderzeeboten, zes nucleaire onderzeeboten en nog veel meer kleinere schepen. De Braziliaanse Marine Luchtvaartdienst zou worden uitgebreid met ruim 80 vliegtuigen, 150 helikopters en een tiental UAV's.
Deze nieuwe vloot zou verdeeld moeten worden over twee bases, in plaats van één. Om die reden zou in het noorden een compleet nieuwe marinehaven moeten worden gebouwd.
Sailpast tijdens de viering van 189 jaar Braziliaanse marine. Links in beeld het vliegkampschip BNS Sao Paulo dat wordt voorbijgegaan door BNS Bosisio, een twintig jaar oud voormalig Type 22 fregat van de Britse marine. (Foto: Marine Brazilië)
Nieuwe fregatten
Van de 30 escortevaartuigen zouden de eerste vijf grote fregatten of torpedobootjagers moeten zijn met een waterverplaatsing van zo'n 6.000 ton en geschikt zijn voor onderzeebootbestrijding, oppervlakteoorlogvoering en luchtverdediging. De volgende vijf schepen zouden volgens de plannen iets kleiner kunnen zijn. Over de resterende 20 schepen is weinig bekend.
Ondanks dat velen twijfelen of de plannen daadwerkelijk worden uitgevoerd, staat de Braziliaanse marine niet stil. Met de nucleaire onderzeeboot is men al begonnen en vier nieuwe onderzeeboten van het type Scorpene zijn in Frankrijk besteld.
Op het vlak van de fregatten stond Brazilië eerder op het punt om Italiaanse FREMM fregatten aan te schaffen, maar de deal ketste op het laatste moment af na een conflict met Italië over een heel ander onderwerp.
Een samenwerking rond de bouw van het Britse Type 26 Global Combat Ship is wel mogelijk. Dit nieuwe fregat moet vanaf 2015 gebouwd worden voor de Britse marine, maar zij zoeken partners om de kosten te drukken.
Andere landen die meedingen naar het contract zijn Frankrijk en Duitsland. Zo meerde het Franse FREMM fregat FS Aquitaine begin dit jaar af in Rio de Janeiro om de Braziliaanse marinetop te informeren. Zuid-Korea heeft hun KDX-II fregat naar voren geschoven en Spanje biedt het F-100 Alvaro de Bazan concept aan.
Kijken, kijken en kopen?
Ook Nederland wordt al enige tijd genoemd: het SIGMA ontwerp (waar al een aantal van zijn verkocht aan Marokko en Indonesië) en de LCF'en. Gisteren werd tijdens de Marinedagen in Den Helder die belangstelling echt zichtbaar met het bezoek van de Braziliaanse admiraal.
Een kleine Braziliaanse delegatie arriveerde vrijdagochtend even over 10 uur aan de valreep van Zr.Ms. De Ruyter, om vervolgens over te stappen aan boord van zusterschip Zr.Ms. De Zeven Provinciën. Het LCF was geschoonschipt, de radars draaiden en in de belangrijke ruimtes stonden bemanningsleden voor demonstraties en toelichting. Het gezelschap werd met grote passen begeleid naar de kajuit van commandant KLTZ Ruud Schoonen waar de eigenschappen van de Luchtverdedigings- en Commandofregatten toegelicht werden. Aansluitend vond een uitgebreide rondleiding plaats.
KLTZ Schoonen, commandant van het eerste LCF, licht de prestaties van de schepen toe. (Foto: JM Karremann/ Marineschepen.nl)
De kans is klein dat de Braziliaanse admiraal maandag op de website van scheepswerf Damen een aantal nieuw te bouwen LCF'en in zijn winkelmandje plaatst; zo'n belangrijke keuze wordt beïnvloed door allerlei (politieke) factoren. Waarschijnlijk zullen de Nederlandse sensoren en het platform goed scoren, maar de Amerikaanse systemen Harpoon, ESSM, SM-2 en de verticale lanceerinrichting MK-41 zijn voor Brazilië geen optie en daar moet een alternatief voor komen.
Een Braziliaanse order zou voor Damen Schelde Naval Shipbuilding in Vlissingen zeer goed nieuws betekenen, want een dikke orderportefeuille heeft het bedrijf niet meer door de langdurige bezuinigingen op de Nederlandse marine en met een aantal fregatten gaat het al snel om een miljard euro. Of het daarmee een nieuwe vaste klant in huis zou halen is twijfelachtig, want Brazilië ziet dit als opstap naar zelfstandige ontwerp en bouw van marineschepen in de toekomst.
Beelden van de Braziliaanse marine naar aanleiding van het 190 jarig bestaan van de marine in 2012.
