Marineschepen.nl
 
   
 

Media-overzicht nieuwe onderzeeboten


Door: Jaime Karremann
Bericht geplaatst: 06-03-2016 | Laatst aangepast: 07-03-2016


Al 2,5 jaar wordt openlijk over nieuwe onderzeeboten gesproken, maar vrijdag werd het publieke debat eindelijk geopend. De Volkskrant publiceerde meerdere artikelen en daarna volgden websites, radio en televisie snel met het 'nieuws'. Helaas is nog niet iedere journalist helemaal ingeslingerd en dus werden de nodige opmerkelijke dingen geschreven en gezegd. Een overzicht met een oordeel.

Bruinvis
Zr.Ms. Bruinvis op de Clyde, Schotland. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Eindelijk wordt in de Nederlandse pers gediscussieerd over nieuwe onderzeeboten. In de afgelopen jaren was er zo nu en dan kort wat aandacht voor geweest, maar met de aankomende start van de aanbesteding is het onderwerp blijkbaar nu toch interessant genoeg. Toen auteur dezes in september 2015 de redacties van o.a. NOS, EenVandaag en een aantal dagbladen telefonisch adviseerde om eens aandacht te besteden aan nieuwe onderzeeboten, was -om het maar zo te zeggen- geen sprake van ontzettend veel interesse.

Nu is dat anders. En discussie is alleen maar goed, er valt ontzettend veel over dit project te vragen en te schrijven. Toch is het jammer dat de discussie een wat valse start kent door een hoog gehalte aan onwaarheden in een aantal publicaties, die door velen voor waar worden aangezien.

Daarom een overzicht (een selectie, er is meer gepubliceerd) en reacties.



Volkskrant: "Defensie plant stille miljardeninvestering voor nieuwe onderzeeërs"
Het was Fokke Obbema van de Volkskrant die vrijdag het debat opende met een stuk dat goed getimed was (zo voor de hoorzitting op 16 maart), maar het werd vooral opgepikt dankzij de inhoud. Ondanks dat het stuk zeker goede punten bevatte en een interessante start voor een discussie was, stonden er onwaarheden in en was het wat tendentieus. De meest opmerkelijke missers en discussiepunten:

• De stilte
"Zonder er veel ruchtbaarheid aan te geven, koerst het ministerie van Defensie aan op een miljardeninvestering in vier nieuwe onderzeeërs," schrijft Fokke Obbema. Dat is niet alleen een vreemde opmerking, het is ook totaal onjuist. Alleen al op Marineschepen.nl zijn meerdere interviews verschenen. Maar ook in de Tweede Kamer is hier over gesproken en heeft de minister van Defensie afgelopen juni nog de Toekomstvisie Onderzeedienst gepubliceerd, die bij o.a. de NOS uitgebreid aan bod kwam. De NOS meldde bovendien dat de onderzeeboten volgens deskundigen ongeveer 800 miljoen euro per stuk zouden kosten.

Het echte publieke startschot werd overigens op 17 oktober 2013 gegeven in een tweet van VADM Borsboom, toenmalig Commandant Zeestrijdkrachten.

Nieuwe onderzeeboten
Hoezo stilte? Tweet van 17 oktober 2013. (Bron: @VadmBorsboom)

• JSF-stempel
De Volkskrant plakt in de openingszinnen direct het JSF-stempel op het nieuwe project: "bij het vorige prestigeproject van Defensie, het gevechtstoestel JSF, draaide het om 4,5 miljard." Opvallend is natuurlijk het woord prestigeproject. De link met JSF is snel gelegd, maar daar gaat het om een Amerikaans project (in dollars), waarbij de Nederlandse luchtmacht een reeds ontworpen vliegtuig koopt en waarbij de prijs afhankelijk is van het aantal aanbieders. Nagenoeg alle Amerikaanse defensieprojecten (Seawolfklasse, LCS, Fordklasse, Zumwaltklasse) kampen met gigantische budgetoverschrijdingen. De Amerikaanse industrie en de samenwerking met de afnemers is echter op geen enkele manier te vergelijken met de veel kleinere Nederlandse industrie.

Niet alle Nederlandse marineprojecten zijn goed verlopen, maar veel -en zeker sinds de Walrusklasse- wel. De Johan de Witt en de M-fregatten kampten met wat technische problemen waardoor zij later ingezet konden worden.

De Luchtverdediging- en Commandofregatten (LCF'en) waren echter binnen tijd en budget en veel goedkoper dan vergelijkbare projecten in Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Italië. Sinds vorig jaar oktober blijken ze bovendien veel capabeler. De patrouilleschepen waren binnen tijd en budget. De Karel Doorman was niet helemaal binnen de planning, maar dat kwam door de uitstel waar de Tweede Kamer zelf mee akkoord was gegaan. Uiteindelijk was de Doorman zo snel af dat het zelfs tijdens de proefvaart een noodhulpmissie in het kader van ebola-bestrijding naar Afrika kon doen. Bovendien blijkt het schip goedkoper dan de enige andere JSS-bestelling in het Westen: de Canadese JSS.

Een vergelijking met de JSF of Fyra, is makkelijk, maar die gaat niet op.



Zie ook: Alle artikelen van Marineschepen.nl over nieuwe onderzeeboten op een rij



• Kan de Tweede Kamer kiezen?
Volgens Fokke Obbema zou de Tweede Kamer voor voldongen feiten staan. Maar het hele Defensie Materieel Proces (DMP) kent vijf fasen (A t/m E), waarvan de eerste nog moet beginnen. Het DMP-proces is juist na de Walrusaffaire opgezet om de Tweede Kamer meer informatie en controle te kunnen geven. Bovendien is er op 16 maart pas het eerste rondetafelgesprek in de Tweede Kamer.

• Gouden Driehoek
De Volkskrant noemt de Gouden Driehoek een "een lobby van marine, bedrijven en kennisinstituten". Minister Hennis noemde op 16 februari de Gouden Driehoek nog: "een dynamisch platform voor initiatieven en interactie. Door deze nauwe samenwerking versterken zij het innovatieve vermogen van de hele defensie- en veiligheidssector. Een goed functionerende gouden driehoek is van wezenlijk belang voor de nationale veiligheid en versterkt de Nederlandse positie in internationaal verband."

Het klopt dat de verschillende organisaties die samen de Gouden Driehoek vormen (o.a. Defensie, TNO, het Marin en Damen) al jaren -los van elkaar- bezig zijn met voorbereidingen op nieuwe onderzeeboten. Het bouwen van nieuwe onderzeeboten vergt immers veel voorbereiding en studie, zeker doordat er al enige tijd geen onderzeeboten zijn gebouwd in Nederland. Als Defensie de A-brief van het DMP-proces verstuurt, kunnen de bedrijven het zich niet permitteren om dan pas te starten met nadenken.

Juist dankzij de samenwerking binnen de Gouden Driehoek, zijn veel Nederlandse producten goedkoper en soms beter dan in het buitenland. Bekend voorbeeld is de SMART-L radar die goedkoper is en tot veel meer in staat is dan de Amerikaanse SPY-1 radar, zoals Amerikanen zelf ook erkennen.



• Kosten
"De boten gaan tenminste 2,5 miljard euro kosten, maar experts houden nu al met vier miljard rekening," aldus de Volkskrant. Het zou zeker kunnen dat de boten meer dan 2,5 miljard gaan kosten. Punt is echter dat niemand kan weten hoeveel de kosten zijn, zolang de eisen niet bekend zijn. En die worden pas in april bekend. Daarna kunnen de belangstellende bedrijven gaan rekenen, ontwerpen en een prijs voorstellen.

De 2,5 miljard is inderdaad jaren geleden -zonder er ruchtbaarheid aan te geven- in de bijlage gezet van toekomstige begrotingen. Die 2,5 miljard staat niet vast, het is een reservering voor toekomstige budgetten. Maar er ís dus nog niets gereserveerd. Het bedrag is echter niet gebaseerd op eisen of ontwerpen. Waarop wel is onduidelijk.

Wel werd door diverse deskundigen direct gereageerd op de raming; die zou te laag zijn. Al waren die reacties ook gebaseerd op schattingen, maar een te lage raming heeft als risico dat een volgende -betere- raming wordt door buitenstaanders gezien als kostenstijging.

• De bouwer
Fokke Obbema bestempelt Damen als grote favoriet: "De Nederlandse scheepsbouwer Damen geldt als de favoriet om samen met het Zweedse Saab de miljardenorder binnen te halen. De kansen van twee concurrenten, het Duitse Thyssen Krupp en het Franse DCNS, lijken klein."
Dat Damen favoriet is, kan best kloppen. Nederlandse oppervlakteschepen worden al decennia door Damen Schelde Naval Shipbuilding gebouwd. Maar de laatste onderzeeboot die de Schelde bouwde is alweer zo'n 90 jaar geleden van stapel gelopen. Daarom werkt Damen samen met het Zweedse Saab. En de Zweden bouwen op dit moment wel onderzeeboten voor de Zweedse marine, maar dat zijn kleinere onderzeeboten. Ook Damen en Saab moeten dus met een nieuw ontwerp komen en hebben geen ervaring met grote onderzeeboten.

Damen is mogelijk favoriet omdat het een Nederlands bedrijf is. Maar de concurrentie ligt niet op grote achterstand, zoals de Volkskrant beweert. TKMS is ook bereid om onderzeeboten in Nederland te laten bouwen, al heeft het ook geen ervaring met grotere onderzeeboten (en die krijgen ze mogelijk ook nog niet want in de race om de nieuwe Australische onderzeeboten ligt Japan op kop). Ook moeten de Duitsers gaan ontwerpen voor de specifieke Nederlandse boot en hetzelfde geldt voor de Fransen. De Fransen hebben wel ervaring met grote boten, maar alleen met nucleaire.

Kortom: de kaarten zijn nog niet geschud.

Zeeleeuw piraten
Zr.Ms. Zeeleeuw voer zelfstandig naar de Golf van Aden om inlichtingen over piraten in te winnen. Andere Europese landen met diesel-elektrische onderzeeboten voldeden niet aan het verzoek van de NAVO om een onderzeeboot te sturen. (Foto: periscoop Zr.Ms. Zeeleeuw/ Koninklijke Marine)

Volkskrant deel 2: "Wordt dit het JSF-debacle van de marine?"
De Volkskrant heeft in twee dagen drie of vier artikelen over de nieuwe onderzeeboten geschreven. Alleen dit tweede deel wordt hier behandeld. Dit is een verslag van de debatavond over onderzeeboten die op 16 februari werd georganiseerd door GOV|MHB ism de Atlantische Commissie, en eveneens geschreven door Fokke Obbema. Ook Marineschepen.nl was aanwezig. Het artikel is genuanceerder dan het eerste, en geeft de avond zelf vrij goed weer, maar toch staan er opmerkelijke passages in.

• Nu is de marine aan de beurt
"Na de luchtmacht met zijn JSF is nu de marine aan de beurt, zo valt in deze kringen te beluisteren," schrijft de Volkskrant. Het klopt bijna. De marine wil al jaren een begin maken met de vervanging van de Walrusklasse onderzeeboten. Dat is geen geheim, want het einde van de levensduur is al langer in zicht. De politieke interesse was er echter niet, er werd enorm bezuinigd en de luchtmacht was midden in het JSF-aanbestedingsproces. De nieuwe onderzeeboten moesten wachten -als ze al zouden komen.

Juister zou zijn om te stellen dat het ministerie nu tegen de marine heeft gezegd: "jullie zijn nu aan de beurt."

• Expeditionaire capaciteit
Siemon Wezeman, wapenhandelexpert maar niet bepaald een deskundige op onderzeebootgebied, vindt de expeditionaire capaciteit van de Nederlandse onderzeeboten niet zo bijzonder. Hij zegt op dat Franse en Britse onderzeeboten ook behoorlijk dicht onder de kust kunnen komen en dat de boten van de Noren, Italianen en Duitsers dat nog beter kunnen omdat ze kleiner zijn.

De Britten, Amerikanen en Fransen zeggen inderdaad dat zij met hun onderzeeboten dicht onder de kust kunnen komen, maar dat is toch niet in zulk ondiep water als waar de Nederlandse boten opereren. Dat heeft te maken met dat als je met twee kernreactoren vaart, de risico's wel erg groot worden als je dicht onder de kust vaart. Daarnaast zijn zeker de Britse en Amerikaanse boten een stuk groter dan de diesel-elektrische. Uit de ervaring die de Nederlandse marine heeft met de internationale commandantenopleiding vanuit Den Helder (waar ook Amerikanen aan meedoen), blijkt dat de waterdieptes die de Amerikaanse boten als grens zien, voor de Nederlandse boten de startlijn zijn.

De kleine Noorse en Duitse onderzeeboten kunnen ongetwijfeld nog dichter bij de kust opereren. Maar zij kunnen doordat ze zo klein zijn niet goed in het zoute water van de Middellandse Zee onder water. Daar moet je veel meer water innemen om te kunnen 'zinken' dan in de zoetere noordelijkere wateren.

Het unieke zit echter in de combinatie van ver van huis (bijv. Indische Oceaan) en in ondiep water (bijv. Somalische kust) opereren. Alleen Canada en Australië beschikken over die capaciteit. In Europa is Nederland, naast Rusland, het enige land dat onderzeeboten én personeel heeft dat dit kan én doet. Toen de Italiaanse marine een aantal jaar terug een onderzeeboot naar New York stuurde was het voor Italië groot nieuws. Als een Nederlandse onderzeeboot naar het Caribisch gebied gaat, kijkt niemand er van op.

Behalve kunnen, gaat het ook om doen. En Nederland zet onderzeeboten al zo'n 100 jaar in voor operaties ver van huis. Een erfenis van de kolonieën in de Oost.

• Afluisteren radioverkeer
Volgens Wezeman is het goedkoper en kun je veel meer onderscheppen met vliegtuigen en drones. Op de drone als heilige graal komen we zo, maar eerst de spionage door onderzeeboten zelf. Die is niet beperkt tot het onderscheppen van radioverkeer. Tijdens de Joegoslaviëcrisis hebben Nederlandse onderzeeboten dat met veel succes gedaan inderdaad. Maar de belangrijkste spionage door onderzeeboten is al sinds de jaren '70 het verzamelen van akoestische inlichtingen (ACINT): geluiden onder water van onderzeeboten en marineschepen verzamelen. Die geluiden vormen een akoestische vingerafdruk en worden in databases opgeslagen, en kunnen worden gedeeld met NAVO-partners die die informatie niet kunnen inwinnen. Dat maakt de Nederlandse onderzeeboot een onmisbare asset voor de NAVO.

Naast akoestische inlichtingen kunnen onderzeeboten informatie verzamelen met de periscoop door bijvoorbeeld de onderzijde van mogelijk toekomstige vijandelijke schepen te fotograferen. En zij kunnen zaken als radarsignalen oppikken en in kaart brengen.

Onderzeeboten doen dus veel meer dan radio's afluisteren (tegenwoordig worden radio's ook minder gebruikt). Maar belangrijk is bovendien dat vliegtuigen en in de toekomst ook drones vrij eenvoudig kunnen worden waargenomen, en onderzeeboten ontdekken is nog steeds erg lastig. En als u iets geheims zou willen doen, doet u dat het liefst als anderen toekijken of als u denkt dat u alleen bent?

Tonijn
De Tonijn, de onderzeeboot van het Marinemuseum. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

TPO.nl: "Kosten nieuwe Nederlandse onderzeeërs: 4 miljard, Tweede Kamer weet nog van niets"
Naar aanleiding van de publicatie in de Volkskrant kwam ook TPO.nl met een artikel, geschreven door oud-Volkskrant en Vrij Nederlandredacteur Elma Verhey. Overigens was zij ook hoofdredacteur van het partijblad van de SP.
Verhey maakte het van alle artikelen van 4 maart (ook die hier niet behandeld worden) het bontst. Het stuk is eigenlijk een samenvatting in eigen woorden van het Volkskrantartikel, maar dan met extra fouten en vreemde verbanden.

En TPO zelf? Zij noemen het artikel op Twitter "een pareltje".

• "Bij Damen is het plaatstaal al besteld"
Twee keer schrijft ze dit. Dat is een serieuze aantijging. Maar gelukkig voegt ze -heel verstandig- verder in het artikel het zinnetje "bij wijze van spreken" toe. Natuurlijk bedoelt ze dat Damen de gedoodverfde winnaar is, net zoals de Volkskrant dat schrijft.

Wat daarnaast hierover opgemerkt moet worden is dat onderzeeboten niet gebouwd worden met gewoon staal. Onderzeeboten worden op grote diepte een stukje in elkaar gedrukt en dus moet het staal van de drukhuid goed bestand zijn tegen de steeds veranderende belasting. 30 jaar lang (of nóg langer als de vervanger op zich laat wachten) moet het staal zo flexibel zijn.

Voor de Zwaardvisklasse werd Staal 52 gebruikt, voor de Walrusklasse Marelstaal. Dat laatste is hogerekgrensstaal uit Frankrijk en dankzij dat type staal kan de Walrusklasse veel dieper dan de qua romp vergelijkbare Zwaardvisklasse.

Maar. Werken met hogerekgrensstaal is erg moeilijk. Voor de Walrusklasse werd dat in Rotterdam gedaan door speciaal voor de onderzeeboten opgeleide lassers. Welk staal er straks wordt gebruikt, is dus een heel interessant punt en hangt van zeer veel zaken af. De keuzes zijn groot, maar ze hebben allemaal gevolgen voor het ontwerp.

Iedere bouwer zal zijn voorkeur hebben voor type staal, maar het ontwerp is er nog niet. Want eerst moeten de eisen bekend zijn en daarna volgt de discussie met de marine over wat de gevolgen zijn voor het ontwerp en wordt er in een later stadium het staal gekozen. En aangezien Verhey zegt dat het plaatstaal bij wijze van spreken is besteld, kan dat er op duiden dat zij niet zo goed ingevoerd is in onderzeebootbouw.

Of dat ze tóch Damen en de marine beschuldigt van het overtreden van de regels rond de aanbestedingsprocedure. "Bij Damen is al tijden een marineofficier gestationeerd voor de militair-technische details van de schepen," beweert zij. Dat zou wat zijn, maar de bewijsvoering ontbreekt volledig.

• JSF vergelijking
Net als in de Volkskrant wordt de JSF-discussie voortdurend door de onderzeebootdiscussie gehaald. Twee verschillende zaken, maar het is zo lekker herkenbaar.

• Budgetoverschrijding van 60 procent
Ook dit is gebaseerd op het Volkskrantartikel, maar nu is het extra aangedikt door te spreken van een budgetoverschrijding. Nogmaals, het kan niet want er is alleen een raming en geen budget. Dat komt pas tijdens de DMP-fase.

Het TPO artikel gaat echter nog iets verder met de opmerking "Een budgetoverschrijding van 60 procent bij defensieopdrachten schijnt zo’n beetje standaard te zijn." Dat is misschien het beeld, maar feitelijk onjuist. De laatste fregatten en patrouilleschepen waren allemaal binnen budget, laat staan met 60% overschreden. Kletskoek dus.

• "Met dank aan Poetin"
"In 2013 werd alom verwacht dat de onderzeeërs het niet gingen redden, vanwege de bezuinigingen." Ook niet waar. Want in 2013 werd (en niet in besloten kring) het startschot gegeven voor de vervanging van de huidige onderzeeboten. Dat was dus ruim voordat Poetin ruzie zocht over de Krim, in 2013 was het Westen nog de dikste vrienden met Rusland.



• "Speeltje voor de marine"
Ja, want -daar gaan we weer- je kunt beter drones gebruiken om af te luisteren dan onderzeeboten. Dus zijn onderzeeboten weer speeltjes, overigens een bekende typering die door de SP vaker wordt gebezigd als het gaat om militair materieel. Op de dronefabel komen we zo terug.

• Potvis en Tonijn
Minder belangrijk maar wel typerend is de opmerkelijke blunder die Verhey maakt als het gaat om de huidige onderzeeboten, terwijl zij zich presenteert als iemand die van de hoed en de rand weet en de lezer haar deskundige visie geeft op gebied van dit aanstaande onderzeebootschandaal.

Zo schreef zij: "Colijn en Zandee vrezen dat het met de aanschaf van vier nieuwe onderzeeërs ter vervanging van de Walrusklasse (Zr. Ms. Walrus, Zeeleeuw, Potvis en Tonijn) niet veel anders zal gaan."

Een pijnlijke fout, die door heel even goed te kijken op Marineschepen.nl, Wikipedia of de miljard andere online bronnen over de vier Walrusklasse onderzeeboten, voorkomen had kunnen worden. Niet de Potvis en de Tonijn, maar de Dolfijn en Bruinvis zijn de boten van de Walrusklasse. Hr.Ms. Potvis en Tonijn waren Driecilinderonderzeeboten en de Tonijn staat al jaren hoog en droog bij het Marinemuseum.

Via Twitter werd ze gewezen op de fout, maar die werd niet direct hersteld.

Tonijn
Niet Potvis en Tonijn, maar Dolfijn en Bruinvis. Die spellingcontrole toch! (Bron: Twitter)

Uiteindelijk werd op TPO.nl Tonijn in Dolfijn veranderd, maar staat de lang geleden gesloopte Potvis nog steeds vermeld als één van de Walrusklasse boten.

HMAS Torrens
Als een drone de onderzeeboot moet vervangen, moet het ook marineschepen tot zinken kunnen brengen. Maar een torpedo is groot en zwaar (mede benodigd voor de hoeveelheid springstof). Hoe groot moet een drone worden als het, laten we zeggen, 10 torpedo's mee moet kunnen nemen van 6 meter lang? (Foto: Australische marine)

EenVandaag radio: "Defensie wil 2,5 miljard voor onderzeeërs"
Behalve websites, pikte ook Radio 1 het 'nieuws' rond de aanstaande onderzeeboten op. EenVandaag maakte er een item van met als insteek: "kunnen drones de onderzeeboot vervangen?" Ook werd een bezoek gebracht aan oud-onderzeebootcommandant Robin Snouck Hurgronje, die tijdens de Koude Oorlog veel operaties uitvoerde met onderzeeboten.

Om de centrale vraag te beantwoorden, had de redactie van EenVandaag Kees Pieters, expert onderwatercommunicatie van de Hogeschool Rotterdam, uitgenodigd om te komen praten. Pieters, elektrotechnisch ingenieur, houdt zich bezig met onder andere onderwaterdrones (of beter, autonomous underwater vehicles AUV's) en de communicatie onder water. Want die communicatie is een gigantische uitdaging. Afstandbedieningen werken niet onder water en de bestaande onderwaterdrones zijn met bijvoorbeeld een glasvezelkabel verbonden aan het moederschip.

Dat Pieters expert is, staat buiten kijf. Probleem was alleen dat Pieters zich onvoldoende had voorbereid op de kwestie onderzeeboten. En presentator Bas van Werven ook niet, maar hij had wel een bijzondere kijk op de bemanning van onderzeeboten die zou bestaan uit besnorde mannen met behaarde bovenarmen.
Het item werd daardoor het item van de gemiste kansen en door de beperkte kennis van de twee sprekers was de inhoudelijke discussie soms tenenkrommend.

• Hoe innovatief is de marine?
In de radiouitzending worden door Van Werven en Pieters een paar aannames gedaan. De eerste is dat de marine en de industrie geen drones willen aanschaffen. Van Werven noemt de snorren en de behaarde bovenarmen die de marine niet kwijt wil en Pieters noemt de techniek deromantiserend.

Wel geeft Pieters als tip dat drones meegenomen moeten worden in de overweging. Hij trekt bovendien een vergelijking met de auto-industrie waar bedrijven als Google en Tesla de logge, conservatieve markt op z'n kop hebben gezet.

Is de marine zo conservatief en zou het dit niet onderzocht hebben? Het verleden heeft uitgewezen dat de marine met onderzeeboten juist innovatief was, de Walrusklasse onderzeeboten waren de eerste die voeren met een onbemande machinekamer. Destijds wereldwijd een unicum.
Daarnaast is de vervanging van de Walrusklasse geen experiment. Het moet wel werken, dus er moet een balans worden gevonden tussen bewezen en nieuwe technologie.

• Drone als vervanging van een onderzeeboot
Van Werven zet de toon met de suggestieve openingsvraag: "Moet je in de tijd van drones en robots nog wel grote, dure, logge onderzeeers aanschaffen?"

Presentator Van Werven vervolgt met zijn uitleg dat een onderzeeboot vooral wordt gebruikt om voor de kust radioverkeer af te luisteren.

Daar ziet Van Werven de kern van het verhaal over het hoofd, en Pieters kan hem niet corrigeren, want onderzeeboten hebben veel meer taken dan radioverkeer afluisteren. De taken zijn ten minste: inlichtingen verzamelen, speciale eenheden afzetten, toegang tot zeegebieden ontzeggen door (dreigen met) het tot zinken brengen van vijandelijke eenheden, en onderzeebootbestrijding.

Als vervanger van een onderzeeboot moet een drone een zwaar wapen als een torpedo bij zich kunnen dragen. En niet één, maar meerdere. Een Mk 48 torpedo is bijna 6 meter lang en weegt zo'n 1600 kg. De torpedo, het zwaarste wapen van de Nederlandse defensie, is belangrijk omdat er geen verdediging tegen is. Het kan niet vervangen worden door raketten bijvoorbeeld.

De drone wordt nog groter als bedacht wordt dat er ook speciale eenheden van het Korps Mariniers aan boord moeten kunnen met hun spullen. Zij moeten dan bijvoorbeeld op vreemde stranden ver van huis landen om gijzelaars te bevrijden.

Daar komt bij dat de drone dan al die tijd zelfstandig moet kunnen opereren en niet ontdekt mag worden, terwijl onderwatercommunicatie nog een onopgelost probleem is.

Als Nederland nu het traject van gigantische, nooit eerder gebouwde drones zou stappen, dan is de kans op een onbeheersbaar project haast gegarandeerd.

Van Werven vraagt zijn studiogast twee keer of Pieters met 2,5 miljard een drone kan bouwen die hetzelfde kan als een onderzeeboot. Pieters antwoordt de eerste keer zenuwachtig: "Ik durf niet zo goed in de schoenen van de Nederlandse marine te staan, die hebben er heel veel ervaring mee." Ook de tweede keer geeft Pieters geen antwoord, maar zegt alleen dat de huidige keuze voor een bemande onderzeeboot beperkend is.

Als Van Werven er niet naar vraagt, geeft Pieters tegen het einde van de uitzending toch antwoord. Nee, zegt Pieters, een drone kan eigenlijk alleen opereren in voorspelbare omgevingen en voorspelbare omstandigheden. Een mamoettanker van China naar Rotterdam laten varen moet nog wel lukken, maar "op het moment dat de onvoorspelbaarheid van de omgeving groter wordt, naarmate je in de buurt van de kust komt of een ander gebied, dan blijkt toch in de praktijk dat de mens daar veel beter mee om kan gaan dan technologie."

Had dat gelijk gezegd.

• De gemiste kans
Wat Van Werven en Pieters niet weten is dat de nieuwe onderzeeboten weliswaar bemand zijn, maar zelf veel drones bij zich zullen dragen. Het is vrijwel zeker dat de onderzeeboten in ieder geval gedurende de levensduur de beschikking krijgen over onderwaterdrones (autonome en met draad bestuurde) én bovenwaterdrones. Zij zullen een ontzettend belangrijke toevoeging zijn aan de wapensystemen en sensoren van de onderzeeboten.

Dat is een gouden kans voor zowel het interview en voor Pieters zelf. Op de vraag of Pieters is benaderd door de marine antwoordt hij echter: "Nee, waarschijnlijk in de eerste plaats omdat wij ons richten op hele kleine bootjes, die maximaal 2 meter zijn en voor de binnenwateren bestemd zijn." Jammer dat Pieters en Van Werven zich niet hadden ingelezen, dan had het een ontzettend interessant interview kunnen worden.



Van Liempt Live/ RTLZ: "Miljardeninvestering voor nieuwe duikboten"
Was het dan allemaal slecht? Nee. In de talkshow Van Liempt Live werd een goede inhoudelijke discussie gevoerd. Voor Rob de Wijk, directeur HCSS en Raymond Knops, Tweede Kamerlid CDA, zijn onderzeeboten geen onbekende materie. Ook tegenstander, onderzoeksjournalist en activist Stop Wapenhandel, Martin Broek had zich goed ingelezen (op Marineschepen.nl). Het resultaat was de beste inhoudelijke discussie van de dag. Het kijken waard!





comments powered by Disqus


Marineschepen.nl
Contact
Over deze site
Privacy
Adverteren
Blijf op de hoogte via:

Twitter

Facebook

Instagram

Copyright

Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Menu
Nieuwsoverzicht

Gerelateerde artikelen
Nieuwe onderzeeboten