Een zee van geheimen - Wies Platje
Recensie datum: 20-09-2010 | Laatst aangepast: 17-06-2017
"Een Zee van Geheimen" is smullen voor liefhebbers van marine onderwerpen en vooral op gebied van inlichtingen
De Koude Oorlog ligt alweer heel wat jaren achter ons en steeds meer (vooral Westerse) archieven over deze periode worden geopend. Voormalig medewerker van de Marine Inlichtingen Dienst (MARID) Wies Platje maakte hier gebruik van en presenteerde in 2010 met het boek "Een zee van geheimen" een heel fraai overzicht van (vooral niet-Nederlandse) maritieme inlichtingenactiviteiten tijdens die soms duistere tijd.
Een dergelijk overzichtswerk was niet eerder gepubliceerd en was al jaren de wens van Platje. Na het verschijnen van zijn fascinerende boek De MARID, de marine inlichtingendienst van binnenuit belicht in 1997, ging Platje aan de slag bij het Netherlands Intelligence Studies Association (NISA). Als onderdeel van een NISA serie op gebied van intelligence kwam de wens van Platje uit.
Voor mensen die niet bekend zijn met de marine, zijn maritieme inlichtingenoperaties niet de eerste spionage activiteiten waar zij aan zullen denken. Tijdens de Koude Oorlog speelden deze maritieme operaties echter een belangrijke rol, mede dankzij de prominente positie van marines in de NAVO én Sovjet strijdplannen. Maar ook voor veel marinemannen en -vrouwen zelf bleef een groot deel van de inlichtingenactiviteiten onbekend.
NAVO bril
Platje slaagt er met zijn boek in om een helder licht te schijnen op inlichtingen in die tijd, maar beperkt zich niet tot alleen de inlichtingen. Hij beschrijft uitvoerig de achtergrond en details van de diverse marines van de NAVO en de Sovjet-Unie. Niet alleen de eenheden komen aan bod, ook de plannen. Een belangrijk deel van zijn verhaal is gebaseerd op NAVO analyses uit die tijd zelf en dat kan op de lezer wat zwak overkomen. Zo worden bepaalde Sovjetcampagnes beschreven door middel van een rapport uit 1955. In het boek legt Platje uit dat het onderzoek enorm gehinderd werd door de geslotenheid van archieven van Russische inlichtingendiensten. Toch blijkt de informatie die Platje presenteert aan de hand van de NAVO-analyses wel degelijk juist te zijn. Op de kritische noot van marineschepen.nl gaf de auteur van het boek de volgende reactie: "Uiteraard beschrijf ik de Sovjetaanvalsplannen uit aannames en verwachtingen van de NAVO, maar deze veronderstellingen waren wel gebaseerd op analyses van Sovjetoefeningen, op verbindingsintercepties en op mededelingen van overlopers en informanten uit de hoogste echelons van de Sovjetstrijdkrachten. Achteraf bleek dat de NAVO-analyses correct waren en dus dat de Sovjetplannen, zoals beschreven in mijn boek historisch juist zijn."
De beschrijving van de marines vindt plaats in Deel I en Deel II, daarna volgen Inlichtingenmethoden en -middelen in Deel III, vervolgens t/m Deel VI de operaties. Prettig en overzichtelijk. Datzelfde geldt ook voor de hoofdstukken, maar niet altijd voor de paragrafen. Als lezer bekroop mij regelmatig het gevoel van (deels) herhaling en andere keren wisselden de onderwerpen zich snel en in ogenschijnlijk willekeurige volgorde af.
Smullen
Gelukkig is het boek zeer prettig geschreven en doorspekt met verhelderende afbeeldingen. Belangrijker nog, het boek staat bol van de inlichtingenfeiten en briljante anekdotes. Een zee van geheimen is smullen voor liefhebbers van marine onderwerpen en vooral op gebied van inlichtingen.
Uiteraard krijgen vooral de Amerikaanse en Britse marine veel aandacht. Dat heeft te maken met dat zij het grootste deel van de inlichtingenactiviteiten op zich namen en hierbij de meest onvoorstelbare missies uitvoerden. Een voorbeeld hiervan is de operatie Ivy Bells waarbij Amerikaanse onderzeeboten taps plaatsten op Russische communicatiekabels op de bodem van oceanen. En natuurlijk dankzij de formidabele capaciteiten van SOSUS - een systeem van hydrofoons dat op duizenden kilometers afstand onderzeeboten kon detecteren en herkennen. De Russische marine komt uitgebreid aan bod, en dat geldt ook voor de Zweedse en Noorse marine.
Het feit dat de auteur zijn kennis en ervaring bij de Nederlandse marine heeft gebruikt, maakt het boek extra aantrekkelijk. Inlichtingen activiteiten waar Nederland bij betrokken was, krijgen daardoor ook meer aandacht, want helaas zijn veel geheime documenten over Nederlandse operaties vernietigd. Zo beschrijft Platje de hilarische -achteraf dan, toen was het heel ernstig- pogingen van de Russische militaire attaché tijdens de marine open dagen in Amsterdam in 1955. Een ander prachtig verhaal heeft te maken met de zeer geheime operaties van Nederlandse onderzeeboten die onder voor anker liggende Russische marineschepen doorvoeren. Ook Operation Blue Nose ontbreekt niet; Nederlandse S-fregat Hr.Ms. Abraham Crijnssen en de bevoorrader Hr.Ms. Zuiderkruis voeren in 1989 naar Russische wateren om inlichtingen te verzamelen van Russische marineschepen.
Nederlandse onderzeebootoperaties uit de Koude Oorlog worden in het boek niet behandeld op de bijlage na, daar staat overigens foutief vermeld dat in 1974 een operatie werd uitgevoerd door Hr.Ms. Walrus. Deze onderzeeboot was echter een paar jaar eerder uit dienst gesteld. Het was een operatie door Hr.Ms. Tonijn.
Al met al is het boek een absolute aanrader. Marineschepen.nl kijkt uit naar de volgende boeken in deze reeks!
Waardering: Aanrader
Kennis van de marine benodigd? Nee.
Categorie: non-fictie
Volledige titel: Een zee van geheimen; Inlichtingenoperaties tijdens de Koude Oorlog
Auteur: Wies Platje
Uitgever: Uitgeverij Boom, Amsterdam
Jaar: 2010
ISBN: 9789085069522
Taal: Nederlands
Aantal pagina's: 393
Zwart-wit foto's en kaarten
Koop het boek nu via Bol.com
Sinds 13 augustus 2001
