Marineschepen.nl
 
   
 

Aquitaine/ FREMM klasse fregatten (Frankrijk)


Laatst aangepast: 12-12-2023

De FREMM of Aquitaineklasse schepen zijn multi-mission schepen die in staat zijn om zowel aan onderzeebootbestrijding te doen, oppervlakteoorlogvoering (schepen en landdoelen) en luchtverdediging. FREMM staat daarom voor: Frégate multi-mission. De eerste Franse FREMM draagt de naam Aquitaine en daarom is dat tevens de naam van de klasse.
De FREMM's moeten de F67 Tourvilleklasse fregatten en de F70 Georges Leyguesklasse fregatten vervangen. De Franse marine krijgt twee versies: FREMM's met de specialisatie voor onderzeebootbestrijding en FREDA's met extra luchtverdedigingsmiddelen.

Ga direct naar specificaties (onderaan deze pagina).

Aquitaine D650 tijdens proefvaart
FS Aquitaine (D650) tijdens de proefvaart in 2011 (foto: DCNS)

Oorsprong
Zoals vaker is voorgekomen zijn deze schepen een ontwerp van twee landen: Frankrijk (DCNS) en Italië (Fincantieri). De oorsprong is te vinden in een overeenkomst voor samenwerking op militair nieuwbouw gebied tussen beide landen uit 1983. Andere internationale projecten voor de Franse marine zijn bijvoorbeeld de NH-90 helikopter, de MU90 torpedo en de Horizonklasse destroyers.



De Franse scheepswerf DCNS heeft ruime ervaring met geavanceerde stealth schepen. Denk dan bijvoorbeeld aan de Formidableklasse van de Singaporese marine, maar ook voor Saudi-Arabië en voor Frankrijk zelf heeft de werf veel gebouwd.

In 2000 werd begonnen aan een opdracht van de Franse en Italiaanse marine voor een nieuw fregat. Toen de eerste schetsen in 2002 werden goedgekeurd, tekenden beide regeringen voor maar liefst 27 fregatten (17 voor Frankrijk, 10 voor Italië).

In de periode 2003-2005 werd tussen beide landen stevig gediscussieerd over uiteenlopende onderwerpen omdat de schetsen en wensen van beide landen niet identiek waren, een steeds terugkerend probleem bij internationale samenwerking. De verschillen hadden vooral betrekking op de romp, voortstuwing en radars. Uiteindelijk werden de twee landen het in 2005 eens en lag er een nieuw ontwerp waar iedereen zich in kon vinden.

Oorspronkelijk zouden de 17 Franse schepen 6,5 miljard euro kosten. Maar toen bleek dat de kosten hoger zouden uitvallen en neer zouden komen op 8,25 miljard, greep de Franse regering in. Het aantal schepen werd teruggebracht tot 11 stuks voor 7 miljard; in plaats van 325 miljoen euro gingen de FREMM's nu voor 636 miljoen euro per stuk over de toonbank.

In 2013 besloot de Franse regering opnieuw om fors te snijden in de krijgsmacht. Voor de nieuwbouw betekende dat een behoorlijke aderlating. Het aantal van 11 nieuwe fregatten werd teruggebracht tot 8. De twee FREDA luchtverdedigingvarianten bleven overeind, maar het aantal onderzeebootbestrijdingsvarianten ging terug naar zes stuks. In 2015 wordt besloten dat de resterende 3 FREMM's niet worden gebouwd, ten gunste van een nieuw type fregat.

Normandie
De brug van de FREMM's is ruim. Hier de brug van de Normandie tijdens een bezoek aan Amsterdam in april-maart 2020. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Bouw en proefvaart
In 2007 is begonnen met de bouw van de eerste FREMM: de Aquitaine. Dit schip rondde in 2011 de proefvaart af en werd in 2012 in dienst gesteld. Het laatste fregat werd in november 2022 in dienst gesteld.

Bedrijven
De volgende bedrijven hebben meegewerkt aan het ontwerp, de bouw van dit project, of hebben producten of diensten geleverd (en hebben een bedrijfspagina):

Terma logo

Geïnteresseerd in een bedrijfspagina? Kijk hier voor meer informatie

Export
De FREMM-klasse heeft successen weten te boeken; de Marokkaanse marine heeft één fregat besteld. De Griekse marine kondigde in 2009 aan 6 fregatten te willen, ter vervanging van de Elliklasse (Nederlandse S-fregatten uit de jaren '80). Dat aantal werd in 2011 teruggebracht tot 4 fregatten door de economische crisis in Griekenland. De Grieken hebben een enorme kustlijn (waardoor het lastig is de Europese grenzen te bewaken) en leven al jaren op gespannen voet met Turkije dat stevig investeert in haar marine. De Fransen boden de schepen tegen een lagere prijs aan dan de schepen voor de eigen marine. Het Franse aanbod en de Griekse interesse leidden vervolgens tot onbegrip en boze reacties uit de hele wereld. Uiteindelijk kocht Griekenland de nieuwere FDI-fregatten.

Met succes werden FREMM's verkocht aan Marokko en Egypte. Vooral de verkoop aan Egypte was bijzonder, omdat zij vrijwel direct hun schip geleverd kregen. De Normandie, het tweede schip van de Aquitaineklasse, werd namelijk aan Egypte overgedragen.

Aquitaine
FS Aquitaine tijdens proefvaart. De hoge mast is ideaal voor het ontvangen van bijvoorbeeld radarsignalen. (foto: DCNS)

Ontwerp
De fregatten hebben een lengte van 142 meter en een water verplaatsing van 6.000 ton. Dit is vergelijkbaar met de Nederlandse LCF, ze zijn echter één keer zo zwaar als de M-fregatten en 20 meter langer. De FREMM's zouden evengoed gezien kunnen worden als destroyers of torpedobootjagers.

De lengte van 142 meter is een voordeel als het gaat om zeewaardigheid en snelheid. Grotere schepen kunnen meer meenemen en kunnen dus langer zonder bevoorrader of havenbezoek. Daarnaast is er ruimte vrijgehouden om in de toekomst systemen bij te plaatsen.
De grootte van de schepen is ook gebruikt om de bemanning betere voorzieningen te geven: ruimere hutten en extra's voor de vrije uren. In tegenstelling tot wat gebruikelijk is, slapen, eten en ontspannen de bemanningsleden niet in ruimten verspreid door het schip, maar is dit zoveel mogelijk geconcentreerd in het midden van het schip. Dat is ook makkelijker voor onderhoud in andere ruimten. Bovendien zijn de gangen in deze nieuwe fregatten breder en zijn de ruimten met apparatuur groter opgezet, waardoor deze beter toegankelijk zijn voor reparaties, onderhoud en vervanging.

Een belangrijk onderdeel van het ontwerp was het verminderen van de werklast voor de bemanning. Om de belangrijke taken voor het varen en vechten met het schip te optimaliseren, is veel aandacht besteed aan gebruiksvriendelijkheid van het schip (denk aan de computers in de commandocentrale en op de brug). Dit verkleint de kans op ongelukken en zorgt ervoor dat minder mensen hetzelfde werk kunnen doen.

Op de brug is zoals gebruikelijk alles aanwezig om te navigeren, sturen en communiceren, maar ook de functionaliteiten die normaalgesproken in de Technische Centrale zijn terug te vinden. Denk aan het bedienen en controleren van alle technische systemen en (brand)beveiliging.
De missie lijkt geslaagd, want dit enorme fregat heeft slechts 108 bemanningsleden. Dat zijn er 100 minder dan op het LCF (dat bekend staat als een klasse met weinig bemanningsleden) en 200 minder dan de Amerikaanse Arleigh Burkeklasse. Dat scheelt behoorlijk in de kosten, maar levert ook risico's op bij brand en in oorlogssituaties.

Zoals te verwachten van de Franse ontwerpers is stealth weer ver doorgevoerd om zichtbaarheid voor radars te minimaliseren. Een andere trend die is voortgezet, betreft de voortstuwing: voor zeer stille vaart (onderzeebootbestrijding) hebben de schepen elektromotoren die de assen aandrijven. Maximale vaart is dan 15 knopen.

Al met al lijken de ontwerpers goed hun werk te hebben gedaan. De schepen zien er prachtig uit, let vooral op de fraaie karakteristieke boeg. De geclaimde prestaties voor wat betreft (een aantal) sensoren en wapensystemen zijn veelbelovend.

Aquitaine FREMM
Hier is de bijzondere boeg weer van een andere kant te zien. Achter het kanon zijn de SYLVER VLS cellen geplaatst voor Aster en SCALP wapens. Er is rekening gehouden met eventuele plaatsing van 16 extra cellen. (Foto: DCNS)

Wapensystemen
De bewapening van de fregatten is goed op orde. Vooral de capaciteiten om landdoelen aan te vallen is uitgebreider dan bij veel andere Westerse fregatten. Het belangrijkste wapen is de SCALP Naval, ook wel MdCN genoemd. Dit stealth kruisvluchtwapen ontwikkeld door MBDA is in staat om doelen diep landinwaarts te treffen dankzij het bereik van meer dan 1.000 km (1 meter nauwkeurig). De MdCN is de maritieme variant van de Storm Shadow/ SCALP-EG, een kruisvluchtwapen dat door vliegtuigen wordt gelanceerd. De Storm Shadow is sinds 2002 operationeel, de MdCN is sinds februari 2017 inzetbaar. Dit wapen werd tijdens de aanval op Syrië in april 2018 voor het eerst ingezet. De kruisvluchtwapens worden gelanceerd vanuit de SYLVER A70 VLS (verticale lanceerinrichting). Op de Aquitaine-fregatten met onderzeebootbestrijding als specialiteit staan 16 van deze wapens.
De land-attack capaciteit van de schepen wordt versterkt door de Exocet MM40 Block 3. Deze verbeterde Exocet heeft een bereik van 180 km en de mogelijkheid om landdoelen aan te vallen. De Exocet staat op alle Aquitaine's. De Exocets staan in canisters in de midscheeps.


Video van de MdCN vanaf een FREMM fregat en een Barracudaklasse onderzeeboot.

Tegen luchtdoelen beschikken de schepen over 16 Aster 15 raketten. De twee luchtverdedigingsschepen hebben ook 16 Aster 15 raketten, maar in plaats van 16 SCALP's hebben zij 16 Aster 30 raketten. Beide raketten zijn grotendeels gelijk, maar de Aster 30 is sneller (Mach 4 vs Mach 3), wendbaarder en heeft een groter bereik. De twee raketten hebben een eigen radar; de positie die de scheepsradar weet van het doel wordt aan de raketten doorgegeven, maar tijdens het laatste deel van de vlucht kunnen de missiles zelf het doel opzoeken.
In totaal is er dus plaats voor 32 verticaal gelanceerde projectielen in de SYLVER A70 VLS. Er is ruimte vrijgehouden om extra VLS cellen bij te plaatsen, zodat het aantal op 48 komt.

Natuurlijk hebben de schepen ook kanons. Op de bak staat de bekende 76 mm OTO Melara Super Rapid, geschikt voor zeedoelen en evt luchtdoelen. Na de ervaring van de Franse marine bij Libië, waarbij Franse fregatten met 76mm kanons landdoelen moesten bestoken, wordt overwogen om een zwaarder kaliber op de bak van de FREMM's te zetten. Met 127mm kanons kunnen doelen beter worden aangepakt. Deze kanons kunnen echter pas vanaf de vierde FREMM worden ingebouwd.
Verder hebben de schepen 12,7 mm machinegeweren, in de toekomst uit te vervangen door op afstand bestuurbare 20 mm Narwhal NEXTER machinegeweren. Deze machinegeweren worden ingezet tegen piraten, snel inkomende bootjes (FIAC's) en laag en langzaam vliegende doelen.



Het wapen tegen onderzeeboten is de MU90 torpedo, plus uiteraard de NH-90 boordhelikopter.

Opvallend is het ontbreken van een CIWS zoals de Goalkeeper, Phalanx of RAM. Als een modern kruisvluchtwapen door de Aster 15 verdediging komt, heeft het schip geen weerwoord meer.

Normandie
De CAPTAS-4 sonar. Deze wordt ook op de Britse Type 23 fregatten gebruikt. Deze wordt achter het schip in het water gelaten en kan ook onder temperatuurlagen naar onderzeeboten zoeken. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Sensoren
De Thales Herakles passive phased-array multi-function radar kan vliegtuigen en raketten op 250 km afstand detecteren en volgen. Hoewel deze sneldraaiende radar erg futuristisch oogt, is de passieve phased-array techniek een verouderde techniek voor radars en kan deze de 'werkdruk' van een moderne luchtaanval niet aan. Aan deze sensor zijn de Asters gekoppeld. Als de raket wordt gelanceerd krijgt hij van het schip tijdens de vlucht een aantal keer van informatie door via zogenaamde up-links.

Voor zeebeeld, navigatie, helikopterdirectie en Search and Rescue gebruiken de FREMM's de SCANTER 2001 van Terma.

Om onderzeeboten op te sporen heeft de Aquitaineklasse de Thales UMS 4410 CL boegsonar. Aanvullend hebben de onderzeebootbestrijdingsversies de Thales CAPTAS UMS 4249. Dit is een gecombineerde actieve en passieve gesleepte sonar die zeer lage frequenties kan bereiken en verstelbaar is in diepte (LFAS en VDS).

Om met andere schepen te kunnen communiceren beschikken de nieuwere FREMM-fregatten (vanaf Normandie) over Link 22. De eerste tests tussen schepen werden in het voorjaar van 2020 gedaan.


Uitstekende virtuele rondleiding van DCNS door een FREMM fregat.

Inzet
FS Aquitaine, FS Auvergne en FS Languedoc werden in april 2018 ingezet bij de aanval op Syrië, als vergelding op de aanval met chemische wapens door het regime van Assad. FS Languedoc lanceerde, in samenwerking met de Britten en Amerikanen, drie MdCN kruisvluchtwapens op doelen in Syrië. Het was de eerste keer dat dit wapen werd ingezet.

Op 17 september 2018 ging een Russisch IL-20M ELINT-vliegtuig verloren, op 35 km van de Syrische kust. Volgens Rusland had op dat moment een aanval met Israëlische F-16's plaats op Latakia. Ook zou volgens Rusland FS Auvergne weer voor de Syrische kust zijn geweest om aanvallen op Syrië uit te voeren. Dat zou de tweede keer zijn dat er een aanval zou zijn uitgevoerd waar de Auvergne betrokken was.

FS Languedoc arriveerde in augustus 2023 in het operatiegebied van Operatie Agenor in de Perzische Golf. In december 2023, er was net een bemanningswissel uitgevoerd, voer de Languedoc in de Rode Zee toen het schip twee drones detecteerde die op het schip af kwamen. Deze zijn uitegschakeld met twee Aster 15-raketten; de eerste inzet van deze wapens. Dat gebeurde op zaterdag 9 december. Twee dagen later was het weer raak in het zeegebied nabij Jemen. Houthi-rebellen vielen een Noorse olietanker aan, waarna de Languedoc een drone uit de lucht schoot en de kaping van het schip wist te voorkomen.

Specificaties

Nummer Naam In dienst
D650 Aquitaine 2012
Normandie Verkocht aan Egypte
D652 Provence 2015
D653 Languedoc 2016
D654 Auvergne 2018
D655 Bretagne 2018
D656 Normandie 2020
D657 Alsace 2021
D658 Lorraine 2022
Afmetingen 142x19x5
Max. waterverplaatsing 6000 ton
Max. snelheid 27 knopen
Bemanning 108
Voortstuwing CODLOG: 1x GE/ Avio LM2500+G4 gasturbine
elektromotoren
Wapensystemen 16x VL Aster 15
16x VL Aster 30 (laatste 2 schepen, luchtverdediging)
16x VL SCALP Naval/ MdCN (eerste 9 schepen, ozbt bestrijding)
8x Exocet MM40 Block 3
19x MU90 torpedo
1x 76mm OTO Melara SR
2x 12,7 mm/ 20 mm machinegeweren
Sensoren Thales Herakles zee- en luchtwaarschuwingsradar
Terma Scanter 2001 navigatieradar
Thales UMS 4410 CL boegsonar
Thales CAPTAS UMS 4249 gesleepte actieve en passieve variabele diepte sonar
NA-25 XP optronische doelaanwijssensor voor 76mm kanon
ARBR21 ESM radar ontvanger
Helikopters NHI NH90(M)




Marineschepen.nl
Contact
Over deze site
Blijf op de hoogte via:

Twitter

Facebook

Instagram

Copyright

Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Menu
Nederlandse marineschepen

Belgische marineschepen

Marineschepen wereldwijd

Bedrijven
Terma

Gerelateerde artikelen
Saluutschoten Normandie voor staatsbezoek

Normandie bezoekt Amsterdam

Video proefvaart Normandie

Eerste proefvaart Aquitaine

Ophef over Griekse FREMM's