Virginiaklasse onderzeeboten (VS)

Laatst aangepast: 13-03-2023

De Virginiaklasse onderzeeboten is een klasse van uiteindelijk 66 nucleair voortgestuwde boten, ontworpen voor diepe oceanen en kustwateren. Deze 'hunter-killers' worden in oorlogstijd ingezet om op andere onderzeeboten en schepen te jagen. Ze vormen de ruggengraat van de Amerikaanse onderzeedienst. Ze hebben in principe geen kernwapens aan boord. De boten vervangen de 62 onderzeeboten van de Los Angelesklasse.


USS Minnesota tijdens de proefvaart. (Foto: US Navy)

Goedkope variant
De Virginiaklasse is bedoeld als "goedkoop" alternatief voor de duurdere en grotere Seawolfklasse. De Seawolf-onderzeeboten werden ontworpen tijdens de Koude Oorlog en voor deze boten werd op technologisch gebied alles uit de kast gehaald; dit leverde echter een serie op van 3 miljard dollar per stuk. Na de bouw van drie Seawolfs werd het project gestopt. De Virginia klasse is later ontworpen en is moesten met 1,8 miljard per stuk veel goedkoper worden. De prijs van de boten was in 2016 echter 2,7 miljard per stuk; als goedkope variant is de Virginiaklasse mislukt.





Bouw
In 1999 werd begonnen aan de bouw van de eerste sub van de klasse: USS Virginia (SSN 774). Deze boot werd in 2004 in dienst gesteld. Aanvankelijk was het de bedoeling dat er 18 boten zouden worden gebouwd, dat moeten er nu meer dan 30 worden en waarschijnlijk zelfs 48. De laatste boot van de klasse zal na eind jaren '40/ begin jaren '50 in dienst komen. De boten worden gebouwd door meerdere scheepswerven. De eerste twaalf worden gebouwd door General Dynamics Electric Boat en Northrop Grumman Newport News.

Zoals gebruikelijk bij grote series bestaat de Virginiaklasse uit meerdere varianten, 'blocks' genaamd. Vooralsnog zijn er zeven blocks. Block I bestaat uit de eerste 4 boten. Block II wijkt af dankzij een verbeterde bouw methode. Block III heeft een nieuwe sonar (large Aperture Bow sonar) en heeft een VLS die afkomstig is van de Ohioklasse. Een boot binnen Block II heeft een verbeterde voortstuwing. Bij Block IV is er ten opzichte van III minder onderhoud nodig. Block V is voorzien van de Virginia Payload Module (VPM) en is daardoor in staat meer landdoelen te bestoken. Over Block VI en Block VII is nog niet veel bekend.


De onderzeeboten zijn modulair opgebouwd. Hier een schematische weergave van een sub uit Block I, latere Blocks zijn opgebouwd uit 4 modules in plaats van 10. .

Taken
In tegenstelling tot de andere onderzeeboten van de Amerikaanse marine (SSBN en SSGN), hebben de SSN's een heel breed takenpakket. Volgens de US Navy hebben zij de volgende taken:
- uitvoeren van geheime operaties om inlichtingen te verzamelen, te surveilleren en te verkennen
- afleveren en oppikken van Special Forces (al wordt dit ook uitgevoerd door SSGN's)
- aanvallen vanaf zee met Tomahawk kruisvluchtwapens (vooral een taak van de SSGN's)
- mijnen leggen
- onderzeebootbestrijding
- uitschakelen van oppervlakteschepen

Het vergaren van inlichtingen in kustwateren behoort tot een van de taken van deze onderzeeboten. Wat de US Navy echter niet vermeld is wat zij verstaan onder kustwateren. Deze grote nucleaire onderzeeboten zullen echter niet in echt ondiepe wateren opereren. De risico's op detectie van zo'n gevaarte is daar veel te groot, daarnaast wil men een incident (bijv. aan de grond lopen) met een kernreactor aan boord voorkomen. Deze kustwateren die bedoeld zijn, zijn dus niet de kustwateren die bij marines met kleinere onderzeeboten worden bedoeld.


USS California tijdens de proefvaart in 2011. (Foto: US Navy)

Stil, stiller, stilst
De onderzeeboten van de Virginiaklasse zijn zeer geavanceerd en bevatten meerdere nieuwigheden. Voor onderzeeboten is het belangrijk dat zij zo min mogelijk geluid maken. Sinds de eerste onderzeeboten zijn ontwerpers steeds bezig om onderzeeboten stiller te maken. En met succes. Ook nucleaire onderzeeboten zijn de laatste decennia steeds stiller geworden. De onderzeeboten van de Virginiaklasse zijn volgens de ontwerpers net zo stil als de Seawolfklasse boten en stiller dan de boten van de Russische Akulaklasse.

Net als andere nucleaire onderzeeboten van de huidige generatie, zijn de onderzeeboten van de Virginiaklasse voorzien van een destijds relatief nieuw systeem: pump jet voortstuwing, in plaats van een gewone schroef. Hiermee kunnen zij sneller varen zonder dat zij veel geluid maken. Een onderzeeboot met een schroef heeft vanaf bepaalde snelheden last van cavitatie (bellen die imploderen); en dat maakt veel lawaai. Met pump jet voortstuwing kan een onderzeeboot harder varen zonder lawaai te maken. Zeker voor grote nucleaire onderzeeboten is dat erg handig; pump jet systemen zijn namelijk zwaar en groot. Dieselelektrische onderzeeboten zijn kleiner en varen langzamer, en gebruiken deze techniek vooralsnog niet.

Ook de elektromagnetische uitstraling van de onderzeeboot zal worden gemonitord en gereduceerd. Dit kan dankzij een nieuw software pakket, dat voor het eerst geïnstalleerd zal worden aan boord van USS California en daarna op alle eerdere onderzeeboten van de klasse.
De onderzeeboten zijn modulair opgebouwd. Ook in de boten zijn verschillende ruimtes feitelijk geisoleerd opgezet van de rest om schokken en geluid beter te kunnen absorberen. Ook de buitenkant van de boten zijn gemaakt om geluiden te absorberen. Dat alles om zo stil mogelijk te zijn.


Op deze foto van USS New Mexico zijn de twee optronische masten van Kollmorgen goed te zien. De mast rechts op de foto toont de sensoren: de kegelvorm op de kop zelf behuist antennes (voor o.a. detectie van radarsignalen, communicatie, GPS), achter de ronde lens en de bovenste rechthoekige lens bevinden zich de EMCCD HD kleuren camera en zwart-wit camera met rangefinder, daaronder de infrarood camera. Het grote nadeel van deze optronische masten is dat deze veel beter te zien zijn op radar of met het blote oog dan de veel dunnere ouderwetse aanvalsperiscoop. (Foto: US Navy)


De commando centrale van de Virginia is groot en geavanceerd en heeft geen periscoop in het midden.

Sensoren
Net als alle andere onderzeeboten hebben de Virginia's zowel een actieve als een passieve sonar. De actieve sonar wordt door onderzeeboten echter zelden gebruikt, want andere eenheden horen deze ping natuurlijk ook. De passieve sonar (alleen luisteren) is daarom het belangrijkst en werkt bovendien veel beter. Op de Block I en Block II van de Virginia's is de Northrop Grumman Electronic Systems lightweight, wide-aperture array sonar geplaatst. Deze sonar maakt geen gebruik van traditinele keramische hydrofoons, maar van fiber optische antennes. De sensoren van de passieve sonar zijn aan beide zijkanten geplaatst en in de neus van de boot is in een bolvorm de passieve sonar geplaatst. Daarnaast hebben de onderzeeboten een gesleepte sonar. Bij een gesleepte sonar hebben de hydrofoons geen last van het geluid van de onderzeeboot.



Vanaf Block III hebben de Virginia's geen bolvormige passieve sonar meer, maar een in de vorm van een hoefijzer. Daarbij zijn technologiën van de Seawolfklasse gebruikt. Deze nieuwe sonar heet de Large Aperture Bow (LAB) array.

Na de sonar zijn de periscopen de belangrijkste sensoren. Het traditonele beeld van de commandant die door de periscoop tuurt zien we op deze boten niet meer terug. De periscopen zijn vervangen door twee AN/BVS-1 Photonics Masten van Kollmorgen. Bij andere onderzeeboten is de periscoop een enorm lange mast met prisma's en lenzen. De mast gaat vanuit de centrale via een gat in de waterdichte huid naar buiten. Deze nieuwe optronische masten zijn korter en gaan niet meer door de binnenste huid van het schip, alleen de kabels van de masten gaan naar binnen. Want de nieuwe mast van Kollmorgen zitten camera's die het beeld van buiten op beeldschermen tonen. De beeldschermen zitten in werkstations in een nieuwe commandocentrale. Deze hoeft niet meer boven in het schip te zitten, maar kan lager op het ruimere tweede dek. De beelden worden gepresenteerd op drie werkstations, waarvan één voor de commandant. De masten kunnen bediend worden vanaf de stations met een trackball en joystick. In de masten zitten drie camera's: een HD kleuren camera, een zwart-wit camera en een infraroodcamera.
Een laatste voordeel van de nieuwe masten is dat de toren van de onderzeeboot niet meer precies boven de centrale hoeft te zitten. De toren van de Virginia's is daarom verder naar voren geplaatst, hetgeen beter is voor de hydrodynamische prestaties onder water.


De nieuwe en oude neus van de Virginia. Boven is de nieuwe hoefijzervormige sonar te zien en de twee VLS-buizen met 6 Tomahawks per stuk (of straks grotere nieuwe wapens). Onder is de oude neus te zien. (Foto: US Navy)

Wapens
De Virginiaklasse onderzeeboten beschikken over torpedo's (tegen schepen en andere onderzeeboten), kruisvluchtwapens tegen landdoelen en kruisvluchtwapens tegen schepen.

Dieselelektrische onderzeeboten zoals de Nederlandse Walrusklasse hebben hun torpedobuizen helemaal voor in de boot. Bij de Virginiaklasse zijn die een stuk verder naar achteren, en beneden geplaatst. Eigenlijk bevinden de torpedobuizen zich aan de zijkant, en zijn net als de machinegeweren in een vliegtuig verwerkt in de romp.

De eerste 10 boten van de Virginiaklasse hebben de oorspronkelijke 'neus'; vier torpedobuizen (twee aan elke zijde) en voor de toren twaalf cellen van de Vertical Launch System (VLS). Hier is ruimte voor 12 Tomahawk kruisvluchtwapens. Dit is dus anders dan de VLS op bijvoorbeeld de Ohioklasse, waar de lanceerinrichting achter de toren is geplaatst. Daar is veel meer ruimte.

Vanaf Block III is wel de technologie van de Ohioklasse gebruikt voor de VLS: in plaats van 12 buizen, hebben deze subs er slechts twee. In deze buizen is plaats voor zes Tomahawks. Dus het aantal is gelijk, maar de lanceerinrichting is beter. Deze is geschikt voor toekomstige grotere wapens en met twee grote deuren is er minder onderhoud nodig dan twaalf kleine.

Vanaf Block V is de lanceerinrichting voor en achter de toren geplaatst, de achterste heet de Virginia Payload Module (VPM). Op deze onderzeeboten is er ruimte voor 28 Tomahawks in de VPM en 12 in de VLS voor de toren.

Samengevat:
Block I t/m IV: 12 Tomahawks in de VLS en 37 torpedo's/ kruisvluchtwapens via de torpedobuizen
Vanaf Block V: als Block I t/m IV plus 28 Tomahawks in de VPM


De Minnesota in aanbouw. (Foto: US Navy)

Mini onderzeeboten
De onderzeeboten kunnen verschillende mini onderzeeboten meenemen. Via de torpedobuizen of via speciale kamers kunnen deze bootjes naar buiten. Zo hebben ze undersea unmanned vehicles (UUV's) om mijnen op te sporen, maar ook Northrop Grumman's Oceanic and Naval Systems advanced SEAL delivery system (ASDS). Hiermee kunnen Special Forces ongemerkt de onderzeeboot verlaten.


USS Colorado. Hier zijn de twee grote deuren van de VLS goed te zien. (Foto: US Navy)

Inzet
De onderzeeboten worden uiteraard veel ingezet bij oefeningen en voor geheime operaties. Over die laatste operaties is uiteraard nog niets bekend.

In april 2018 was USS John Warner voor een havenbezoek in Gibraltar. Vlak na vertrek had een gifgasaanval plaats in Syrië en werd gedreigd met militair ingrijpen. Van de John Warner wordt gedacht dat deze onderzeeboot zal deelnemen aan een eventuele aanval met Tomahawks op Syrië. De John Warner heeft ten minste 12 Tomahawks aan boord in de VLS, mogelijk meer die via de torpedobuizen gelanceerd kunnen worden. Om in het operatiegebied te geraken moet de SSN op hoge snelheid door de Middellandse Zee.

Het Russische ministerie van Defensie berichtte op 12 februari 2022 dat een Virginiaklasse onderzeeboot werd gedetecteerd en weggejaagd uit Russische territoriale wateren. De VS ontkent.



Fictie
Een fictieve Virginiaklasse-onderzeeboot, USS Omaha, speelt de hoofdrol in de film Hunter Killer (2018). De onderzeeboot wordt, met US Navy Seals aan boord, naar Rusland gestuurd om de ontvoerde president te bevrijden.

Overigens is er wel een Amerikaans marineschip dat USS Omaha heet, dat is het zesde LCS van de Independenceklasse en werd begin 2018 in dienst gesteld.

Export
Amerika exporteert al vele decennia geen onderzeeboten meer. Dat heeft vooral te maken met de overstap die de Amerikanen vanaf de jaren 1950 maakten naar nucleaire onderzeeboten; er zijn weinig landen die met dergelijke onderzeeboten willen of kunnen varen en zelf niet over deze technologische kennis beschikken. Bovendien is veel aan de onderzeeboten uiterst geheim.

Een uitzondering maakt de Verenigde Staten waarschijnlijk voor Australië binnen het AUKUS-programma dat in 2021 van start ging. Australië wil, zo werd in maart 2023 bekend, vier of vijf tweedehands Virginiaklasse onderzeeboten aanschaffen vanaf de jaren 2030. De Virginia's zouden aangeschaft worden ter vervanging van de huidige, dieselelektrische, Collinsklasse.

Nummer	Naam	In dienst	Block
SSN 774	Virginia	2004	I
SSN 775	Texas	2006	I
SSN 776	Hawaii	2007	I
SSN 777	North Carolina	2008	I
SSN 778	New Hampshire	2008	II
SSN 779	New Mexico	2010	II
SSN 780	Missouri	2010	II
SSN 781	California	2011	II
SSN 782	Mississippi	2012	II
SSN 783	Minnesota	2013	II
SSN 784	North Dakota	2014	III
SSN 785	John Warner	2015	III
SSN 786	Illinois	2016	III
SSN 787	Washington	2017	III
SSN 788	Colorado	2018	III
SSN 789	Indiana	2018	III
SSN 790	South Dakota	2019	III
SSN 791	Delaware	2020	III
SSN 792	Vermont	2020	IV
SSN 793	Oregon	?	IV
SSN 794	Montana	?	IV
SSN 795	Hyman G. Rickover	?	IV
SSN 796	New Jersey	?	IV
SSN 797	Iowa	?	IV
SSN 798	Massachusetts	?	IV
SSN 799	Idaho	?	IV
SSN 800	Arkansas	?	IV
SSN 801	Utah	?	IV
SSN 802	Oklahoma	?	V
SSN 803	Arizona	?	V
SSN 804	Barb	?	V
SSN 805	Tang	?	V
SSN 806	Wahoo	?	V
SSN 8071	Silversides	?	V
SSN 808	John H. Dalton	?	V
SSN 809	?	?	V
SSN 809	?	?	V
SSN 810	?	?	V
SSN 811	?	?	V
Afmetingen	114,9 x 10,4
Max. waterverplaatsing	7800 ton (onder water)
Max. snelheid	Onder water 25+ knopen
Bemanning	135
Voortstuwing	Nucleair
Wapensystemen	Tomahawk SLCM Sub Harpoon MK 48 ADCAP torpedo Mk 60 CAPTOR
Sensoren	2x Kollmorgen AN/BVS-1 photonic mast Northrop Grumman Electronic Systems lightweight wide-aperture array (LWWAA) (Block I-II) Large Aperture Bow (LAB) array sonar (vanaf Block III) Lockheed Martin TB 16 towed array Lockheed Martin TB-29A thinline towed array Boeing LMRS long-term mine reconnaissance system BPS-16(v)4 I-band navigatie radar

Marineschepen.nl Contact Over deze site Privacy Adverteren

Blijf op de hoogte via: Twitter Facebook Instagram

Copyright Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001