Torpedo’s zijn de zwaarste wapens die de Nederlandse defensie bezit.
Toch is er niet veel over bekend bij het publiek. Misschien komt dat doordat je het wapen onder water niet ziet en doordat de lancering zelf alles behalve spectaculair is. In dit artikel richt marineschepen.nl zich op de torpedo's van onderzeeboten. Vliegtuigen, schepen en helikopters hebben vaak ook de beschikking over torpedo's. Dit zijn vaak kleinere en lichtere wapens die bedoeld zijn om onderzeeboten tot zinken te brengen.
Onderzeeboottorpedo’s worden ingezet tegen onderzeeboten en schepen: daar varen ze onder water op af, om erónder te ontploffen. Vroeger kon je ze dankzij een enorme witte bellenbaan nog door het water zien schieten, en voeren ze altijd alleen maar rechtdoor – maar die tijden zijn voorbij. De torpedo van nu is slim en nauwelijks te zien.
De belangrijkste tactiek van de Amerikaanse marine tegen onderzeeboten is volgens Captain Hill, directeur van de Fleet Antisubmarine Warfare Command in San Diego: "niet in de buurt komen van een vijandelijke onderzeeboot."
Een officier van de Royal Navy typeerde het verschil tussen raketten en torpedo's als volgt: "Een raket verpest je dag, een torpedo maakt een einde aan je dag."
Black Shark torpedo - gebruikt aan boord van onder andere Franse onderzeeboten.
Gevaarlijk
Wat maakt de torpedo nou zo’n gevaarlijk wapen? Allereerst het feit dat ‘ie door een onderzeeboot wordt afgevuurd, want onderzeeboten zijn nauwelijks op te sporen. Ook de torpedo zelf wordt door veel schepen pas opgemerkt als hij al redelijk dicht in de buurt is. Er is dan al kostbare tijd verloren gegaan. Maar dan nog… wat kun je doen tegen een eenmaal afgevuurde torpedo? Extreem weinig. Tijdens de opleiding wordt aanbevolen om vanaf het schip een torpedo in dezelfde richting af te vuren, zodat de onderzeeboot zelf ontwijkende maatregelen moet nemen en mogelijk de draad breekt. Hierdoor is de torpedo op zijn eigen sensoren aangewezen. Het is iets, maar het gevaar is dan nog niet geweken.
Er zijn meerdere systemen om torpedo's af te leiden en uiteraard zijn er procedures om aan torpedo's te ontsnappen. Veel torpedo's zijn echter intelligent genoeg om zich hierdoor niet in verwarring te laten brengen. Decennia lang zijn marines bezig om een wapen tegen torpedo's te bedenken, maar na vele jaren onderzoek is er nog niets uitgevonden dat werkt.
Wel geschoten, altijd raak
In veruit de meeste gevallen is één torpedo genoeg om een schip in tweeën te breken. Mist de torpedo zijn doel, dan keert ‘ie om en probeert ‘ie het nog een keer – en als het moet nóg een keer. Dat het schip inmiddels een stukje verder is gevaren, maakt de torpedo niet uit, want een torpedo is stukken sneller dan het doel. Ondertussen probeert het schip natuurlijk toch nog zo snel mogelijk weg te komen, maar daarbij maakt het wel heel veel lawaai. Zo kan de onderzeeboot die een heel eind verderop ligt, zijn doel des te beter in de gaten houden… en de afgevuurde torpedo bijsturen. Dit bijsturen is mogelijk, als er een kabel vastzit aan de torpedo, zodat deze op afstand bestuurd kan worden. Een afstandbediening met draad klinkt ouderwets, maar onder water is er geen betere manier.
Er zijn varianten op de hierboven genoemde draadgestuurde torpedo (zoals deze gebruikelijk is bij de meeste NAVO marines). Zo hebben Chinese en Russische onderzeeboten ook wake-homing torpedo's. Dit zijn torpedo's die het zog (wake) van een schip opzoeken en door of langs het zog naar het schip gaan om er onder te ontploffen. Tegen deze torpedo's helpen zelfs de passieve verdedigingsmaatregelen als uitwijkmaneuvres en decoys die scheepsgeluid nabootsen niet. Zeker in combinatie met een ander type torpedo (met actieve sonar bijvoorbeeld) is het schip ten dode opgeschreven: het kan niet vluchten want dan is het zog erg groot en kan niet stil blijven liggen want dan is het een sitting duck voor de actieve torpedo...
Een wake-homing torpedo die wordt afgevuurd door een onderzeeboot (of schip, zie links op het plaatje), zoekt het zog van het doel en volgt in een zigzag patroon tot hij onder het schip kan ontploffen. Andere wake-homing torpedo's kunnen naast het zog varen zodat ze minder last hebben van het bruisende water.
Ook al vaart een torpedo sneller dan een schip, vergeleken met een raket gaat hij nog steeds met een slakkengangetje. De torpedo lanceer je dan ook niet naar de plek waar je doelwit op dat moment waarneembaar is, maar naar het punt waar het vijandelijke schip zich volgens de computer zal bevinden wanneer de torpedo aankomt. Merk je dat dat schip ondertussen van koers of snelheid verandert kun je zelf de torpedo bijsturen als er een draad aan zit of volgt de torpedo het zog. Wanneer de torpedo eenmaal dicht in de buurt van het doel is, gaat hij met zijn eigen sonar op zoek naar het midden van het schip.
De verschillende stadia van het ontploffen van een torpedo hebben duidelijk effect op een getroffen fregat.
Schokgolf en gasbel
Zodra de torpedo het vijandelijke schip eenmaal heeft bereikt, gaat hij daar ver onder varen; hij botst er niet tegenaan. Het is namelijk veel effectiever als hij ónder het schip tot ontploffing komt. Er gaat dan een enorme schok door het water, met een snelheid van meer dan 5000 kilometer per uur. Deze schokgolf slaat tegen de onderkant van het schip, waardoor de romp wordt opgetild en direct breekt. Meteen na de eerste schokgolf volgt er een enorme gasbel, die de onderkant van het schip met een nóg grotere snelheid raakt. Hierdoor wordt het midden van het schip nog verder uit het water getild. Vervolgens krimpt de gasbel weer heel snel en wordt het midden van het schip naar beneden getrokken. Maar dan zet dezelfde gasbel plotseling weer uit. Ditmaal gaat hij dwars door het schip heen. De bovenkant van het schip wordt eraf geblazen en het schip is nu echt in twee stukken gebroken. Vijf seconden na het ontploffen van de torpedo beginnen de twee delen te zinken.
Film die de kracht van de MK48 torpedo aantoont
Verder gemoderniseerd
Nederlandse onderzeeboten gebruiken de MK 48 Mod 4 torpedo. Een torpedo van Amerikaanse makelij, die ook in dienst is bij bijvoorbeeld de Amerikaanse, Canadese en Australische marine. De torpedo’s aan boord van de Nederlandse onderzeeboten worden langzaam maar zeker gemoderniseerd, want ook rondom dit doeltreffende wapen is de technologie niet stil blijven staan: de nieuwe MK 48 is stiller en sneller, en kan z’n doelwit op meerdere manieren aanvallen. Zo blijven de onderzeeboten van de Walrusklasse over een wapen beschikken waar de tegenstander rekening mee heeft te houden!
Moderne torpedo’s veroorzaken geen bellenbaan meer. Dat kan doordat zij gebruik maken van bijzondere brandstoffen zoals
