|
|
Zoeklicht op Amsterdam | Alle Hens 1952
Het marineterrein op Kattenburg (Amsterdam) is bijna 360 jaar oud. In die tijd is onvoorstelbaar veel geschiedenis geschreven.
In de Alle Hens van januari 1952 (pagina's 4 & 5) stond een prachtig artikel over de marinekazerne. Een pareltje uit het archief, dus wilden we u deze niet onthouden. Het artikel is in zijn geheel overgenomen. Alleen de afbeeldingen zijn door marineschepen.nl toegevoegd.
"K weet niet of 't jullie vergaat, zoals 't mij steeds overkomt, maar als ik met de trein naar Amsterdam ga en op tijd - volgens de dienstregeling -het Centraal Station binnenloop, dan kan ik er altijd donder op zeggen dat de bus buiten, in de richting van Kattenburg, net vertrokken is.
Een paar keer ben ik er achteraan gehold. Het verkeer is daar nogal druk en de bus langzaam. Maar, laten we eerlijk zijn, zo'n draafpartij staat niet te best en de conducteur laat je er toch niet in als er geen "halte" is. En daarom wacht ik tegenwoordig maar op het volgende vehikel, vaak in de onzalige angst dat de buslijn ondertussen is opgeheven, want het duurt soms uren...
Ja, er is ook een tijd geweest dat ik ging lopen. Maar daar ben ik helemaal van teruggekomen. Het lijkt weliswaar een klein stukje, maar je vergist je deerlijk. Vooral door die bocht bij het "Entrepot" en die brug, die altijd "open" is. En heb je het inderdaad in een stief kwartiertje gefikst, dan komt in de laatste honderd meter steevast de bus, waarop je niet hebt willen wachten, je achterop rijden en is voor de rest van de dag je stemming verpest.
Daarom maar wachten op dat station, in dat heerlijke Amsterdam, dat ze blijkbaar niet hebben gebouwd om jouw Marine te herbergen.
***
Toch moet je me niets kwaads vertellen over die Marine-kazerne aan Kattenburg. Want ik zou het niet nemen en ik geloof niemand, die daar wel eens geweest is.
Er ligt iets in van een kloppend Marine-hart. Van eeuwen, die daar tussen de vervallen hoge huizen van dit arme stadsdeel bewaard zijn gebleven. Uit de jaren van de Oost-Indische compagnie, toen men in deze buurten zeevolk Wierf voor de koopvaarders en waar sindsdien de roepstem van het water haar weerklank vond op de kaden en in de pakhuizen.
Kattenburg in het centrum van dit oude Amsterdam. Waar jouw kazerne staat, een overblijfsel uit prehistorische tijden. Waar de vervallenheid je reeds toegrijnst door die open poort, maar toch steeds zo dat je haar niet zou willen ruilen voor welke moderne nederzetting ook. Kattenburg met haar vestingallures, maar bovenal met haar omgeving.
Van straten en pleinen, van hobbelkeien, urinoirs en middeleeuwse lantaarnpalen. Van sjokkende arbeiders, corpulente huismoeders en jellende kinderen. Waar men nog geen twintig jaar geleden bloempotten op je hoofd smeet, wanneer je in uniform door haar straten liep. Maar waar je nu geen centje last meer hebt, omdat iedere Kattenburger tussen 1940 en 1945, vijf jaren lang, van alles jou mis-schien wel het meest gemist heeft.
Want ga maar eens zitten op zo'n bankje op dat plein daar bij die muziektent. Weer of geen weer, ze zitten er, die oude Kattenburgers. Keiharde bolsters met een pruim achter de kiezen of een reeds lang doorgerookte pijp. Hun pet staat niet meer zo onverschillig en revolutionair als in de jonge jaren. In de dagen van 1903, 1918 en in de befaamde tijd van "het gebroken geweertje". Hun leven heeft op dit gebied naast overwinningen, ook nederlagen gekend. Soms hebben zij goed, maar ook vaak verkeerd gegrepen. En dat weten ze je nu haarfijn te vertellen in dat onvervalste Kattenburgse slang. Waarbij ze de tabakssap van hun pruim wat minder dan gewoonlijk op de straatstenen doen neerspetteren en waarbij ze je een hand zouden willen geven, als een excuus voor toen en als een waardering voor het heden.
***
Onze Marinekazerne; 'n poort met twee lantaarns en een soort hofje, als je rechts de hoek om slaat. Vóór je het Marva-huis, de keuken en de eetbarakken. Dan het bassin, groot en uitgestrekt, waarvoor je wel een kwartier nodig hebt om er omheen te lopen. De bureaux, de scholen, de werkplaatsen, de kleermakerij, de schoenmakerij, de kazerne, de slaap-gelegenheden, de cantines, het "paleis" en last but not least: het hoge massale opslagmagazijn van de intendance, een gebouw, waaraan - zoals men zegt - alleen de mariniers de pest hebben, omdat het een paar jaar ouder is dan hun korps.
En dat wil wat zeggen. Ouder te zijn in de Koninklijke Marine dan 1665.
***
Zoals we reeds zeiden, in Kattenburg ligt iets van een kloppend marinehart. Maar niet alleen door zijn historie. Ook en voornamelijk door de dag van vandaag. Daar is Marinepersoneel in opleiding, op de Verbindingsschool en op de TOKM. Waar vroeger op deze werf schepen werden gebouwd, daar bouwt men nu mannen voor de schepen. Specialisten in het audisch en optisch seinen, stokers, monteurs en andere technici. Voorwaar, geen gemakkelijke opleidingen; veel wordt er van de man gevergd; maar de trots van dit Kattenburg is, dat zij voor haar navy mensen aflevert, waar bijna geen land aan tippen kan.
Verder vindt men hier onze marva's, die enige maanden geleden hun eldorado "Leyduin" hebben moeten ruilen
voor een wachtschip in het bassin.
Maar ze fiksen het hier ook en misschien wel beter. Want "Leyduin" had meer van een meisjes-pensionaat, dan van een waarachtige vrouwengemeenschap in de Koninklijke Marine. Hier zijn het geen bomen en groene velden, die meisjes - zo uit het burgerleven - tot onze marine moeten brengen, maar schepen, inrichtingen en water…
Hier op dit Kattenburg, oud en vervallen, maar ook jong en nieuw.
***
Ik weet niet of 't jullie vergaat, zoals 't mij steeds overkomt, maar als ik vanaf deze marine-kazerne met de bus naar het station wil, dan kan ik er altijd donder op zeggen dat het vehikel juist vertrokken is.
Als ik haast heb, hol ik er achter aan, want vlak over de brug is er ook een "halte".
Maar meestal heb ik geen haast en ga ik lopen. Rustig lopen langs de hoge huizen van dit heerlijke Amsterdam, waar mijn Marine een plaats heeft. En waar ik mij thuis voel als misschien wel nergens anders."
W. L.
Plattegrond van het marineterrein in de jaren '50. In het midden bevond zich een water waar vroeger nieuw gebouwde schepen lagen, in de jaren '50 "bassin" geheten. Dit bassin werd volgestort toen in de jaren '60 een groot deel van de kazerne moest worden ingeleverd voor de IJ-tunnel. Op het kaartje is ook de "bocht bij het Entrepot" goed te zien, die de auteur beschrijft (Schippersgracht, zie stippellijn), de huidige twee bruggen waren er niet. (Bron: stelling-amsterdaml.nl)
Marinekazerne Amsterdam in de jaren '50.
De TOKM (Technische Opleidingen Koninklijke Marine). Dit gebouw moest wijken en de TOKM werd opnieuw gebouwd. (Foto: AVDKM)
Verbindingsschool. Na de grote verbouwing door de komst van de IJ-tunnel, moest ook dit gebouw weg. Net als de TOKM werd voor deze school nieuwe gebouwen in het midden (waar eerder het bassin was) gezet. Die gebouwen uit de jaren '60 zijn nu in gebruik voor werving en keuring. (Foto: AVDKM)
Bronnen en noten
W.L., Alle Hens januari 1952. Den Haag, Koninklijke Marine. pp 4 en 5
Sinds 13 augustus 2001
|
