Vrijdag 13 augustus 2021 bestaat Marineschepen.nl precies 20 jaar. 20 jaar! Daar wil ik natuurlijk uitgebreid bij stilstaan. En hoe kan dat beter dan de mooiste artikelen er nog eens bij te pakken?
Jaime Karremann in gesprek in 2016 met Jack Koorn, kapitein van de toen splinternieuwe sleepboot Waddenzee. Zie dit artikel.
Dat is makkelijker dan gedaan, want sinds 2002 (toen het eerste echte artikel werd gepubliceerd) zijn er meer dan 2.500 korte stukjes en verschrikkelijk lange longreads verschenen op Marineschepen.nl. Overigens zijn die niet allemaal geschreven door mij; een handvol auteurs hebben ook voor de nodige content gezorgd. Toch is het gelukt om een mooie selectie te maken met artikelen die een bijzondere indruk hebben achtergelaten of waar veel positieve reacties op werden ontvangen. En dan nog zijn er ongetwijfeld nog tientallen andere artikelen die de moeite waard zijn om nog eens (of voor het eerst) te lezen.
Vanaf 5 augustus tot en met 13 augustus elke dag een nieuwe 'must read' uit de archieven van Marineschepen.nl.
In 1999 namen Zr.Ms. Walrus en USS Theodore Roosevelt het tegen elkaar op in de oefening JTFEX 99-1. (Infographic: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
1. Nederlandse onderzeeboot vs Amerikaans vliegkampschip - 2016
Nu Marineschepen.nl 20 jaar bestaat is het tijd voor nummer 1 uit de reeks 'must reads' van de afgelopen 20 jaar. En dat is zonder twijfel het artikel over hoe de onderzeeboot Zr.Ms. Walrus in 1999 tijdens een oefening 8 (of 9) schepen, inclusief het nucleaire vliegkampschip USS Theodore Roosevelt 'tot zinken' heeft gebracht. Dat artikel was direct een hit. Op dat moment stond het dagrecord nog op zo'n 1200 bezoekers (van artikel 9 in deze reeks over de Zuiderkruis), maar dat werd op 4 januari 2016 verpulverd toen dit stuk 12.000 keer werd gelezen.
Het artikel over de Walrus was natuurlijk gewoon een spectaculair verhaal, maar was ook een bevestiging (aan de hand van scheepsjournalen en interview met de toenmalige commandant) van de verhalen die toen al jaren op internet de ronde deden.
Daarnaast was dit stuk van belang omdat het een vooroefening was voor het schrijven van 'In het diepste geheim'. Zou het lukken om aan de hand van een scheepsjournaal en interview een goed leesbaar artikel, of boek te schrijven?, was de vraag die ik mezelf stelde. Dat lukte en de basis voor het boek, dat in juni 2017 uitkwam, was gelegd.
Het eskader in 1996 met van voor naar achter GW-fregat Hr.Ms. Tromp, L-fregat Hr.Ms. Jacob van Heemskerck, S-fregat Hr.Ms. Jan van Brakel, S-fregat Hr.Ms. Pieter Florisz en bevoorrader Hr.Ms. Amsterdam. (Foto: NIMH/ Koninklijke Marine)
2. Hoe matroos Inge (23) in het donker uit de Atlantische Oceaan werd gered - 2021
Per toeval stuitte Jaime Karremann in het voorjaar van 2021 op een passage in het MarineNieuws van 1996 met de titel 'Vrouw overboord'. Kernachtig en met weinig emotie werd beschreven hoe een matroos van de Nautische Dienst uit haar rhib was gevallen en gered werd door twee andere matrozen van de Nautische Dienst. Een redder kreeg een beloning en daarmee einde verhaal.
Einde verhaal? Nee. De namen van de drie personen in kwestie stonden in het stuk en een half uur later was Marineschepen.nl in gesprek met Inge van Berk. Ze had niet alleen die nacht in mei 1996 overleefd, maar ook de 25 jaar daarna. En ze was bereid om, voor het eerst haar verhaal te doen - net als de redders. Dat leverde een prachtig verhaal op.
Fototoestel klaar voor inkomende Russische gevechtsvliegtuigen. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
3. Inlichtingen verzamelen in de Zwarte Zee - 2019
Marineschepen.nl was in 2019 aan boord van Zr.Ms. Evertsen toen het Nederlandse schip als vlaggenschip van een NAVO-smaldeel door de Zwarte Zee voer. En niet om alleen aanwezig te zijn, maar ook om informatie te verzamelen over Russische eenheden. Om die eenheden in beeld te krijgen hoefden schip en helikopter alleen maar in de buurt te komen van het door Rusland geannexeerde schiereiland Krim, waarna inderdaad menig Russisch vliegtuig en marineschip het NAVO-vlootverband naderde. Een bijzondere gebeurtenis waar Marineschepen.nl getuige van was.
Marinekazerne Amsterdam, vermoedelijk in de jaren of '80. Van gebouw 012 is rechtsonder in beeld het dak te zien. (Foto: NIMH/ Koninklijke Marine)
4. De geheime operaties vanuit gebouw 012 in Amsterdam - 2018
Decennialang werden door analisten van de Marine Inlichtingendienst geheime berichten gekraakt en geanalyseerd vanuit gebouw 11 van de Marinekazerne op Kattenburg. Het ging dan om berichtenverkeer tussen Parijs en Saigon, het diplomatieke verkeer van België, Italië, Turkije en Afghanistan werd in het diepste geheim gelezen. Dankzij het kraken van codes kon een kernreactor in Irak worden gebombardeerd en werd tijdens de Golfoorlog belangrijke inlichtingen verzameld.
Dit zijn feiten die niet bij het grote publiek bekend zijn en journalist Marc Kruyswijk schreef dan ook in het Parool van eind december 2017 dat het marineterrein strategisch niet belangrijk was. Dat was aanleiding voor Marineschepen.nl om er toch meer over te vertellen in dit artikel dat velen voor het eerst deed kennismaken met de geheimen van gebouw 012.
5. Eindelijk het ware verhaal over de eerste Nederlandse onderzeeboot - 2017
Dit jaar is het 115 jaar geleden dat de Onderzeedienst werd opgericht. Maar decennialang werd in historische artikelen en geschiedenisboeken over de start van de Onderzeedienst geschreven dat de eerste proeven met Hr.Ms. O 1 dramatisch en uitzichtloos waren. Er was een Amerikaanse bemanning die niet bestond uit zeelui en die er de brui aan had gegeven na de eerste mislukte demonstratie in Den Helder. Maar dat blijkt helemaal niet zo te zijn. Van de eerste reis van Hr.Ms. O 1 naar Den Helder werd namelijk uitgebreid verslag gedaan in het Algemeen Handelsblad. En ook andere berichten schetsen een heel ander beeld.
En was die tocht naar Den Helder een list? En hoe heette die eerste onderzeeboot nou echt? Dankzij de digitalisering van krantenarchieven en de grote interesse van de Nederlandse pers in onderzeesche torpedobooten is er een heel aardig beeld te schetsen van de begintijd van de Onderzeedienst.
Twee matrozen in opleiding zijn uit een rubberboot via een net omhoog geklommen. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
6. Matrozenopleiding op Texel: 'Je hebt hier nooit rust' - 2017
Alleen al de naam van het prachtige Waddeneiland roept bij menig marineman en -vrouw herinneringen op die bol staan van ochtendsport, slepen met ankerkettingen, zwoegen met rubberboten, slapen in een tent, en voorligsteun, heel veel voorligsteun.
Texel is namelijk al lange tijd een vast station in de eerste opleidingen voor officieren en matrozen. De zwoegende, kersverse militairen, zijn dan natuurlijk geweldige onderwerpen tegen een prachtig decor voor een reportage. In 2013 en 2017 was Marineschepen.nl te gast in en rond de Joost Dourleinkazerne voor twee heerlijke, zomerse, reportages. Waarvan voor die van 2017 een plaatsje in deze ranking is gereserveerd.
De Russische schepen waren uit de Oostzee gekomen en lanceerden in de ochtend van 8 augustus 2020 hun virtuele raketten. De cirkel geeft de geschatte positie ten tijde van de lancering weer. De gele punaise de locatie ten tijde van de passage van Sentinel. Later zijn de schepen gesplitst. De korvetten bleven meer in het midden van de Noordzee, de landingsschepen voeren richting Het Kanaal. De getoonde routes zijn slechts schetsen, alleen de positie ten tijde van de foto (punaise) is zeker. (Beeld: Google Maps)
7. Lanceeroefening Russische marine gespot - 2020
Een oefening van de Russische marine in de Noordzee is op zich niet zo bijzonder. Begin augustus 2020 was het toch anders toen Russische schepen een gesimuleerde lanceeroefening met Kalibr kruisvluchtwapens op landdoelen uitvoerden. Met andere woorden (voor oefening) raketten die doelen op land zouden vernietigen. Normaalgesproken zouden we verder geen informatie krijgen, maar wat het helemaal speciaal maakte, was dat de Russische marine had gedeeld wanneer die oefening plaatshad én dat de Russische schepen rond dat moment door een satelliet waren gespot: 239km ten noorden van Schiermonnikoog. Daardoor kon Marineschepen.nl achterhalen waarvandaan de denkbeeldige raketten werden gelanceerd.
Het geheel maakte, dankzij satellietbeelden, het tot een heel interessant inkijkje in de Russische oefening. De publicatie van het artikel leverde een uitnodiging op bij het BNR-radioprogramma 'Boekestijn en de Wijk'. (Luister hier terug.)
8. De verhalen over Jan Mayen - 2014
Een expeditie boven de poolcirkel op uitnodiging van de marine, dat is zeldzaam. Maar in 2014 mocht een groep wetenschappers aan boord van Zr.Ms. Zeeland stappen om naar het eiland Jan Mayen af te reizen. Behalve mariniers ging ook nog iemand mee voor de restauratie van een gedenksteen. Helaas was er aan boord geen plaats meer vrij voor een reporter.
Dan de archieven maar in! En toen bleek dat er heel wat interessants te vertellen viel. De gedenksteen die gerestaureerd moest worden, had namelijk 15 jaar in de Waag op de Nieuwmarkt in Amsterdam gelegen en stond niet (zoals men dacht) op Jan Mayen. De marine zette in 1930 de gedenksteen uiteindelijk alsnog op het eiland, en daar was wél een verslaggever bij. Die verslaggever, Johan Th. M. Wijs, schreef werkelijk hilarische en briljante verslagen over de havenbezoeken, de ijsloods, het schip en Jan Mayen. Voor Marineschepen.nl leverde het archiefwerk en het interview met de tijdelijke commandant van de Zeeland een drietal mooie artikelen op. Overigens is er ook een heel trieste herinnering aan de expeditie van de Zeeland; vlak voor vertrek overleed onverwachts de toenmalige commandant, KLTZ Giel van Hoorn.
Een stukje van de infographic over de havenbezoeken van de Zuiderkruis. (Beeld: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
9. De plunjebaal van Hr.Ms. Zuiderkruis - 2012
In februari 2012 werd bevoorradingsschip Hr.Ms. Zuiderkruis na 37 jaar uit dienst gesteld. Hoe blik je dan terug op die lange levensloop van een schip? Natuurlijk door er een 'gewoon' artikel over te schrijven, met de hoogtepunten. Een andere insteek was om alle havens in kaart te brengen. Waarom? Geen idee! Het leverde in ieder geval veel werk op -ZKRS bleek 433 keer in een buitenlandse haven te zijn geweest. En al die data kon ik in de eerste infographic (infographics waren toen helemaal in!) voor Marineschepen.nl verwerken. Die gegevens kwamen overigens voor een deel uit de scheepsjournalen, die in het Nationaal Archief liggen. Een ervaring waar ik later, voor In het diepste geheim, mooi gebruik van kon maken. 'De plunjebaal van Hr.Ms. Zuiderkruis' werd gewaardeerd door de bezoekers: het was het eerste artikel op Marineschepen.nl dat meer dan 1.000 keer werd gelezen! Wat een feest was dat.
