Marineschepen.nl
 
   
 

Hoe ziet de Russische marine er na de oorlog uit?


Door: Frederik van Lokeren
Bericht geplaatst: 17-03-2022 | Laatst aangepast: 17-03-2022


De ontwikkelingen rond Oekraïne en Rusland zijn de afgelopen maand razendsnel gegaan, met dagelijks nieuwe dieptepunten en verrassende gebeurtenissen. Voor het eerst sinds lange tijd zien we hoe een grote, vrij moderne krijgsmacht grote verliezen lijdt in een verhitte strijd. Er zijn tal van analyses voor de korte termijn, Frederik van Lokeren durft het aan om iets verder te kijken. Hoe ziet de Russische marine er na dit conflict uit?

Kalibr
De Grayvoron, een Buyan-M-klasse patrouilleschip lanceert een Kalibr kruisvluchtwapen op archiefbeeld. De Russische marine heeft veel Kalibrs gelanceerd, maar veel te weinig om echt het verschil te kunnen maken. (Foto: Russische marine)

Met de oorlog in Oekraïne nog volop bezig zijn er wel al enkele belangrijke tendensen zichtbaar die ons in staat stellen om de toekomst van de Russische marine vast te stellen. Op het moment van het schrijven zien we een hoge operationele inzetbaarheid en professioneel karakter binnen de Russische marine ten opzicht van de land- en luchtmacht. De operationele steun blijft echter beperkt maar dit is een rechtstreeks gevolg van de kleine hoeveelheid kruisvluchtwapens die de marine gelijktijdig kan afvuren ter ondersteuning.



Indien deze tendensen zich voortzetten kan de marine, na afloop van de oorlog, rekenen op een toegenomen prestige bij de bevolking en bij de beleidsmakers. Dit prestige zal nodig zijn wanneer de bittere strijd voor financiële middelen uitbreekt waarbij de marine haar huidige projecten zal moeten rechtvaardigen tegenover de noden om de verliezen van de land- en luchtmacht te compenseren. De marine zal waarschijnlijk ook kritisch geëvalueerd worden indien de verliezen in Oekraïne leiden tot een hervorming van de Russische krijgsmacht.

Pyotr Velikiy
Kirovklasse kruiser Pyotr Velikiy tijdens de oorlog in Oekraïne ten noorden van Noorwegen. (Foto: Noorse luchtmacht, bewerking: Marineschepen.nl)

Huidige tendensen tijdens de strijd

Hoge operationele inzetbaarheid
De operationele inzetbaarheid van de Russische marine ligt hoog zowel in het aantal schepen ontplooit als in de snelheid waarin de operationele doelen werden behaald. Allereerst is een overgroot deel van de Zwarte Zee Vloot actief ingezet met slechts een beperkt aantal schepen die niet operationeel ingezet konden worden omdat ze ofwel in onderhoud waren of omdat de bemanning nog in opleiding zat en daarom nog niet gevechtsklaar was op het moment dat de invasie begon. Naast de inzetbaarheid van de Zwarte Zee Vloot zagen we ook een enorme concentratie van vuurkracht in de Oostelijke Middellandse Zee om daar een tegengewicht te vormen tegen NAVO vlooteskaders.

De Russische marine behaalde binnen de drie dagen haar vooropgestelde doelen om controle over de Zwarte Zee te verkrijgen. Deze doelen omvatte het uitschakelen van de Oekraïense marine, het opzetten van een maritieme blokkade en het steunen van de grondinvasie.

De meerderheid van de Oekraïense marine werd op de eerste dag al getroffen door kruisvluchtwapens terwijl het in haar basissen lag. Slechts een beperkt aantal patrouilleboten zijn momenteel nog actief en deze lijken nu nabij Odessa geconcentreerd te zijn. Desalniettemin is de maritieme krachtsverhouding nu volledig naar de Russische marine opgeschoven waar het ook zal blijven.

Millennial Spirit
Koopvaardijschip Millennial Spirit voor de kust van Odessa. (Beeld: VK.com)

De maritieme blokkade van Oekraïne werd op harde, doch doeltreffende wijze uitgevoerd en tegen de derde dag waren de meeste commerciële schepen uit de Oekraïense wateren vertrokken. Het onder vuur nemen van commerciële schepen met boordkanons en missielen zorgden ervoor dat deze schepen zich zo snel mogelijk uit de oorlogszone verwijderden. Er blijven op dit moment nog een aantal schepen in de Oekraïense havens, vermoedelijk omdat men het risico niet wenst te nemen om de havens te verlaten en door de Russische blokkade te varen.

De Russische Marine heeft ook volop de grondinvasie ondersteund zowel op actieve als passieve wijze. De actieve ondersteuning omvat onder andere het afvuren van kruisvluchtwapens op strategische doelen in Oekraïne, voornamelijk tegen vliegvelden waarvan de Russen vermoeden dat deze door de Oekraïense luchtmacht worden gebruikt. Gezien het beperkt aantal lanceercellen op Russische fregatten en korvetten en het beperkte aantal Kalibr raketten in het Russische arsenaal gebeuren deze aanvallen nu beperkte mate. Mogelijks speelt de operationele pauze van de afgelopen twee weken hier een verklarende rol.

Ook indirect steunt de Zwarte Zee Vloot de invasie van Oekraïne. De dreiging van een amfibische landing dwingt Oekraïne om legereenheden aan de kust te ontplooien om de invasiestranden te bewaken. Deze troepen zijn bijgevolg niet beschikbaar om aan het front de Russische grondtroepen te confronteren. De amfibische dreiging van de Russische marine zorgt bijgevolg voor een virtuele uitputting van de Oekraïense strijdkrachten.

Amfibische vloot
De amfibische vloot, gefilmd vanaf de Krim. (Beeld: VK.com)

Professionele inzet van eenheden en troepen
De hogere operationele inzet is mogelijks een direct gevolg van het hogere niveau van professionaliteit waarmee de Russische marine werkt. De Russische marine opereert ook minder roekeloos, hoewel de brutale aanvallen tegen de commerciële scheepsvaart hier tegenin lijken te gaan. Deze brutale aanvallen missen hun effect echter niet en hebben ertoe bijgedragen dat commerciële schepen sneller de regio hebben verlaten.

In tegenstelling tot de luchtlandingstroepen van de VDV, verspeelt de Russische marine haar Marine Infanterie niet in roekeloze landingen tegen Oekraïense posities. De landingen op Mariupol en Odessa werden niet uitgevoerd omdat er geen kan op succes was. Dit in tegenstelling tot de luchtlandingstroepen die overhaast in kleine groepen strategische punten aanviel, enkel en alleen om omsingeld en verslagen te worden.
Op middellange termijn ziet het er naar uit dat de formaties van de Marine Infanterie een meer belangrijkere rol gaan spelen dan de elitetroepen van de luchtlandingstroepen. Tot op heden zijn deze formaties nog niet ingezet aan het front. Indien de landing op Odessa niet zal plaatsvinden dan dient de Marine Infanterie als een soort van operationele reserve die nog ingezet kan worden om het huidige offensief een tweede adem te geven. Indien succesvol, zal de Marine Infanterie haar positie als elite eenheid binnen de Russische krijgsmacht kunnen verzilveren en mogelijks promoveren naar een strategische reserve en snelle reactiemacht zoals de luchtlandingstroepen van de VDV momenteel al zijn.



Toekomstperspectieven na de strijd
Beperkte rechtstreekse operationele steun
Hoewel de Russische marine redelijk snel controle over de Zwarte Zee wist te veroveren was het relatief beperkt in wat voor rechtstreekse steun het aan de grondinvasie kon leveren. Het lanceren van kruisraketten tegen strategische doelen hadden een beperkte mate omdat de Russische marine niet over genoeg lanceercellen beschikte. De Zwarte Zee Vloot kon reken op twee fregatten uit de Grigorovichklasse en drie korvetten uit de Buyan-M-klasse, goed voor amper 40 lanceercellen voor het afvuren van Kalibr kruisraketten. Van de drie operationele onderzeeboten uit de Kiloklasse had enkel de Rostov-na-Donu een operationele bemanning die in staat was om gevechtstaken uit te oefenen. Een Kiloklasse onderzeeboot is normaal bewapend met twee tot vier Kalibr kruisraketten.

Het aantal inzetbare kruisraketten dat de marine had was bijgevolg ontoereikend voor wat nodig was in de openingsfase van de invasie. Niet alle Oekraïense verdedigingssystemen weren in de eerste dagen uitgeschakeld en belangrijke commando posten werden niet getroffen. Als gevolg hiervan bleef de Oekraïense verdediging grotendeels overeind en kon het direct effectieve weerstand bieden tegen de Russische grondinvasie. Deze situatie werd nog verergerd door gebrekkige inlichtingen waarover de Russen beschikten. De herhaaldelijke bombardementen op luchtmachtbasissen in een onwillekeurig patroon doet vermoeden dat men de restanten van de Oekraïense luchtmacht wenst uit te schakelen maar dat men geen goed beeld heeft van waaruit de resterende vliegtuigen opereren.

In de toekomst zal er een hogere nood bestaan aan meer schepen uitgerust met meer lanceercellen zodat de Russische marine in de toekomst een grotere operationele rol kan spelen. De Russische marine is hier momenteel al aan het werken met zelfs de kleinere korvetten uit de Karakurtklasse die met acht lanceercellen worden uitgerust. DE vraag of er in de toekomst schepen worden gelegd die over significant meer lanceercellen beschikken, in de grootorde van zestig tot negentig cellen zoals bij westerse marines, hangt volledig af van het budget waarover de marine in de toekomst zal beschikken.

Strijd voor financiële middelen
Ongeacht de uitkomst van de oorlog in Oekraïne zal de Russische marine in de toekomst moeten strijden voor financiële middelen om haar bestaan en modernisatie te ondersteunen. Deze strijd voor geld zal nog moeilijker zijn dan wat het geval was in de afgelopen decennia. De marine kan, dankzij haar operationele inzetbaarheid en haar professioneel karakter tijdens de oorlog, in de toekomst terug vallen op een toegenomen prestige. De marine zal dan een imago kunnen uitspelen als de macht die haar operationele doelen haalt, professioneel met haar troepen omgaat en die een tegengewicht vormt aan de maritieme macht van de NAVO. Dit prestige zal nodig zijn om te kunnen uitspelen in de onvermijdelijke strijd voor financiële middelen om de marine gaande te houden.

Afhankelijk of Rusland de oorlog in Oekraïne wint liggen er, op basis van de geobserveerde tendensen, twee mogelijke scenario's op tafel voor de Russische marine.

Indien Rusland verliest zal dit ten kost gaan van zware verliezen voor de land- en luchtmacht. Deze verliezen zal Rusland proberen te compenseren door haar legers weer op te bouwen. Hiervoor zijn financiële middelen nodig om nieuwe tanks, kanonnen, voertuigen, vliegtuigen, etc. aan te kopen. Gezien de kleine Russische economie zal er dus zware competitie ontstaan binnen de Russische krijgsmacht. De noden voor de land- en luchtmacht zullen vele malen groter zijn dan die van de marine. De marine zal met andere woorden moeten zien dat het haar budget kan behouden en verminderen ten voordelen voor de landmacht proberen te vermijden of zoveel mogelijk beperken. Gezien Rusland hoofdzakelijk inzet op haar landmacht lijkt het moeilijk voor de Russische marine om haar modernisatie en expansieprojecten gaande te houden.

Indien Rusland de oorlog wint zal het nog altijd te maken krijgen met zware economische sancties. Deze sancties zullen op termijn de Russische economie verder doen laten inkrimpen en het defensiebudget dat Rusland heeft verder op de proef stellen. Marines zijn echter duur in aanbouw en in operatie. Er is gespecialiseerd personeel nodig voor de bouw en inzet van oorlogsschepen, er zijn gespecialiseerde installaties nodig en om slagvaardig te blijven moeten oorlogsschepen over de meest recente technologie kunnen beschikken. Zelfs in een win-scenario lijkt het zeer onrealistisch dat de Russische marine haar modernisatie en expansie zoals we deze momenteel kennen nog kan volhouden.

Russische tank
Een vernietigde Russische tank in Oekraïne, maart 2022. (Beeld: Oekraïense ministerie van Defensie)

Hervormingen binnen de Russische krijgsmacht?
De operationele inzet van de Russische grond- en luchteenheden in Oekraïne verloopt voor Rusland catastrofaal met enorme gebreken die nu zichtbaar zijn. De Russische grondtroepen tonen zich enorm kwetsbaar voor aanvallen met anti-tank geleide raketten en drones. Zelfs in een win-scenario zijn de verliezen aan grond- en luchteenheden enorm. Deze verliezen zullen naar alle waarschijnlijkheid kunnen leiden naar hervormingen binnen de Russische krijgsmacht om in de toekomst beter om te gaan met de condities die op het moderne slagveld heersen. Wat voor gevolgen geeft dit voor Rusland.

Ironisch genoeg lijkt Oekraïne hier een goed voorbeeld te zijn. De gevechten in de Donbass in 2014-2015 toonden de enorme zwaktes van het Oekraïense leger aan. Het verouderde Oekraïense leger opereerde grotendeels in grote formaties die herhaaldelijk werden omsingeld door meerdere kleinere Russische eenheden die mobieler op het slagveld waren. De slag van Ilovaisk in 2014 was hier een perfect voorbeeld van. Vandaag zien we het omgekeerde, grote Russische eenheden staan vast omdat kleine mobiele Oekraïense eenheden in hun achterhoede hinderlagen opzetten. Hoe is dit zo ver gekomen?

Bayraktar
Bayraktar TB2 drone, de schrik van Russische voertuigen. (Beeld: Oekraïense ministerie van Defensie)

Oekraïne heeft geleerd uit zijn tegenslagen in 2014-2015 en heeft bijgevolg een sterke focus op de hervorming van zijn landmacht en luchtmacht gelegd en deze in sterke mate gemoderniseerd en beter uitgerust. De marine werd tegen het licht gehouden maar men kwam al snel tot de conclusie dat deze een uiterst beperkte rol kan spelen tegenover de overmacht van de Russische marine. De marine werd niet genegeerd maar omgevormd naar een macht voor kustverdediging. De Neptune anti-scheepsraketten vallen dan ook onder de bevoegdheid van de marine.

Mogelijks zal ook Rusland de marine kritisch evalueren na deze oorlog en mee opnemen in een ronde van hervormingen. Wat hiervan de invloed zal zijn kunnen we onmogelijk voorspellen. Veel hangt af van welke lessen de Russen trekken en welke oplossingen zijn zien voor hun huidige tekortkomingen.
De grote focus van zo een hervorming zal waarschijnlijk liggen bij de landmacht want daar zijn de noden het hoogst. De marine kan voor een deel terug vallen op de schepen die momenteel onder constructie zijn. Aangezien deze modern zijn en veelal uitgerust zijn met lanceercellen is de kans groot dat deze schepen verder afgewerkt worden om zo de status quo op zee te behouden tot de land- en luchtmacht hervormd zijn en weer op krachten zijn gebracht.

Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.




Of scan deze QR-code met je telefoon.
QR

Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.

Conclusie
Ongeacht de uitkomst van de oorlog in Oekraïne zal de Russische marine een toename in prestige kennen maar tegelijk een zware strijd voor financiële middelen tegemoet gaan terwijl het tegelijk de impact van mogelijkse hervormingen afwacht. Hoe zwaar deze strijd voor het budget zal zijn valt momenteel niet te berekenen maar de uitkomst staat echter wel vast. Het lijkt, zelfs met het uitspelen van een toegenomen prestige, redelijk zeker dat de marine in de nabije toekomst haar budget zal zien krimpen. Of dit nu komt door hogere noden van de land- en luchtmacht, of door een krimping van de economie in het algemeen, is nu nog niet duidelijk.

Met minder defensiebudget beschikbaar zal de marine moeten nadenken over welke rol het nog kan en wil spelen. De kans is echter groot dat deze rol in hervormingen van bovenaf opgelegd zal worden na een kritische evaluatie. De inzet op strategische platformen zoals nucleaire onderzeeboten zal altijd blijven. Deze onderzeeboten, zeker deze met ballistische raketten, garanderen het voortbestaan en relevatie van Rusland als geopolitieke speler. De grotere oppervlakteschepen zoals kruisers, destroyers en mogelijks de bouw van fregatten komt echter wel op de helling te staan. De nood aan meer schepen met lanceercellen voor kruisvluchtwapens is echter hoog. De marine deed alles wat in haar mogelijkheden was maar de Zwarte Zee Vloot beschikte niet over het aantal lanceercellen om de genadeklap uit te delen in de openingsfase van de invasie waardoor de verdediging van Oekraïne bleef functioneren.

Schepen voor amfibische projectie van de Marine Infanterie kunnen mogelijks nog een rol spelen in het toekomstige Rusland maar ook daar hangt alles af hoe goed de Marine Infanterie haar rol speelt in de oorlog in Oekraïne. Bij zware verliezen bij de Marine Infanterie zal ook hier de politieke vraag komen of deze eenheden nog een nut hebben in een toekomstig militair of economisch verzwakt Rusland. Indien deze eenheden niet verzwakt worden tijdens de invasie kunnen deze dienen als een strategische reserve. Echter, hun opbouw en organisatie gelijkt op deze van eenheden binnen de landmacht. Ook hier speelt de vraag op de marine infanterie kan blijven bestaan of worden ze opgenomen binnen de landmacht om de verliezen daar goed te maken?





comments powered by Disqus


Marineschepen.nl

Contact

Over deze site

Adverteren

Doneren
Blijf op de hoogte via:

Twitter

Facebook

LinkedIn

Instagram

Copyright

Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Menu
Nieuwsoverzicht

Gerelateerde artikelen