Door: Saab
Bericht geplaatst: 16-11-2023 | Laatst aangepast: 16-11-2023
De afgelopen jaren is de afhankelijkheid van onderzeese infrastructuur wereldwijd toegenomen. Vooral onderzeese kabels spelen een belangrijke rol voor de wereldwijde economie en communicatie. Die toegenomen afhankelijkheid gaat gepaard met een aanzienlijk risico op sabotage van de onderzeese infrastructuur. Veel landen investeren in hun eigen diepzeecapaciteit als reactie op de huidige en toekomstige dreigingen, ook wel 'seabed security' genoemd, ofwel 'veiligheid op de zeebodem'.
Dit is een partnerartikel. Meer info onder aan deze pagina.
Saab Sabertooth. (Beeld: Saab)
In Nederland is de dreiging tegen de onderzeese infrastructuur afgelopen jaar voor het grote publiek zichtbaarder geworden. Dat begon toen de inlichtingendiensten MIVD en AIVD in januari bekendmaakten dat Rusland de onderzeese infrastructuur, zoals communicatiekabels en energie-infrastructuur rond windmolenparken, in de Nederlandse Exclusieve Economische Zone (EEZ) in kaart brengt.
Ondertussen wordt actie ondernomen om die infrastructuur beter te beschermen. Zo kreeg Defensie in juli van dit jaar de taak om een beter beeld op te bouwen van dreigingen op de Noordzee, op het water, maar ook onder water. Voor de Nederlandse EEZ zijn onbemande vaartuigen juist van belang, vanwege de relatief beperkte waterdiepte van deze regio.
Meer landen in Europa werken aan een beter beeld en betere beveiliging van hun vitale infrastructuur. Zo presenteerde Frankrijk in de lente van 2022 een nieuwe strategie voor oorlogvoering op de zeebodem. Het doel hiervan is dat de Franse marine met autonome onderwatervaartuigen (AUV's) en op afstand bediende vaartuigen (ROV's) beter kan anticiperen en optreden op dieptes tot wel 6000 meter.
Volgens de studie 'Global Undersea Warfare Systems Market Analysis 2021-2031' (Marktanalyse 2021-2031 van wereldwijde systemen voor onderzeese oorlogvoering) is het waarschijnlijk dat dergelijke autonome en op afstand bediende systemen in grofweg het komende decennium de hoogste groei zullen vertonen. Deskundigen verwachten dat voor militaire operaties ter bescherming van vitale infrastructuur op de zeebodem dezelfde vereisten zullen gelden als voor commerciële operaties.
Op afstand bediende onderwatersystemen worden normaliter gebruikt voor het transport van payload, observatie, bewaking en mijnenbestrijding. Andere oorzaken voor deze toename is de stijgende vraag naar onopvallende systemen voor oorlogvoering op de zeebodem en het groeiende gebruik van AUV's voor diepzee-oorlogvoering. Uit dezelfde studie blijkt dat marktgroepen zeer waarschijnlijk ook beïnvloed worden door de gestegen kosten voor aankoop en bediening van onderzeeboten en de operationele complexiteit van onbemande onderzeese systemen.
Multifunctionele Sabertooth
Onderzeese operaties gaan gepaard met legio uitdagingen die vragen om multifunctionele vaartuigen en baanbrekende technologie. Saab vond hierin de inspiratie voor de creatie van de 'Sabertooth', waarbij militaire technologie met de commerciële ROV/AUV-technologie van Saab gecombineerd wordt. Met zijn diepzeefunctionaliteit, groot verkenningsbereik, geavanceerde AUV-functionaliteit en zes vrijheidsgraden is Sabertooth het perfecte voorbeeld van de pioniersgeest van Saab in actie.
Sabertooth is een zeer krachtig en toch lichtgewicht platform voor inspectie, onderhoud en reparatie (IMR). De basis van het vaartuig is de dok-unit waar de accu's kunnen worden opgeladen. Met deze unit kan data naar de oppervlakte worden geüpload en nieuwe instructies worden gedownload.
Dankzij het kleine formaat, kabelloze bediening en wendbaarheid van het vaartuig, kan het zich makkelijk en veilig in en om complexe structuren voortbewegen. Hierdoor is de Sabertooth ideaal voor offshore-controlewerkzaamheden en autonome IMR van onderzeese installaties en tunnels.
Illustratie van een Sabertooth boven een leiding, met op de achtergrond een andere Sabertooth die richting zijn docking station vaart. (Beeld: Saab)
De Sabertooth kan zelfstandig naar de dok-unit gaan en daar 24/7 blijven. Indien er een "garage" op de zeebodem gebruikt wordt, die tot zes maanden lang zonder onderhoud kan, zijn er geen kosten meer voor oppervlakteschepen. Dit 'zwevende' hybride AUV/ROV-diepzeevaartuig heeft een wendbaarheid van 360 graden met zes vrijheidsgraden, interfaces voor sensoren en uitrusting ter ondersteuning. Het maakt ook gebruik van een geavanceerde functionaliteit voor een automatische piloot.
Zeemijnen bestrijden - MuMNS
Een ander relevant gebied omvat werkzaamheden in kustgebieden vanaf onbemande platformen, zoals toezicht op windmolenparken of mijnenbestrijding. Met zijn ultramoderne systeem voor het opsporen en opruimen van mijnen, MuMNS (Multi-Shot Mine Neutralisation System), speelt Saab een rol in het Frans-Britse programma voor mijnenbestrijding in samenwerking met Thales. Het MuMNS is ontworpen om mijnen te detecteren en onschadelijk te maken.
Het systeem wordt bediend vanaf een moederschip en de gegevens/afbeeldingen van de sensor van het ROV worden op een multifunctionele console getoond aan de bediener. De gedetailleerde gegevens/video's kunnen daarna worden opgevraagd om de missie te publiceren. Dit systeem wordt in de toekomst gebruikt vanaf varende drones van de Britse of Franse marine.
Het MuMNS-systeem van Saab is onderdeel van een nieuwe generatie systemen die mijnen onschadelijk maakt met een krachtig, modulair systeem op basis van bewezen Saab-technologie en oplossingen voor mijnbestrijding (MCM). Het levert een ongeëvenaard operationeel vermogen met meer flexibiliteit, waardoor de operationele snelheid aanzienlijk verhoogd wordt en de kosten van MCM-operaties en het risico voor het personeel verminderd worden.
Het vaartuig wordt op afstand vanaf het ondersteuningsschip gelanceerd en automatisch of handmatig met snelheden tot wel vier knopen naar een specifiek routepunt geleid. Daarna lokaliseert het vaartuig het doelwit opnieuw met de sonars en camera's aan boord en de bediener regelt handmatig de laatste stappen naar het doelwit.
Onderzeese geïmproviseerde explosieven (IED's): een wereldwijde terroristische dreiging
Met de Sea Wasp van Saab is de strijd tegen onderzeese IED's (geïmproviseerde explosieven) en soortgelijke dreigingen aanzienlijke kracht bijgezet. Het systeem is ontworpen voor bediening door een klein EOD/IED-team (twee mensen) en kan eenvoudig geconfigureerd worden om te voldoen aan de specifieke eisen van een missie.
De Sea Wasp kan over land worden vervoerd en ingezet worden vanaf havenhoofden of het strand. Hij kan ook op ondersteunende oppervlakteschepen worden geplaatst en is flexibel genoeg om vanaf diverse typen schepen te water gelaten te worden. De Sea Wasp wordt met een bedieningsconsole bediend of met een glasvezelkabel vanaf een voertuig.
Dankzij de uitzonderlijke wendbaarheid van het vaartuig kan de bediener in krappe ruimtes en moeilijke omgevingen werken. Het voornamelijke doel van de sensor en het navigatiecomponent van het ROV is om explosieven te lokaliseren die zijn geplaatst op een scheepsromp, havenmuur of de zeebodem. De Sea Wasp maakt gebruik van een reeks hulpmiddelen en technieken om de aard van de dreiging te bepalen en de beste manier om deze te elimineren.
De operator gebruikt, wanneer gereed, de krachtige boegschroeven van de Sea Wasp om het in positie te brengen op een scheepsromp of havenmuur. Met de robotarm met vijf functies kan een vernietigingslading naast het explosief worden geplaatst, klaar om tot ontploffing gebracht te worden. De Sea Wasp keert vervolgens terug naar de oppervlakte, wordt opgepikt en het doelwit wordt onschadelijk gemaakt.
Onlangs koos Nederland als eerste Europese NAVO-land voor de Sea Wasp van Saab. De complexe onderzeese omgeving gaat verder dan alleen het bestrijden van geïmproviseerde explosieven (IED's). Andere overheidsorganen zoals de kustwacht, douane, politie of reddingsdiensten zien ook de behoefte toenemen aan veilige en doeltreffende onderwateroperaties in soortgelijke omgevingen. Hoewel deze diensten ieder op hun eigen manier te werk gaan, zijn hun basisbehoeften op het gebied van onderzeese capaciteit hetzelfde. De Sea Wasp kan voor een breed scala aan burgerlijke en militaire operaties worden ingezet, met talloze voordelen voor gebruikers. Dankzij zijn kleine formaat en voetafdruk, wendbaarheid en relatief lage gewicht is het onderzeese systeem 'Sea Wasp' van Saab perfect voor elke uitdaging.