|
|
Prinsjesdag 2013: grote gevolgen Koninklijke Marine
Jaime Karremann
Bericht geplaatst: 17-09-2013
Minister van Defensie Jeanine Hennis maakte met Prinsjesdag de nieuwe bezuinigingsmaatregelen bekendgemaakt aan de hand van de nota "in het belang van Nederland". De extra bezuinigingen van 348 miljoen bovenop de 1 miljard die eerder was aangekondigd, hebben grote gevolgen voor Defensie en voor de marine. Er vallen binnen de krijgsmacht honderden gedwongen ontslagen en er moet weer materieel verdwijnen. De marine wordt met verkoop van het JSS Karel Doorman, sluiting van 2 kazernes en opheffing van 1 marinierscompagnie hard getroffen.
Van de 267 miljard die in 2014 door het Rijk uitgegeven gaat worden, gaat 2,7% naar Defensie en 0,27% naar de zeestrijdkrachten.
Aderlatingen
De marine moet weer flink inleveren:
• Verkoop Joint Support Ship Karel Doorman, verwerving goedkoper bevoorradingsschip.
• 32e Marinierscompagnie op Aruba wordt opgeheven in 2015, taken naar roulerende eenheden marine en landmacht.
• Sluiting Van Ghentkazerne Rotterdam na oplevering marinierskazerne Vlissingen.
• Sluiting Joost Dourleinkazerne Texel, blijft in gebruik als oefengebied.
• Vervanging M-fregatten met 3 jaar vertraagd.
• Vervanging mijnenjagers vertraagd.
Verkoop JSS
De verkoop van het JSS is een flinke streep door de rekening van een krijgsmacht die ook buiten ons land moet kunnen optreden, zoals in de troonrede verkondigd. Dit voornemen tot verkoop is een direct gevolg van eerdere bezuinigingen.
De marine wilde de bevoorrader Hr.Ms. Zuiderkruis rond het jaar 2000 gaan vervangen met een nieuwe bevoorrader. Door bezuinigingen werd dit echter uitgesteld. Na een motie van o.a. Hans van Baalen (VVD) werd opdracht gegeven om te onderzoeken of het nieuwe schip een "joint inzetbaar bevoorradingsschip annex helikoptercarrier" zou kunnen worden. De marine concludeerde in de studie Grote Oppervlakteschepen KM in 2004 dat extra helikoptercapaciteit wel wat zou opleveren maar joint logistiek en zeetransport niet, mede gelet op de extra kosten. Toenmalig minister van Defensie Henk Kamp drong toch aan op een joint logistiek ondersteuningsschip, waarna in een nieuwe studie van de marine ("Marinestudie 2005") de aanbeveling werd gedaan om de capaciteiten van het schip wel te verruimen. Op deze manier kon volgens de auteurs worden bijgedragen aan de ambitie van de krijgsmacht die was neergelegd in de Prinsjesdagbrief 2003. Een extra investering was noodzakelijk, want de kosten werden geschat op 265 miljoen euro.
Door nieuwe bezuinigingen werd de komst van het schip echter uitgesteld (waardoor het duurder werd) en werden de middelen die de nieuwe Doorman zou gaan vervoeren geschrapt of verminderd.
De Karel Doorman en Zr.Ms. Amsterdam naast elkaar in Het Kanaal in augustus 2013. Door de bezuinigingen in 2011 zou de Doorman niet alleen de -inmiddels uit dienst gestelde- Zuiderkruis vervangen maar ook de Amsterdam. Nu mag de Amsterdam blijven tot de nieuwe bevoorrader in dienst wordt gesteld. (Bron: Facebookpagina van Zr.Ms. Amsterdam)
Dit wordt ook in de nota van minister Hennis aangevoerd als reden tot verkoop van het betreffende schip. De tanks zijn weg, waardoor de behoefte van strategisch zeetransport is afgenomen. Ook is er onvoldoende geld om meer helikopters aan te schaffen en zou de Doorman (doordat deze niet alleen de Zuiderkruis maar óók de Amsterdam moest vervangen) de enige bevoorrader worden van de vloot. Dan zou het bevoorraden op zee wel goedkoper kunnen met een pure bevoorrader. De marine is nu dus terug bij de plannen die het had in de jaren '90, maar er is wel dik 400 miljoen uitgegeven voor de bouw van het JSS en dat bedrag zal bij verkoop niet worden terugverdiend. In 2003 werd de bouw van een pure bevoorrader begroot op 188 miljoen euro.
2 van de 3 marinierskazernes in Nederland dicht
Het Korps Mariniers wordt met sluiting van twee kazernes en opheffing van een compagnie geconfronteerd met de zwaarste bezuinigingen. De mariniers zijn straks alleen in Den Helder en (vooral in) Vlissingen te vinden, een enorme aderlating voor Rotterdam en de mariniers zelf. Heel opmerkelijk is de onderbouwing: "De bouw van een nieuwe marinierskazerne in Vlissingen stelt Defensie in staat zich te concentreren op minder locaties en het beslag op de openbare ruimte verder te beperken." Blijkbaar vindt de minister de krijgsmacht niet belangrijk genoeg om gebruik te mogen maken van openbare ruimte. Het gevolg is wel dat Rotterdam, waar de band met het Korps hecht is, de samenwerking met de mariniers moet gaan missen. Ook zullen de mariniers uit het straatbeeld van een grote stad verdwijnen.
Uitstel vervanging M-fregatten en mijnenjagers
Niet vermeld in de hoofdpunten, maar wel twee pijnlijke maatregelen: uitstel van vervanging van de M-fregatten en van de mijnenjagers. De twee overgebleven M-fregatten zijn 18 en 20 jaar oud en kunnen mogelijk nog zo'n 10 jaar mee. Maar de bouw van nieuwe fregatten duurt minstens zo lang, dus uitstel kan op termijn nare gevolgen hebben. Bovendien worden uitgestelde projecten vaak niet goedkoper (zie het JSS) en zijn dan een makkelijke prooi voor nieuwe bezuinigingen. Met het uitstel ligt de vervanging van de schepen, volgens de nota, synchroon met de plannen van België. Blijkbaar moeten de twee marines nieuwbouw van de toekomstige fregatten samen oplopen. Onze zuiderburen zijn echter ook niet wars van bezuinigen op hun marine, dus het in fase brengen van het project met België levert weinig zekerheid op. Wat als de Belgen besluiten geen nieuwe fregatten meer te (laten) bouwen?
Uitstel van nieuwe mijnenjagers is eveneens een tegenslag. De oudste varende Nederlandse mijnenjager (Zr.Ms. Makkum) is 28 jaar geleden in dienst gesteld, de jongste 4 jaar later. Niemand weet hoe lang de polyesterrompen nog meekunnen, maar uitstel kan -net als bij de M-fregatten- grote gevolgen hebben voor de capaciteit die deze schepen leveren.
Alle krijgsmachtdelen moeten inleveren, de paarse golf lijkt echter weer groter te worden.
0,26% van totale uitgaven naar de zeestrijdkrachten
Niet alleen op gebied van kazernes, schepen en mensen, moet de marine inleveren, ook financieel gaat het achteruit.
Het budget voor de inzet van zeestrijdkrachten daalt van 714 miljoen in 2013 naar 694 miljoen. Het totale defensiebudget neemt echter toe van 7,1 naar 7,2 miljard. Het percentage van het defensiebudget dat naar de operationele commando's gaat neemt af.
Het Rijk gaat in 2014 meer uitgeven dan in 2013: 7 miljard extra. Van de 267 miljard aan totale uitgaven, gaat slechts 0,26% naar het Commando Zeestrijdkrachten. 2,7% van dat totale bedrag van de Miloenennota 2014 is bestemd voor Defensie. Voorzowel de Zeestrijdkrachten als voor Defensie is dat een daling.
Zoals Hennis in de toelichting op de nota zegt, zijn deze maatregelen niet alleen van "buitenaf" opgelegde bezuinigingen. Deze ronde van 348 miljoen komt voort uit een samenraapsel van bezuinigingen en tekorten die in 2018 zou oplopen tot het genoemde bedrag.
Koning Willem-Alexander staat stil voor het vaandel van het Korps Mariniers, dat zich even later geconfronteerd zag met sluiting van twee van de drie marinierskazernes in Nederland. Defensie zou zich kunnen afvragen waarom het jaarlijks als decor moet dienen op een dag waarop het keer op keer klappen krijgt. (Foto: Ministerie van Defensie)
In het belang van Nederland
Zoals ook bij voorgaande bezuinigingsronden werd de inkrimping omkleed met woorden die het belang van de krijgsmacht onderstreepten. Zo zei koning Willem-Alexander in de troonrede: "Onveiligheid en instabiliteit in kwetsbare regio's beïnvloeden onze vrijheid, veiligheid en welvaart. Dit vraagt om een krijgsmacht die op zijn taken berekend is en die in Nederland en het buitenland kan opereren om de belangen van ons land veilig te stellen. In de nota 'In het belang van Nederland' geeft de regering concreet aan hoe die krijgsmacht eruitziet en welke aanpassingen daarvoor noodzakelijk zijn. Over de hele wereld zijn Nederlandse mannen en vrouwen actief om de internationale rechtsorde te beschermen. Zij verdienen onze grote dank en waardering voor hun moeilijke werk."
Opvallend is dat de krijgsmacht blijkbaar aangepast (in dit geval ingekrompen) moet worden om op zijn taken berekend te zijn.
Minister Hennis wilde in haar toespraak de Defensiemedewerkers een hart onder de riem steken: "Defensie is geen luxe maar een fundamentele investering in onze vrijheid, veiligheid en welvaart. U weet dat als geen ander." Net als haar voorgangers legde ze uit dat afstoting, opheffing en uitstelling niet te vermijden was: "Aanvullende keuzes waren echter onontkoombaar. Maar let wel, door nu richting te kiezen, kunnen we inzetten op een krijgsmacht die ook in de toekomst militair relevant is, een krijgsmacht die financieel op orde is."
Ook beloofde ze in de toekomst op te zullen komen voor Defensie:
"Ik zal er de komende jaren voor knokken.
In het belang van u,
In het belang van Defensie,
In het belang van Nederland."
Het is de vraag of Hennis hiermee vertrouwen bij het personeel wint, want hoe fraaier de gekozen woorden, hoe groter het contrast met de maatregelen. Veel Defensiemedewerkers hebben ministers van Defensie zien komen en gaan met mooie woorden en de belofte om Defensie financieel op orde te maken. Toch bleef de krijgsmacht dan zitten met een flinke bezuiniging. Zal het bij Hennis anders verlopen?
De keuze voor opheffing, verkoop en sluiting is dramatisch voor de reeds gedecimeerde krijgsmacht. 348 miljoen bezuinigen lijkt mee te vallen, maar het is een zoveelste slag voor een organisatie die snakt naar rust.
Nog belangrijker was de eerder gemaakte keuze om Defensie toch aan te slaan voor allerlei kleinere bezuinigingen en interne problematiek (mede veroorzaakt door eerdere bezuinigingen) met eigen middelen op te lossen. Niet de gekozen maatregelen zouden onderwerp van gesprek moeten zijn, maar waarom Defensie niet de (financiële) middelen krijgt die passen bij "een fundamentele investering in onze vrijheid, veiligheid en welvaart". En waarom ministers van Defensie keer op keer buigen voor nieuwe bezuinigingen.
Sinds 13 augustus 2001
|
