Marineschepen.nl
 
   
 

Nederland heeft in 200 jaar nooit zo weinig geld over voor Defensie als nu


Door: Jaime Karremann
Laatst aangepast: 29-01-2016


Nog nooit in het bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden heeft Nederland, relatief gezien, zo weinig geld over gehad voor Defensie als nu. Dat blijkt uit het overzicht dat minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem aan de Tweede Kamer zond. In 2014, het meest recente cijfer, gaf Nederland 1,08% uit van het BBP aan Defensie. Het laagste percentage sinds 1815 (!).

Defensie-uitgaven als percentage BBP
Klik op de afbeelding voor een grotere weergave. De Defensie-uitgaven als percentage van het Bruto Binnenlands Product (BBP) in de periode 1814-2014 (cijfers 1939-1949 ontbreken ivm Tweede Wereldoorlog). De NAVO-norm is 2%. Nederland zit daar sinds 1993 onder. (Bron: CPB)

Het haalde niet eens 'de krant'. De kamerbrief van minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem op 14 januari 2016 werd geen groot nieuws. Het was op zich ook geen verrassing en van de mensen die het bericht gezien hebben, zullen vele de schouders hebben opgehaald. Toch zijn de cijfers schokkend.



Daling sinds 1814
De cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) tonen de Defensie-uitgaven als percentage van het Bruto Binnenlands Product (BBP). Het BBP is de totale waarde van alle producten en diensten die in een jaar in Nederland zijn gemaakt. Hoe hoger het BBP, hoe hoger de materiële welvaart van Nederland.
Sinds 1814 is Nederland steeds welvarender geworden, maar uit deze cijfers van het CPB blijkt ook dat Nederland steeds minder over heeft voor Defensie. Op een aantal pieken na is dat de lijn die al direct na de oprichting van het Koninkrijk der Nederlanden is ingezet.

Defensie-uitgaven als percentage BBP
De Defensie-uitgaven als percentage van het BBP in de periode 1900-1913 vergeleken met 2000-2014. (Bron: CPB)

Minder dan in de tijd van het gebroken geweertje
Het meest opvallende is dat in de periode vanaf eind jaren '90 t/m 2014 (over 2015 en 2016 zijn nog geen cijfers) relatief minder van het BBP aan Defensie wordt uitgegeven dan in de jaren 'van het gebroken geweertje'. In de jaren na de Eerste Wereldoorlog vierden het pacifisme en antimilitarisme hoogtij. Nederland wilde destijds het liefst in iedere oorlog neutraal blijven en investeringen in de marine of landmacht werden afgekeurd omdat dit Japan of Duitsland zou kunnen uitlokken tot geweld.

Die neutraliteitspolitiek werd verlaten na de Tweede Wereldoorlog en haast geen Nederlander loopt meer het gebroken geweertje op zijn of haar das. De NAVO hanteert de Nederland speelt volgens politici internationaal zelfs in de voorhoede als het gaat om Defensie. Toch heeft Nederland minder over voor Defensie dan in die jaren '20 van de vorige eeuw.

Defensie-uitgaven als percentage BBP
De Defensie-uitgaven als percentage van het BBP per decennium sinds 1814. (Bron: CPB)

De glijdende schaal is helemaal goed te zien als de gemiddelde percentages per decennium in een grafiek worden getoond. De jaren '90 van de vorige eeuw waren met een gemiddelde van 1,76% al niet spectaculair, maar de 1,18 en 1,17 waar Nederland sinds 2000 op zit is een historisch dieptepunt.



Natuurlijk, het Defensiebudget is door de jaren heen soms wat gestegen. Maar dat wordt teniet gedaan door de inflatie en ondertussen is Nederland vele malen rijker geworden en geeft het steeds meer uit aan andere zaken. In 1971 gaf de Nederlandse staat 14,9 miljard uit in totaal, waarvan 1,9 miljard aan Defensie. In 2010 gaf Nederland 260 miljard uit, maar 8,5 miljard aan Defensie. De Nederlandse politiek en bevolking hebben dus steeds minder over voor marine, land- en luchtmacht.

De Top 20 magere jaren wordt daardoor gedomineerd door de huidige periode. Af en toe komt er een jaar uit de oorspronkelijke 'antimilitaristische tijd' tussendoor. De 21e eeuw wordt op dit vlak eigenlijk gekenmerkt door een nieuwe, stille antimilitaristsche periode.

Nr. Jaar Percentage BBP
1 2014 1,06%
2 2008 1,07%
3 2007 1,09%
4 2005 1,15%
5 2006 1,17%
6 2009 1,18%
7 2004 1,19%
8 1920 1,20%
9 2002 1,21%
10 2012 1,21%
11 2013 1,23%
12 2000 1,24%
13 2001 1,24%
14 2003 1,24%
15 2011 1,25%
16 2010 1,30%
17 1998 1,34%
18 1999 1,41%
19 1921 1,44%
20 1912 1,45%

De Top 20 magere jaren. Slechts tweemaal komt er een jaar uit de jaren '20 van de vorige eeuw in voor en eenmaal uit de jaren '10. Deze jaren werden vaak gezien als de zuinigste jaren op gebied van Defensie.

Dat is niet alles
Daar komt nog bij dat Defensie dat beetje geld niet volledig kan besteden aan de core business. Want in tegenstelling tot in veel andere landen gebruikelijk is, wordt ook de militaire politie (Marechaussee) betaald van dit budget, gaat veel geld op aan pensioenen en wachtgeld van voormalig personeel en moet Defensie BTW betalen. Ook is de inflatie voor Defensie hoger dan de 'civiele inflatie', die berekend wordt op basis van de prijs van brood, koffie en benzine.

Wat deze cijfers zeggen over de toekomst? Dat de kans groot is dat Nederland ook op grootschalige toekomstige conflicten nauwelijks voorbereid zal zijn. Want Nederland kan wel meer geld uitgeven, maar wil het niet. Dan is een langdurige verhoging van het Defensiebudget onwaarschijnlijk en wordt een geloofwaardige krijgsmacht een moeilijk haalbare kaart.



comments powered by Disqus


Marineschepen.nl
Contact
Over deze site
Adverteren
Blijf op de hoogte via:

Twitter

Facebook

Instagram

Copyright

Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Menu
Dossiers

Gerelateerde artikelen
Bezuinigingen Defensie
De marine in cijfers
Hoeveel kost de marine?