Amerika wil kruisers schrappen, China bouwt nieuwe
Door: Frederik van Lokeren
Bericht geplaatst: 25-04-2022 | Laatst aangepast: 25-04-2022
Begin dit jaar schreven we reeds over de Amerikaanse plannen om zeven van de 22 kruisers van de Ticonderogaklasse in 2022 uit dienst te nemen. Verdere debatten binnen de Amerikaanse marineleiding spreken nu van de doelstelling om de ganse kruiservloot tegen 2027 uit dienst te nemen. Deze plannen zullen naar alle waarschijnlijkheid fel betwist worden binnen het Amerikaanse Congres, maar de richting waarin de Amerikaanse marine zich wenst te bewegen is duidelijk en de kruisers van de Ticonderogaklasse spelen hierin geen rol meer in.
USS Mobile Bay, een kruiser van de Ticonderogaklasse, eerder deze maand in de Japanse Zee. (Foto: Julia Brockman/ Amerikaanse marine )
De Amerikaanse marineleiding kijkt al enige tijd naar de mogelijkheden om de kruisers uit de Ticonderogaklasse uit dienst te nemen of op zijn minst zwaar te reduceren. De reden hiervoor zijn strikt financieel aangezien de kosten voor het bemannen en inzetten van deze kruisers een twee- tot zelfs drievoud is van wat oorspronkelijk werd berekend. Daarnaast zijn deze kruisers gemiddeld al 30 jaar oud, met een voorziene levensduur van 35 jaar. Verdere modernisatie om de levensduur te verlengen blijkt te duur uit te vallen, schrijft USNI News.
Het schrappen van de kruiservloot dient voornamelijk voor het vrijmaken van budgettaire middelen die naar andere projecten kunnen vloeien zoals de bouw van fregatten uit de Constellationklasse en de ontwikkeling van de torpedobootjagers uit de DDG(X)klasse. Deze schepen dienen om de huidige littoral combat ships (LCS) en Ticonderoga's te vervangen in de nabije toekomst. Constructie van de DDG(X)klasse staat momenteel gepland om in 2028 te beginnen, een jaar nadat de laatste Ticonderoga uit dienst is genomen volgens de laatste plannen van de Amerikaanse marineleiding.
Het versneld uit dienst nemen van de kruiservloot is niet zonder gevolgen. Ticonderogaklasse schepen vormen een essentieel deel van de vliegkampeskaders van de Amerikaanse marine. Hun belangrijkste taak binnen het eskader is om de luchtafweer tegen vijandelijke vliegtuigen en missielen te bezorgen. Het verdwijnen van de Ticonderogaklasse kruisers zal er toe leiden dat meer torpedobootjagers van de Arleigh Burkeklasse deze rol op zich zullen nemen. Dit leidt dan weer dat er minder torpedobootjagers zijn die afzonderlijk kunnen opereren en snel kunnen reageren op regionale crises zoals in Jemen en Syrië.
VS veel minder lanceercellen
Op het gebied van verticale lanceercellen betekent de uit dienst name van de ganse kruiservloot tegen 2027 een gevoelige reductie van maar liefst 2.684 verticale lanceercellen (VLS) aangezien elke kruiser over 122 cellen beschikt. De bouw van zeven torpedobootjagers uit de Arleigh Burkeklasse in deze periode zorgt voor een toevoeging van 672 lanceercellen waardoor de reductie zou neerkomen op 2.012 lanceercellen tegen 2027. Ter vergelijking, bij onze telling in februari beschikte de Amerikaanse vloot over 9.300 lanceercellen.
Het uit dienst nemen van de Amerikaanse kruiservloot zou dus betekenen dat de Amerikaanse marine rond 2027 over een 7.300 lanceercellen zal beschikken, een reductie van 22 procent. Voor dit aantal gaan we ervan uit dat er in de komende jaren geen torpedobootjagers van de Arleigh Burkeklasse uit dienst worden genomen. De laatste cijfers doen echter vermoeden dat het aantal torpedobootjagers van 88 in dienst tegen 2027 zal verminderen naar 86 in dienst, wat een verdere reductie van 180 lanceercellen inhoud waardoor de Amerikaanse marine eind 2027 over een totaal van 7.120 lanceercellen zal beschikken.
Een van de geplande zestien nieuwe kruisers van de Renhaiklasse, of Type 055. Dit eerste schip, de Nanchang, werd in 2020 in dienst gesteld. Er zijn nu drie kruisers in aciteve dienst. (Foto: Chinese marine)
China veel meer lanceercellen
Terwijl de Amerikaanse marineleiding wenst in te zetten op het uit dienst nemen van de kruiservloot zet China daarentegen volop in op haar kruiservloot. De kruisers uit de Type 055 Renhaiklasse, elk uitgerust met 112 lanceercellen, zijn in volle aanbouw met reeds vijf van de zestien kruisers operationeel en in training. Eénmaal compleet zal de Chinese kruiservloot over 1.792 lanceercellen beschikken. Volgens onze laatste telling beschikte China in 2021 over een 1.800 lanceercellen, hierin waren reeds twee schepen van de Renhaiklasse in meegeteld.
Samen met de aanbouw van de Type 052D torpedobootjagers zal China haar capaciteit in lanceercellen in het komende decennia kunnen verdubbelen naar 3.600 tot zelfs 4.000 lanceercellen. In dit scenario beschikt de Amerikaanse marine nog altijd over twee keer zoveel lanceercellen dan de Chinese marine maar men dient rekening te houden dat de Amerikaanse marine globaal verspreid is terwijl de Chinese marine geconcentreerd is in de westelijke Pacifische Oceaan.
Kruisers van belang voor China
De kruisers uit de Renhaiklasse vormen het belangrijkste type oorlogschip voor de Chinese marine, dit in tegenstelling tot de Amerikaanse marine die gebouwd is rond vliegdekschepen. Hoewel China zelf vliegdekschepen bouwt, met de Type 003 die bijna klaar is om uit droogdok te komen, is het aantal Chinese vliegdekschepen te laag om een echte bedreiging te zijn tegenover de elf nucleair aangedreven vliegdekschepen van de Amerikaanse Marine, hoewel de Nimitz tegen 2025 uit dienst zal gaan.
In de laatste weken zien we dat de Chinese marine volop aan het oefenen is met haar Renhaiklasse kruisers. Recentelijk waren drie Renhaiklasse kruisers gezamenlijk aan het trainen in de Gele Zee met de inzet van kruisvuurwapens tegen een maritiem testdoel. De kruisers in deze oefening waren de 102 Lhasa, 103 Anshan en de 104 Wuxi. Type 052D torpedobootjager 113 Baotou was eveneens aanwezig in deze oefening.
Ballistische anti-scheepsraket
Daarnaast heeft China ook aangekondigd dat de kruisers van de Renhaiklasse in staat zijn om de hypersone YJ-21 ballistische anti-scheepsraket af te vuren. De YJ-21 vormt zo de maritieme versie van de ballistische anti-scheepsraketten die de Chinese krijgsmacht in haar arsenaal heeft. Eerder beschikte het land over de Dong-Feng DF-21D raket die vanop land werd afgevuurd en de speciale variant die door H-6 bommenwerpers wordt meegedragen en afgevuurd.
De YJ-21 is gemaakt om grotere schepen, zoals vliegkampschepen, op lange afstand te treffen. Met de YJ-21 worden de Chinese kruisers een pak gevaarlijker voor de Amerikaanse marine. Daarnaast is de lange afstand die ballistische anti-scheepsraketten kunnen overbruggen een extra uitdaging omdat het afvurend Chinese schip buiten bereik van de Amerikaanse schepen kan bevinden.
Illustratie van de Constellation FFG-62, Constellationklasse van januari 2021. (Beeld: Fincantieri Marinette Marine)
Belang van de kruisers na de Moskva
Los van de plannen van de Amerikaanse marineleiding is de meest relevante vraag of kruisers nog een belangrijke rol spelen in een toekomstig maritiem conflict. Kruisers zijn belangrijke schepen met een honderdtal lanceercellen en het verlies van een kruiser tijdens een conflict heeft een gevoelige impact.
Het verlies van de Russische kruiser Moskva door een paar Oekraïense anti-scheepsraketten toont aan dat kruisers in het slechtste geval zeer kwetsbaar zijn, vooral als dit gekoppeld is aan slechte brandbestrijding door de bemanning en verouderde sensoren.
Of deze vergelijking opgaat voor de Amerikaanse en Chinese kruisers is nog maar de vraag. Beide landen investeren hard in hun marines en in het algemeen zijn hun sensoren en verdedigingssystemen moderner en effectiever dan deze op de Russische schepen. Vooral de kruisers uit de Ticonderogaklasse zijn meer capabel om zich tegen raketten te verdedigen net omdat ze gespecialiseerd zijn in luchtverdediging.
De machtsbalans in de toekomst zal afhangen van verdere technologische ontwikkelingen. China lijkt nu in te zetten op hypersone anti-scheepsraketten die vanaf haar kruisers, en mogelijks ook haar torpedobootjagers, afgevuurd kunnen worden. De Amerikanen werken dan weer aan verdedigingssystemen met lasers van hoge energie die inkomende drones en missielen moeten uitschakelen. De destroyers uit de DDG(X)klasse voorzien de mogelijkheid om bewapend te worden met 150 en 600 kW lasers. Beide technologieën zijn echter nog in volle ontwikkeling maar zullen in de komende decennia de machtsbalans op zee tussen China en Amerika bepalen.
