België wil met de nieuwe fregatten, die samen met Nederland ontwikkeld worden, ook raketten in de ruimte kunnen neerhalen. Dat stond al eerder dit jaar in de Belgische documenten vermeld, maar dat is in België en Nederland niet in de media gekomen. Deze capaciteit zou uniek zijn in Europa.
Vanaf ongeveer 2028 zou dit door de nieuwe Belgisch-Nederlandse fregatten in de ruimte geschoten kunnen worden. Dit is een zogenaamd 'kill vehicle', het laatste deel van een raket zoals een SM-3, die ballistische raketten moet uitschakelen. Dit deel komt in de ruimte in botsing met de aanstormende ballistische raket. Door de ballistische raket in de ruimte te vernietigen, wordt voorkomen dat resten van de kernkoppen of chemische wapens toch in de lucht of op de grond terechtkomen. (Foto: Raytheon)
Al maanden staat de toch zeer verrassende wens van het anders zo behoudende België in de plannen (pag. 6), maar tot op heden was het buiten defensiekringen nauwelijks iemand opgevallen -ook Marineschepen.nl niet. België wil de vervanger van de M-fregatten voorzien van een Ballistic Missile Defence (BMD)-capaciteit. Preciezer: volgens de Belgische plannen zullen de Belgisch-Nederlandse fregatten worden ontworpen voor een exoatmosferische effector, dat is een raket die in de ruimte ballistische raketten kan neerhalen.
Uniek in Europa
Momenteel heeft geen enkel land in Europa een dergelijke verdedigingswapen op zee, buiten Europa zijn dat de VS en Japan. Alleen de Nederlandse marine zal op korte termijn (vanaf 2018) wel de mogelijkheid krijgen om in de ruimte ballistische raketten te kunnen opsporen en volgen dankzij de Thales SMART-L ELR. Concrete plannen voor een exoatmosferische effector zijn er nog niet in Nederland, al wordt er al wel langer naar gekeken voor de Luchtverdedigings- en Commandofregatten (LCF'en). Want deze fregatten worden voorzien van een BMD-radar en dan is een BMD-raket een logische stap.
Onderzeebootbestrijdingsfregat met BMD-capaciteit
De vervanger van de M-fregatten is in de Nederlandse plannen altijd bedoeld als onderzeebootbestrijdingsfregat, met weliswaar een stevige luchtverdediging om luchtaanvallen op het eenzaam opererende fregat af te kunnen slaan. Hiermee werden echter aanvallen op het eigen schip met wapens die binnen de atmosfeer blijven, bedoeld.
Ballistische raketten vliegen buiten de atmosfeer en zijn over het algemeen niet bedoeld tegen schepen, maar tegen landdoelen zoals steden of grote militaire doelen. Deze raketten hebben een groot bereik en kunnen voorzien zijn van kernwapens. Om die redenen is verdediging tegen ballistische raketten in Nederland en binnen de NAVO een belangrijk speerpunt, en dus ook in België.
Gevolgen voor het ontwerp
Het pakket aan mogelijkheden van de fregatten zal dus zeer waarschijnlijk door de Belgische eisen worden uitgebreid. De kans van slagen is namelijk groot omdat de gevolgen voor het ontwerp van de fregatten meevallen. De meest gangbare verticale lanceerinrichting die een BMD-raket kan herbergen is de MK 41 VLS Strike. Dit is ook de variant van die op de LCF'en staat. De MK 41 VLS Strike is met 7,7 meter en 15.000 kilo, iets langer (0,9 meter) en iets zwaarder (1.500 kilo) dan de medium versie. De grote variant is de meest geproduceerde VLS, waardoor de kosten gedaald zijn. In deze VLS kunnen ook de 'normale' SM-2 en ESSM, raketten tegen vliegtuigen en laagvliegende raketten, worden geplaatst.
Daarnaast zijn de plannen van België vooral gericht op de zogenaamde effector en vooralsnog niet op een complete BMD-capaciteit met BMD-sensor zoals een (grote en zware) SMART-L ELR. Ook dat houdt in dat de gevolgen voor het ontwerp meevallen. Wel heeft een BMD-raket gevolgen voor de software aan boord en de communicatiemiddelen. Deze moeten snel grote hoeveelheden vercijferde data kunnen ontvangen van andere schepen en vooral vanaf het NAVO BMD-centrum in het Duitse Ramstein.
SM-3
Over welke raket België eventueel zal aanschaffen is uiteraard nog niets gecommuniceerd, maar de Standard Missile 3 is verreweg de favoriet. Al is het alleen maar omdat de SM-3 de enige effector is die exoatmosferisch raketten kan neerhalen. Andere landen, waaronder Frankrijk, zijn bezig om ook een dergelijk wapen te ontwikkelen, maar gelet op de systemen die de Nederlandse marine gebruikt (Nederlandse sensoren en Amerikaanse raketten) zou het vreemd zijn om de nieuwe fregatten van een heel ander systeem (VLS, raketten, software, etc) te voorzien.
Nederland? En daarna?
Het standpunt van Nederland is niet bekend. Het fregattenproject zit in Nederland nog in de beginfase en net zo goed als over aantallen, zal minister van Defensie Jeanine Hennis nog niets zeggen over wel of geen SM-3 op de nieuwe fregatten. Ongetwijfeld zal naar aanleiding van de Belgische eisen, de BMD-capaciteit vroeg of laat ook in Nederland worden onderzocht. Gelet op de relatief geringe gevolgen voor het ontwerp en het belang van seriebouw, zullen de Nederlandse en Belgische fregatten op dit punt niet van elkaar afwijken.
De gevolgen zijn groter op andere gebieden. De lanceerinrichting kan dan goedkoop zijn, wat er in gaat is duurder. Raketten als de SM-3 zijn prijzig: rond 10 miljoen dollar. Daarnaast brengt een SM-3, net als een BMD-radar verantwoordelijkheden met zich mee. Dergelijke schepen zijn bij tegenstanders een belangrijker doelwit en BMD ligt bij landen als Rusland erg gevoelig.
Daar staat tegenover dat er nauwelijks verdediging is tegen ballistische raketten, die door 31 landen maar ook door terroristen kunnen worden gelanceerd, nog nauwelijks aanwezig is in Europa. Met deze opvallende stap zou België een gat vullen in de verdediging van het Europese continent.
België richt zich op een BMD-raket vanwege de flexibiliteit van marineschepen, maar ook het bereik van deze systemen is erg groot. De nieuwste SM-3 heeft een gigantisch bereik, veel groter dan de huidige Block IA/B en nog veel groter dan de Patriot PAC 3 zoals de Nederlandse en Duitse BMD-capaciteit op land.
