In april 2016 werd het Franse Naval Group na een aanbesteding geselecteerd om twaalf nieuwe Australische onderzeeboten te bouwen. De megadeal die, volgens Australische media, nu zo'n 55 miljard euro zou beslaan, staat echter op klappen zo bleek vandaag. Meerdere internationale media berichten dat Australië, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië gaan samenwerken op onderzeebootgebied. Hoewel het Frans-Australische project in de Australische media voortdurend onder vuur heeft gelegen, brengt het einde van deze vijfeneenhalf jaar geleden beklonken deal een grote schok met zich mee.
Illustratie van de Attackklasse, gebaseerd op de Franse Barracudaklasse. (Beeld: Naval Group)
Vanavond om 2300 uur Nederlandse tijd zal de Amerikaanse president Joe Biden een persconferentie geven. De verwachting is dat hij nieuwe afspraken zal presenteren over het delen van geavanceerde technologieën met Australië en Groot-Brittannië. Tegelijkertijd zal zijn Australische evenknie, Scott Morrison, in de vroege Australische ochtend een persconferentie geven over hetzelfde onderwerp en verschijnt ook de Britse prime minister Boris Johnson voor de camera, in verband met een "strategic national security announcement".
Een van de onderdelen van die samenwerking zou, volgens diverse Australische en Amerikaanse media, een samenwerking op gebied van onderzeeboten betreffen. Dat zou het einde betekenen van het programma met Frankrijk.
Het is een publiek geheim dat Australië, gelet op de grote afstanden die de boten moeten afleggen, het liefst wil opereren met nucleaire onderzeeboten. Australië heeft die technische kennis niet in huis en een Britse of Amerikaanse nucleaire onderzeeboot was eerder geen optie. Frankrijk was het enige land met nucleaire onderzeeboten dat meedeed in de aanbesteding voor de vervangers van de huidige dieselelektrische Collinsklasse onderzeeboten. Naval Group (ook in de race voor Nederlandse onderzeeboten) won, zij het met een grote dieselelektrische variant. Een nucleaire versie zou op z'n vroegst over een jaar of 50 mogelijk zijn.
Nu lijkt de stap veel sneller gezet te kunnen worden. Groot-Brittannië, dat de banden met bondgenoten aanhaalt en de blik richting Azië wil verschuiven, en de VS dat bondgenoten zoekt tegen China, willen nu wel samenwerken. Een van de mogelijkheden die wordt genoemd, is dat Amerika al op korte termijn nucleaire Virginiaklasse onderzeeboten zal laten opereren vanuit de marinebasis in Perth. Deze boten hebben een nucleaire voortstuwing en kunnen dus snel grote afstanden overbruggen. Ze zijn niet voorzien van kernwapens, maar het werken met dergelijke boten is significant anders dan met dieselelektrische subs.
Op de langere termijn zou Australië dan eigen nucleaire onderzeeboten gaan krijgen, van Amerikaanse makelij. Groot-Brittannië, eveneens opererend met uitsluitend nucleaire onderzeeboten zal in Australië ondersteuning bieden op gebied van nucleaire technologie.
Als deze plannen doorgang vinden, is dat het grootste drama in de geschiedenis van de Franse defensie-export. Twee jaar geleden was de Franse minister van Defensie Florence Parly nog live op de Australische televisie om geïnterviewd na ondertekening van het contract (dat na jaren onderhandelen tot stand was gekomen). Ondanks de voortdurende kritiek vanuit de Australische pers op het programma, wordt vanuit Parijs, Cherbourg en Australië lange tijd gewerkt aan de nieuwe Australische onderzeeboten. In augustus 2020 nam Naval Group Australië nog de 250e werknemer in dienst. Hoewel het project volgens Naval Group op schema ligt, verloopt het programma uiterst traag en lijkt het Australische geduld op. Voor het immense bedrag van 55 miljard krijgt Adelaide wel twaalf onderzeeeboten, maar pas in de jaren '30. En er is nog geen boot ontworpen of staal gesneden.
Of de Frans-Australische Shortfin Barracuda ook echt gebouwd gaat worden is dus zeer twijfelachtig.
