De Bulgaarse regering heeft vorige week ingestemd met het ontwerpcontract voor de aanschaf van twee Nederlandse mijnenjagers van de Alkmaarklasse. De verkoop is toch verrassend omdat de schepen in 2014 uit de verkoop waren gehaald door toenmalig minister van Defensie Hennis.
Hr.Ms. Middelburg, een van de vier mijnenjagers die in 2011 in verband met bezuinigingen uit dienst werd gesteld, maar niet werd verkocht. En nu waarschijnlijk toch is verkocht. (Foto: Nederlands Instituut voor Militaire Historie/ Koninklijke Marine)
Afgelopen woensdag viel het besluit in het Bulgaarse Sofia voor de aanschaf van de twee nieuwe schepen, nadat in september de aanbesteding voor tweedehands mijnenjagers was aangekondigd. Dat melden Bulgaarse media. In september zijn ook gesprekken geweest met de commandant van de Belgische marine divisie-admiraal Wim Robberecht over een samenwerking met Bulgarije op gebied van de ontwikkeling van een 'hightech complex voor onderwateractiviteiten', met de nadruk op middelen voor duikers en autonome onderwaterdrones. Ook zou België willen ondersteunen bij de levering van tweedehands mijnenjagers.
België en Bulgarije hebben op marinegebied al langer contact. Bulgarije beschikt over een 'Tripartite'-mijnenjager zoals die van de Alkmaarklasse; in 2004 kocht het land aan de Zwarte Zee de Belgische mijnenjager BNS Myosotis. In 2004 en 2007 verkocht België twee fregatten van de Wielingenklasse aan Bulgarije.
"Maasluis en Middelburg"
Het Nederlandse ministerie van Defensie heeft nog niet gereageerd op vragen van Marineschepen.nl over de verkoop van de mijnenjagers. De berichten in de Bulgaarse media spreken niet over om welke schepen het gaat. Volgens oud-commandant van de Mijnendienst Bob Roetering gaat het om de Maassluis en de Middelburg. Dit zijn twee van de vier mijnenjagers die in 2011 uit dienst werden gesteld, in verband met bezuinigingen.
De Middelburg (M858) en de Maassluis (M856) in het bassin van Willemsoord te Den Helder. De twee werden in respectievelijk 1986 en 1984 in dienst gesteld. (Foto: Bob Roetering)
De vier schepen, Haarlem, Maassluis, Middelburg en Hellevoetsluis, liggen niet allemaal in Den Helder. De Hellevoetsluis ligt sinds begin dit jaar in Amsterdam, waar het schip voor educatieve doeleinden in de Dijksgracht bij het Marine Etablissement ligt. De Haarlem ligt in Zeebrugge, België, voor ontmanteling. Ook de Middelburg werd naar Zeebrugge versleept voor ontmanteling, de Maassluis zou naar Amsterdam gaan om bij de Hellevoetsluis aan te sluiten. Dat gebeurde toch niet, de Middelburg en Maassluis werden in april 2019 herenigd in Den Helder. Voor verkoop.
"De geruchten over de verkoop hoor ik al een half jaar," zegt Roetering aan de telefoon tegen Marineschepen.nl. Roetering verliet in 1993 de marine, maar is nog uitstekend op de hoogte. Onlangs verscheen van zijn hand nog het boek Mijnenjagers van de Alkmaarklasse. "Er vliegt al een tijdje iemand van de Mijnendienst speciaal voor de verkoop heen en weer tussen Nederland en Bulgarije."
Ook de Maassluis en Middelburg liggen sinds april niet helemaal stil in Den Helder. "Ze lagen eerst in de Berghaven, maar door nieuwe regels mogen marineschepen niet meer naast elkaar liggen. De Maasluis en de Middelburg liggen nu in het natte bassin van de Oude Rijkswerf, nu Willemsoord, achter het Koninklijk Instuut voor de Marine."
Verkoop, geen verkoop, toch verkoop
De plannen rond de schepen zijn jarenlang regelmatig gewijzigd. Eerst werden de tien Nederlandse mijnenjagers gemoderniseerd (Project Aanpassing Mijnenbestrijdingscapaciteit, PAM), maar al snel werden er vier uit dienst gesteld na de bezuinigingsronde van 2011. Nadat ze drie jaar in de verkoop hadden gestaan, er is nog even interesse uit Brazilië geweest, maakte toenmalig minister Hennis bekend dat de schepen uit de verkoop gehaald werden. In de jaren daarna was er zelfs sprake van dat de schepen weer in dienst zouden worden gesteld. Dat gebeurde niet en in juni 2018 schreef staatssecretaris Barbara Visser in een antwoord op Kamervragen: "Deze schepen zijn inmiddels uit de verkoop gehaald om de resterende zes mijnenjagers technisch in de vaart te kunnen houden totdat de nieuwe schepen in gebruik worden genomen."
Maar de plannen wijzigden opnieuw. Volgens Roetering omdat bleek dat de sloop van de schepen erg duur zou worden. "De mijnenjagers zijn gemaakt van polyester en dat is niet te recyclen. Er is maar één bedrijf dat zulke grote polyester schepen sloopt en dat is een bedrijf in Denemarken."
Dat verklaart ook mede de lage verkoopprijs, van nog geen twee miljoen euro. "Ik zou ze zelfs weggeven om kosten te besparen," zegt Roetering. "Als het gaat om de kosten dan, want operationeel gaat het me aan het hart. Die schepen waren immers modern toen ze opgelegd werden. Daar was heel veel geld in gestoken."
En hoe zit het dan met het gebruik van de schepen voor reserveonderdelen? Roetering moet lachen: "Ik hoor geruchten dat de Maassluis al bijna leeg is. Er is al ontzettend veel herverdeeld over de afgelopen jaren."
Volgens Roetering zullen de schepen op een heavy lift schip naar de Zwarte Zee worden getransporteerd. Wanneer de schepen naar Bulgarije verhuizen is nog niet bekend.
