Drie voormalige bemanningsleden van onderzeeboot Zr.Ms. Dolfijn zijn door de rechter van de militaire kamer in Arnhem veroordeeld voor aanranding. De incidenten hadden in mei 2018 plaats op de Nieuwe Haven in Den Helder. De straffen zijn hoger dan het Openbaar Ministerie had geëist.
Zr.Ms. Walrus op archiefbeeld. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Een 19-jarige matroos die sinds enkele weken geplaatst was aan boord van Zr.Ms. Dolfijn, kreeg te maken met seksueel wangedrag op 17 mei 2018, daar gingen pesterijen en intimidaties aan vooraf. Drie collega's van 28, 30 en 35 jaar (een maroos, korporaal en sergeant) werkten het slachtoffer, in een van de eetverblijven op de haven, tegen de grond.
Geen kant op
Op de grond werd het slachtoffer "tegen zijn wil door een blote penis geswaffeld en zijn er neukbewegingen tegen zijn lichaam aan gemaakt. Ook liet de 28-jarige matroos op korte afstand van het gezicht van het slachtoffer zijn blote billen en testikels aan het slachtoffer zien", zo meldt de rechtbank. De sergeant zou opdracht hebben gegeven voor een deel van de onzedelijke handelingen, bovendien dwong de sergeant het slachtoffer later in de keuken om een hamer 'oraal te bevredigen'. "Het maakt niet uit. Als je het hier niet doet dan doe je het wel op zee," zou de sergeant later hebben gezegd. Door een andere verdachte werd daar aan toegevoegd: "Daar kan je geen kant op."
Er waren meerdere getuigen van de incidenten, zij verklaarden echter niet alles te hebben gezien of gehoord omdat zij werden afgeleid door de radio of hun telefoon.
Uitgebreidere informatie staat in de uitspraak van de militaire kamer.
Celstraf
De drie daders kregen militaire detentie opgelegd, alleen hoeft de 28-jarige matroos de cel niet meer in omdat hij zijn straf van 30 dagen cel waarvan 27 voorwaardelijk in voorarrest heeft uitgezeten. Hij kreeg wel een taakstraf van 120 uur opgelegd. De korporaal moet 3 maanden achter de tralies in Stroe, de sergeant 4 maanden. De drie moeten het slachtoffer bovendien een schadevergoeding van in totaal 2.500 euro betalen.
De straffen zijn daarmee hoger dan de eis omdat het, zo werd toegelicht, gaat om "ernstige feiten. De mannen hebben een inbreuk gemaakt op de lichamelijke en geestelijke integriteit van het slachtoffer en moet deze handelingen in aanwezigheid van collega-militairen als zeer vernederend hebben ervaren. De militaire kamer vindt dergelijke feiten ook gevaarlijk voor de inzetbaarheid van militaire eenheden, zoals de schepen van de Koninklijke Marine. Ook gaat om kwalijke feiten die geen onderdeel van de bedrijfscultuur mogen uitmaken, omdat zij het aanzien van de krijgsmacht ernstig schaden."
"Dergelijk gedrag kan leiden tot een verziekte werksfeer met zeer negatieve gevolgen voor het functioneren van de desbetreffende eenheid, in het onderhavige geval een onderzeeboot", zo is de militaire kamer van oordeel.
De kamer vindt het bovendien "bijzonder ernstig dat de 35-jarige sergeant initiatiefnemer was" en neemt het verdachte kwalijk dat hij geen oog heeft gehad voor de belangen van het slachtoffer of van de krijgsmacht en "geen blijk heeft gegeven van oprechte spijt".
De drie verdachten hadden eerder zelfs samengespannen om een hun verklaringen af te stemmen, zo bleek uit telefoongesprekken die de Koninklijke Marechaussee afluisterde. Het plan was om het slachtoffer neer te zetten als 'homohater', zodat de aangifte ongeloofwaardig zou zijn. Daar komt bij dat de verdachten ook getuigen en "bevriende collega’s werden benaderd om elders binnen de Koninklijke Marine op zoek te gaan naar [het slachtoffer], mogelijk om verhaal te halen."
Geen van vier is nog werkzaam op een onderzeeboot. De drie daders zijn al langere tijd geschorst (de sergeant al twee jaar) en het slachtoffer werd overgeplaatst.
Schade
Door de pesterijen, intimidaties en seksuele misdragingen is grote schade aangericht. Het slachtoffer heeft de aanranding als zeer schokkend ervaren en daardoor kon hij niet meer aan boord werken. "Overplaatsing buiten de Onderzeedienst was voor hem erg pijnlijk en frustrerend", schrijft Rechtspraak.nl "Er is hierdoor sprake van een opeenstapeling van inbreuken op zijn levenssfeer."
Ook hebben de Onderzeedienst en de Koninklijke Marine schade opgelopen. Er is veel aandacht voor de rechtzaak geweest in landelijke media in de afgelopen weken. Op AD.nl is het artikel over de "swaffelende militairen" een van de meest gelezen artikelen met ruim 137.000 views.
Dat is publiciteit die de Onderzeedienst niet kan gebruiken in een tijd van ernstig personeelstekort. De werving voor de marine loopt in het algemeen achter en ook de bovenwatervloot kwam recent negatief in het nieuws door handtastelijkheden aan boord van Zr.Ms. Karel Doorman.
Cultuur
Eerder werd bekend dat de marine een onderzoek heeft ingesteld naar de cultuur binnen de Onderzeedienst. De Centrale Organisatie Integriteit Defensie (COID) begon in februari van dit jaar aan dit onderzoek. Aanleiding was dat er in de afgelopen twee jaar vier officiële meldingen van ongewenst gedrag waren binnen de Onderzeedienst. Voor zover bekend was de meest recente van begin juli, in die zaak is een militair geschorst.
Commandant Zeestrijdkrachten vice-admiraal Rob Kramer zei dat iedereen bij de marine moet kunnen rekenen op een veilige werk- en leefomgeving: “Een omgeving waarin we met respect met elkaar omgaan en waarbij we elkaar aanspreken op onacceptabel gedrag. Vanuit de Onderzeedienst hebben we signalen opgevangen van onwenselijk gedrag. Dat neem ik bijzonder serieus en dus ondernemen we stappen. Tegelijkertijd ben ik blij dat mensen melding maken van dit soort situaties. Dat is belangrijk, want dan kunnen we er ook wat aan doen.”