China heeft de bouw van een antenne-faciliteit voor Extremely Low Frequencies (ELF) afgerond. Met de antenne op een terrein met een grootte van ongeveer de provincie Noord-Holland, kan de Chinese marine berichtjes sturen naar onderzeeboten tot op honderd meter diepte.
Bemanningsleden van een Chinees marineschip. (Foto: Amerikaanse marine)
Officieel is het Wireless Electromagnetic Method (WEM) project van de Chinese overheid bedoeld voor detectie van aardbevingen en opsporing van mineralen. Volgens de South China Morning Post uit Hong Kong is het echter een onderzeebootomroep; een systeem om te communiceren met onderzeeboten. In dit geval dan vooral voor het sturen van berichten naar nucleaire onderzeeboten met kernraketten (SSBN's).
Communicatie met onder water varende onderzeeboten is erg lastig. Verbindingen voor radio of internet onder water zijn niet mogelijk, de onderzeeboot moet naar periscoopdiepte om een mast boven water uit te steken. Om toch in het zoute water door te kunnen dringen kan gebruik gemaakt worden van Very Low Frequencies (VLF). Lezers van het boek Orka zal dit bekend voorkomen in de vorm van 'Rugby', een van de faciliteiten die het Verenigd Koninkrijk had waarmee berichten naar onderzeeboten gestuurd konden worden en een belangrijke rol speelt in het boek. Rugby had antennes van 250 meter hoog, waarmee berichten tot ongeveer 30 meter diepte verzonden kunnen worden.
ELF
Rugby Radio Station werd in 2007 gesloopt, maar vele andere VLF-stations zijn nog altijd actief. Toch is de diepte waarop de VLF-berichten ontvangen kunnen worden beperkt. Zeker onderzeeboten met kernraketten blijven tijdens hun patrouilles liever dieper om detectie te kunnen voorkomen. Daarom werd al in de jaren '60 in de VS gestart met een initatief om met nog lagere frequenties onderzeeboten tot op honderd meter diepte of onder noordpoolijs te kunnen bereiken. In 1988 werd uiteindelijk het station operationeel.
Zowel de VS als Rusland en India hebben sindsdien ELF-zenders gebouwd. Een ELF-faciliteit vraagt echter wel een behoorlijke inspanning. Dat blijkt ook uit het Chinese WEM-project. Diep in het binnenland van China, de exacte locatie is niet bekend, is een dergelijke faciliteit gebouwd op een terrein van 3.500 vierkante km (net iets groter dan Noord-Holland zonder Texel). Hier is 13 jaar aan gewerkt. Op dat terrein staat onder andere een enorme antenne. ELF-antennes zijn gigantisch omdat de golflengte van het signaal ook groot is en het liefst komt de lengte van de antenne overeen met die van de golflengte. In plannen van de Amerikaanse marine stond daarom een ondergrondse antenne van bijna 10.000 km gepland, maar dat bleek toch te veel van het goede. De exacte lengte van de Chinese zender is niet bekend, maar is fors: de ondergrondse kabels liggen in een kruis van 60 bij 80 tot 100 km.
Met de enorme zender kunnen korte berichtjes naar onderzeeboten worden gestuurd. Door de enorm lage frequenties (volgens China ergens tussen 0,1 en 300 Hertz) gaat de communicatie heel traag en kan het verzenden van een paar tekens minuten duren. Dat is veel te langzaam om een onderzeeboot een opdracht te geven om de ballistische raketten te lanceren. Het is feitelijk een immense pieper. Door een bepaalde code te verzenden weet een onderzeeboot dat er een bericht is en kan het naar een andere diepte gaan voor bijvoorbeeld VLF, satelliet of radio-ontvangst.
Een onderzeeboot kan overigens alleen VLF of ELF-berichten ontvangen en niet verzenden, vanwege het benodigde vermogen en de afmetingen van de antenne.
Zorgen
Het Amerikaanse ELF-zendstation werd in 2004 onverwachts gesloten. Volgens de US Navy was het systeem verouderd en werd het vervangen door verbeterde VLF-technologie. Tot de sluiting was jarenlang geprotesteerd tegen de faciliteit, voornamelijk omdat het door tegenstanders gezien werd als een middel voor de offensieve inzet van SSBN's, met andere woorden voor een eerste kernaanval in plaats van het gebruik van kernwapens als vergelding. In China zijn tegenstanders vooral bezorgd vanwege de effecten op de volksgezondheid. Uit studies van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zouden ELF-signalen kanker kunnen veroorzaken.
De berichten die China zal zenden, zullen gericht zijn aan de huidige vijf Chinese SSBN's: één Type 094 en vier Type 092. De laatstgenoemde versie is de nieuwste en is sinds 2007 in dienst, momenteel worden nieuwe Type 092 (Jinklasse) onderzeeboten gebouwd.
