Vanmiddag heeft de regering de D-brief van het nieuwe bevoorradingsschip naar de Tweede Kamer gestuurd. Deze brief is de laatste brief in het proces voor met de bouw kan worden begonnen. Defensie en Damen kwamen tot een akkoord. Het Combat Support Ship (CSS) moet in het tweede kwartaal van 2024 worden opgeleverd.
Het CSS tijdens de NEDS-beurs in Ahoy eind november, op de stand van Damen. Meer over het Combat Support Ship. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Zoals verwacht is er deze maand goed nieuws rond het CSS, de toekomstige Zr.Ms. Den Helder. Aanvankelijk zou het contract in de zomer worden getekend, maar dat werd niet gehaald. Later bleek dat in ieder geval in 2019 de D-brief verzonden zou worden. Dat is vanmiddag dus gebeurd. Tussen Defensie en Damen is nu overeenstemming over het ontwerp en de prijs. Als de Tweede Kamer akkoord gaat, dan wordt ook daadwerkelijk het contract getekend. De hoop is dat eind januari 2020 de Kamer zich zal buigen over de D-brief.
Redenen vertraging
Tussen start van de behoeftestelling en oplevering zit -als het goed is- straks slechts zeven jaar. Dat was oorsponkelijk minder, want het CSS zou in 2022 worden opgeleverd. De afgelopen ontwerpfase kende wat hobbels waardoor het project vertraagde. Volgens de D-brief bleek in de beginfase van het project dat "de technische specificatie" die bij het concept scheepsontwerp hoort nog niet voldoende ontwikkeld was om de aanbesteding te doen. Ook was er nieuwe regelgeving en waren er eisen, die in 2018 ten tijde van de A-brief nog niet voldoende waren uitgewerkt door de Defensie Materieel Organisatie (DMO).
De vertaling van de nieuwe regelgeving naar eisen in het bestek, plus overleg met Damen over de gevolgen voor de kosten, leidde volgens de D-brief tot vertraging. Ook zei Damen meer tijd nodig te hebben voor de bouw dan in de oorspronkelijke plannen stond. Daardoor is uiteindelijk een vertraging van twee jaar ontstaan.
Het budget moest bovendien met 50 miljoen euro worden opgehoogd naar 374 miljoen (inclusief BTW!). De verhoging wordt veroorzaakt door de meerkosten van de eerder genoemde regelgeving en eisen, en door hogere lonen en prijzen in Roemenië, waar het schip straks wordt gebouwd.
Het CSS zal ook niet worden voorzien van de eerder getoonde wapensystemen en radars. De vervanger van de Goalkeeper en het Softkill Torpedo Defensiesysteem worden "met het oog op het beschikbare projectbudget niet aan boord van het CSS geplaatst," schrijft staatssecretaris Visser in de D-brief. Wel is het schip voorbereid voor toekomstige installatie van deze systemen. De brief spreekt niet over sensoren, maar de mast die in de illustraties zichtbaar is, lijkt perfect voor een radar.
Overigens is het schip ook sinds november 2018 maximaal 20 meter langer geworden. De toenmalige projectleider zei dat het schip 179,5 meter zou worden, Defensie.nl spreekt in december 2019 van "bijna 200 meter". Tegelijkertijd is de accommodatie teruggegaan van 160 naar 150 personen (incl. bemanning, aantal bemanningsleden is gelijk gebleven op 75).
Bevoorrading op zee
Het belangrijkste is natuurlijk dat de marine in 2024 weer een tweede, en dit keer volwaardige tanker in de Helderse marinehaven heeft liggen. Daarmee wordt dus alsnog de in 2014 verkochte Zr.Ms. Amsterdam vervangen.
De nieuwe tanker verschilt wel van de Amsterdam en dan vooral op gebied van veiligheid. De Den Helder is, net als familielid Zr.Ms. Karel Doorman, een oorlogsschip dat klappen moet kunnen opvangen. De Amsterdam was een 'single hit' schip; met één klap was het gedaan. Dat gaat dan over fysieke wapens, de Den Helder moet ook op cybergebied robuuster zijn. Volgens de D-brief voldoet het CSS aan hogere eisen voor marineschepen dan nu gebruikelijk is.
Een ander verschil is dat de Den Helder niet over de achtersteven kan bevoorraden. Deze methode waarbij de brandstofslang achter het schip wordt uitgerold en door een achterop komend fregat wordt opgepikt, wordt ook wel de 'slecht-weer-methode' genoemd. Maar in de praktijk bleek deze methode juist niet geschikt voor slecht weer, omdat op het fregat dan mensen voor op het schip moeten staan -geen veilige locatie met overkomende golven. Deze eis voor bevoorradingsschepen zal volgens de D-brief ook de NAVO laten vallen.
Bouw Roemenië en Den Helder
Net als de Johan de Witt, Hollandklasse, Pelikaan en Doorman, wordt ook de Den Helder door Damen in Roemenië gebouwd. Maar de volgende fases van het ontwerpen "van het CSS vinden grotendeels in Nederland plaats en een groot aantal componenten wordt geleverd door Nederlandse toeleveranciers aan Damen Schelde Naval Shipbuilding."
Wel wordt de bouw in Nederland afgerond en wel in Den Helder. Daar worden zaken als de inventaris, IT-middelen, bewapening, militaire sensoren en het Combat Management Systeem (software voor de commandocentrale) geïnstalleerd.
Vanaf maart - juni 2025 moet de Den Helder operationeel inzetbaar zijn.
Goed nieuws voor Damen en andere Nederlandse bedrijven
In Vlissingen is vanzelfsprekend verheugd gereageerd op de komst van de brief. Deze maand was het precies tien jaar geleden dat de laatste opdracht voor de bouw van een groot Nederlands marineschip werd vergeven, meldt Damen Schelde Naval Shipbuilding (DSNS) in een persbericht vanavond. Directeur Hein van Ameijden van DSNS: "Gelukkig hebben we een gezonde exportmarkt, zodat we in tussenliggende jaren de in Nederland opgebouwde expertise op peil konden houden. Zo hebben we samen met de Nederlandse marinebouw tien fregatten voor buitenlandse klanten gebouwd. Daarnaast wordt momenteel gebouwd aan een zeer complexe ijsbreker voor de Australische autoriteiten. Door deze export opdrachten zijn we nu gereed en toegerust voor de komende projecten van de Koninklijke Marine."
