Begin januari is het Deense fregat KDM Iver Huitfeldt beschadigd geraakt toen het richting de Verenigde Staten voer voor een oefening met de Amerikaanse marine. Hoewel er zwaar weer was verwacht kon de bemanning niet voorzien wat de natuur die dag voor ze in petto had.
De Iver Huitfeldt in een andere storm op archiefbeeld. (Foto: Deense marine)
De oefening vond plaats vanuit het Naval Station Norfolk in Virginia. Naast het Deense fregat deden ook het Franse fregat FS Normandie en Canadese fregat HMCS Ville de Quebec mee aan deze oefening samen met de Amerikaanse vloot.
Pas na afloop van deze oefening maakte de Deense marine de details van de ruige heenreis bekend. Van tevoren was al slecht weer voorspeld en tijdens de reisvoorbereiding werd een route gekozen om de storm te ontwijken. Maar tijdens de overtocht sloeg het weer om en was het voor het fregat niet meer mogelijk om de storm te ontwijken.
Er werden windsnelheden gemeten tot 126 km per uur en golven van 15 meter. Om die hoge golven zo goed mogelijk te kunnen doorstaan, werd besloten om 24 uur lang op een zo laag mogelijke snelheid te varen. Volgens de commandant van het fregat Bo Overgaard was de storm ongekend: "Het was een extreem gewelddadige storm. We hebben een doorgewinterde bemanning, velen met tientallen jaren ervaring op veel verschillende soorten schepen en wateren. Niemand van ons had een storm meegemaakt met die het schip met zo'n kracht en wreedheid had getroffen."
Ondanks de zware klappen raakte niemand van de bemanning gewond. Wel liep het fregat zelf schade op. Dit ging voornamelijk om schade door losstaande objecten als vrijstaande kasten, maar er ontstond ook drukschade aan de romp en enkele lekken in de luiken van het schip. Daarnaast verloor de Iver Huitfeldt de sonardome, dat is de koepel van glasvezel die de sonar onder de boeg beschermt. Ondanks de schade kon het fregat wel doorgaan met haar opdracht, een oefening met de Eisenhower Carrier Strike Group.
Een deel van de schade kon al in de haven van Norfolk kon worden aangepakt, maar onder andere de de koepel van de sonar zal pas na terugkomst in Denemarken worden vervangen. Voor de Iver Huitfeldt is het belangrijk dat de schade zo snel wordt gerepareerd, later dit jaar moet het schip beschikbaar zijn voor inzet samen met de Eisenhower.
Ontwijken
Meestal zoeken marineschepen slecht weer alleen op bij de proefvaart en proberen ze slecht weer te ontwijken door om een storm heen te varen of gaan ze schuilen. Desondanks zijn meerdere Nederlandse schepen zijn de afgelopen jaren in slecht weer terecht gekomen. In september vorig jaar nog doken er prachtige beelden op van het Nederlandse marineschip Zr.Ms. Van Speijk in enorme golven tijdens operaties voor de kust van de Canadese stad Halifax. Er is geen informatie bekend over recente grote schade.
Een voorbeeld van schade op Nederlandse schepen. In februari 1983 raakte het Nederlandse S-fregat Hr.Ms. Bloys van Treslong in een zware storm terecht. Een of meerdere golven sloegen deuken in de kap van het Oto Melara 76mm kanon. Het schip voer terug naar de Rijkswerf voor reparatiewerkzaamheden. (Foto: Rijkswerf/ archief Nederlands Instituut voor Militaire Historie)
Barre weersomstandigheden in 1983
Er zijn wel verhalen uit het verleden bekend van schade aan Nederlandse marineschepen; zo is er wel eens de kap van het 76mm Oto Melara kanon door een golf af geslagen, sonardomes die beschadigd zijn geraakt, een LW-08 radar die op één oor lag, beschadigingen aan hekwerken, vlotten die overboord zijn geslagen.
Een van de nadelen van het S-fregat was dat de vorm van de romp ervoor zorgde dat het schip bij slecht weer massief water over kreeg, wat schade aan het kanon en de Sea Sparrow-raketten kon veroorzaken. Dat ondervond het S-fregat Hr.Ms. Bloys van Treslong in 1983 aan den lijve. Het schip deed met GW-fregat Hr.Ms. De Ruyter, bevoorradingsschip Hr.Ms. Zuiderkruis, S-fregatten Hr.Ms. Piet Hein en Van Kinsbergen, MLM-fregat Hr.Ms. Van Speijk en het Belgische Wielingenklasse fregat BNS Westhinder mee aan de oefening Ginger Nut-Roebuck.
De taakgroep ging op 31 januari 1983, volgens het Jaarboekje van de Koninklijke Marine, "in zeer slechte weersomstandigheden naar zee". Er werd geoefend met diverse luchtmachtvliegtuigen uit verschillende landen en een Atlantic marinepatrouillevliegtuig van Marinevliegkamp Valkenburg. De "barre weersomstandigheden" bleven de oefening parten spelen. De Bloys voegde zich overigens drie dagen later alsnog bij het verband, maar wel zonder kanon.
Onveilige haven
Niet alle schadegevallen vinden echter plaats wanneer een schip zich tijdens storm op zee bevindt. In 2018 raakte het Iraanse fregat Damavand beschadigd door een stormgerelateerd ongeluk. Op het voor Iran belangrijkste schip in de Kaspische zee raakten toen twee matrozen vermist. Een maand later doken beelden op van de Damavand, waarop te zien was dat de trots van de Iraanse marine was gezonken. En in 2017 raakte een Frans fregat beschadigd toen een vrachtschip losraakte in de haven van Durban en het fregat raakte.
Het Deense fregat Iver Huitfeldt is een van de drie fregatten van de Iver Huitfeldtklasse. Een van deze schepen zal later dit jaar Zr.Ms. De Ruyter aflossen in de Straat van Hormuz. De scheepsklasse stond ook model voor het Britse Type 31 fregat, waar Thales sensoren en software voor zal leveren.
