Marineschepen.nl
 
   
 

Defensievisie 2035 - Extra budget of niet, Defensie moet van koers veranderen


Door: Jaime Karremann
Bericht geplaatst: 15-10-2020 | Laatst aangepast: 15-10-2020


Vanmiddag heeft de minister van Defensie Ank Bijleveld de Defensievisie 2035 gepresenteerd. Een plan dat laat zien wat de nieuwe koers is die Defensie gaat inzetten. Een koers die hoe dan ook ingezet gaat worden, ongeacht het budget. Om alles goed te doen is er echter wel meer geld nodig, 13 tot 17 miljard euro om iets preciezer te zijn. Ook kent de Defensivisie een opvallende wending: specialisatie, sommige gaan we niet meer doen.

Bijleveld
Minister Bijleveld luistert naar een vraag van een journalist. Op de voorste rij staatssecretaris Barbara Visser en LADM Rob Bauer. (Beeld: Youtube/ Defensie)

Minister Bijleveld is helder: er moet geld bij. Tijdens de perspresentatie van de Defensievisie 2035 vanmiddag herhaalde ze het meerdere keren: Nederland is straks de vijfde economie van Europa, maar staat onderaan het rijtje landen als het gaat om de NAVO-norm van 2% defensieuitgaven. "Dat kan niet", zei ze. Ze wees ook op de handtekening die minister-president Rutte in 2014 zette onder de afspraak om in 2024 aan die eis te voldoen. Maar Bijleveld gaat er niet meer over. Het huidige kabinet heeft Prinsjesdag achter de rug en gesprekken over budgetten zijn voor Bijleveld nu een stuk eenvoudiger: dat is voor een volgend kabinet, na de verkiezingen van maart 2021.



Toch is de Defensievisie geen loos document, want "ongeacht het budget, moet Defensie veranderen", zei Bijleveld vanmiddag. "Anders gaan we de oorlog van gisteren voeren en dan verlies je." Wat betekent die nieuwe koers dan? "We gaan vanaf nu anders werken: hoogtechnologisch, informatiegestuurd, schaalbaar van klein naar groot en zelfstandig." Defensie wacht dus niet tot de organisatie hersteld is, want, zo zei Bijleveld, ook het herstellen moet naar de nieuwe manier van werken.

Dat Defensie niet kan wachten lichtte luitenant-admiraal Rob Bauer, Commandant der Strijdkrachten (CDS) toe aan de hand van een voorbeeld: "Vroeger hadden we te weinig inlichtingen en nu hebben we zoveel data dat we er in verzuipen als je niet uitkijkt. We moeten in staat zijn om in die enorme berg sneller, gedifferentieerder naar de eenheid die het nodig heeft, op zee, op land, in de lucht, aan de grens, te krijgen. En zorgen dat de commandant ter plekke voor de komende 30 minuten de inlichtingen krijget die hij nodig heeft. Dat hele proces inrichten is technologie, IT, en gaat over opslag, zoeken en kunnen zorgen dat die info daar komt. Dat is waar het over gaat de komende jaren."



Om het uiteindelijke doel te maken moeten alle tien de 'inrichtingsprincipes' die in de Defensievisie worden genoemd, gevolgd worden. Dit zijn principes op gebied van techniek (personeel, innovatie, flexibilieit, escalatiedominantie), informatiegestuurd optreden (inlichtingen en vergaande samenwerking krijgsmachtdelen in binnen- en buitenland), betrouwbaarheid (transparant en zichbaar in de samenleving, sterker Europa, specialisatie).

Specialisatie: "we gaan sommige zaken niet meer doen"
Opvallend is dat Defensie kiest voor specialisatie. Specialisatie was een van de speerpunten uit de plannen van de PvdA in 1974. Omdat de marine rond die tijd ook plannen had om nieuwe onderzeeboten aan te schaffen, zag het nieuwe kabinet Den Uyl een mogelijkheid om die boten niet aan te schaffen, de Onderzeedienst op te heffen en de taken over te laten aan andere landen. Het leverde een valse start op van het Walrusproject, maar verder kwam het er niet van, Defensie was tegenstander van specialisatie. Er was later dan ook vaak kritiek dat bij bezuinigingen te veel met de kaasschaaf werd gewerkt om alle onderdelen overeind te houden.

In latere jaren was specialisatie vooral iets dat door partijen als GroenLinks en D66 werd herhaald. De keren dat de kaasschaaf niet werd gehandhaafd en onderdelen werden opgeheven (Orion marinepatrouillevliegtuigen en tanks), was er bij Defensie achteraf spijt.



Nu gaat het niet om bezuinigingen, niet om de wens om de Onderzeedienst op te heffen (onderzeeboten worden nu juist als voorbeelden van specialisatie genoemd) en (voor zover bekend) niet de politieke druk om te specialiseren. Maar specialiseren betekent hoe dan ook afstoten. "Specialiseren betekent uiteindelijk dat we ook zaken niet meer gaan doen – dit is mogelijk als deze taken door onze partners worden overgenomen en vice versa", staat in de Defensievisie.

In het hoofdstuk over specialisatie noemt de Defensievisie ook waar Nederland nu goed in is. Waar blinkt Defensie dan in uit volgens de Defensievisie?
• Kwalitatief goed personeel (maar daar kan je je niet in specialiseren);
• F-35 (niet echt een specialisatie: al zijn er 11 landen met hetzelfde type als Nederland, en 8 Europese landen krijgen een type F-35)
• de onderzeeboten;
• capaciteiten in het cyberdomein;
• Special Forces;
• geïntegreerde lucht- en raketverdediging (denk aan Luchtverdedigings- en Commandofregatten, radars van Thales, chips van TNO)
• training en advisering van veiligheidsinstituties;
• en nationaal: "door onze organisatiestructuren, middelen en de kennis van onze mensen, ook in crisismanagement"

"Vanuit deze kwaliteiten kunnen we onze specialismen verder uitbouwen."

Er wordt ook heel veel niet genoemd en Defensie wil ook specialismen versterken en uitbreiden. Maar toch, de plannen zijn een serieuze koerswijziging voor Defensie dat sinds de Tweede Wereldoorlog heeft gepleit om zo breed mogelijk inzetbaar te zijn, om niet van andere landen afhankelijk te zijn als het er op aankomt en om zelf kennis in huis te houden. Hef je bijvoorbeeld de onderzeeboten op, dan verlies je ook kennis op gebied van bestrijden van onderzeeboten.

De marine heeft de afgelopen jaren ook gewerkt aan een completere marine. Dus door de bevoorradingscapaciteit weer op te schroeven met de aankoop van een nieuwe tanker. Er zijn nieuwe mijnenbestrijdingsvaartuigen besteld, er worden hydrografische opnemingsvaartuigen vervangen, ook de amfibische transportschepen worden vervangen en het Korps Mariniers is meer geïntegreerd in de vloot. Welke zaken gaat de marine dan niet meer doen in de toekomst?

Marineschepen.nl heeft er vragen over gesteld aan Defensie.

Sterker Europa
Wat samenhangt met de specialisatie is meer Europese samenwerking. Geen Europese krijgsmacht, verzekerde Bijleveld, maar wel meer inzetten op een zelfredzaam Europa. "We moeten ook durven te spreken binnen Europa over wat is strategische autonomie? Dat is nieuw dat we dat agenderen. En we moeten veel meer praten over standaardisatie, interoperabiliteit en gezamenlijk investeren."

Nederland werkt al veel samen binnen Europa op marinegebied. De haast gefuseerde Belgische en Nederlandse marines, met gezamenlijke aankoop van fregatten, onderzeeboten en gelijke uniformen, is natuurlijk een voorbeeld. Maar de Spaans-Nederlandse ontwikkeling van bevoorradingsschepen en amfibische transportschepen, de Duits-Nederlandse samenwerking op gebied van luchtverdedigingsfregatten en het medegebruiken van de Karel Doorman zijn andere voorbeelden.

Toch zei Bijleveld: "We moeten veel meer met elkaar samen doen." Ze noemde een voorbeeld van samenwerking met drie Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk in het Caribisch gebied ter ondersteuning van de autoriteiten in de strijd tegen corona eerder dit jaar.



Menukaart
In het openingsfilmpje van de perspresentatie kwamen veel verschillende dreigingen en uitdagingen voor Nederland naar voren. Van de Zuid-Chinese Zee tot ballistische raketten van Noord-Korea en terrorisme in eigen land. Veel van deze dreigingen vereisen een aangepaste krijgsmacht. Defensie is al decennia niet op z'n taak berekend en de krijgsmacht heeft een duidelijke visie nodig om perspectief te hebben, maar ook duidelijk te communiceren naar onder andere de politiek waar het volgens de eigen experts naar toe moet. Die koers is nu ingezet.

Bijleveld herhaalde ook meerdere keren dat nu voor het eerst concrete bedragen zijn gekoppeld aan de plannen van Defensie. Het geheel levert een mooi overzicht, met een helder financieel groeipad op. Of dat pad door een volgend kabinet gevolgd gaat worden is nog maar de vraag. Daarmee loopt Defensie in deze tijd het risico dat er tijdens de toekomstige kabinetsformatie veel waardering zal zijn voor de nieuwe koers die nu al -ongeacht budget- is ingezet, de financiële plannen worden geparkeerd en de bereidheid tot specialisatie en afstoting van taken met beide handen wordt aangegrepen.

De Defensievisie 2035 zal naar alle waarschijnlijkheid niet in een la belanden.





comments powered by Disqus


Marineschepen.nl
Contact

Over deze site

Privacy

Adverteren
Blijf op de hoogte via:

Twitter

Facebook

Instagram
Copyright

Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Menu
Nieuwsoverzicht

Gerelateerde artikelen

Defensienota 2018