De Noorse Defensie gaat deze winter een shortlist maken voor de kandidaten van de bouw van haar nieuwe fregatten, dat bericht de Noorse krant Aftenposten. Op dit moment zijn er nog elf scheepsbouwers die kans maken, maar na deze winter zullen er nog drie of vier in de race zijn. Het Nederlandse Damen is nog altijd één van de kanshebbers om de vijf nieuwe Noorse fregatten te bouwen.
Illustratie van het ASW-fregat. De fregatten zullen 145 meter lang worden met een maximale waterverplaatsing van 6.400 ton. (Beeld: Damen/ Defensie)
In het voorjaar van 2023 werd bekend dat Noorwegen op zoek is naar nieuwe fregatten ter vervanging van de huidige Fridtjof Nansenklasse fregatten. De door Navantia gebouwde schepen stammen uit het begin van deze eeuw en voldoen niet meer aan de moderne eisen. Bovendien zonk de Helge Ingstad, het vierde fregat in de serie, in 2018 na een botsing met een olietanker.
Het ASW-fregat dat door Damen gebouwd wordt, wordt overwogen door de Noren. Deze nieuwe fregatten voor Nederland en België, lijken op voorhand aan de eisen van Noorwegen te voldoen. De eerste gesprekken met de Noorse Defensie werden als positief ervaren.
Na de winter zal Damen meer duidelijkheid hebben over zijn kansen. De concurrentie is echter stevig.
Veel concurrentie
In totaal zijn er nog elf kanshebbers om de Noorse fregatten te bouwen. Naast het ASWF zijn onder meer de Type 26 van het Britse BAE Sytems, de voor de VS gebouwde Constellationklasse van Fincantieri, de FDI van het Franse Naval Group en de F-110 van het Spaanse Navantia opties.
De Noorse pers noemt geen schip van tkMS, al is bekend dat ook Duitsland in gesprek is met Noorwegen. Berlijn wil voor de nieuwe F127-fregatten op het Amerikaanse AEGIS overstappen. Dit Amerikaanse systeem van wapens, sensoren en software wordt ook gebruikt op de Noorse fregatten. Duitsland zoekt, net als Nederland, naar internationale partners voor de nieuwe fregatten. Afgelopen maart bespraken de Duitse en Noorse ministers van Defensie daarom een samenwerking op fregattengebied en de mogelijkheid voor Noorwegen om aan te sluiten bij het F127-programma. De F127 is echter in de eerste plaats een luchtverdedigingsfregat.
Met name vanuit Franse, Britse en Amerikaanse hoek kan een stevige concurrentie worden verwacht door Damen. Dit heeft ermee te maken dat de Noorse marine graag snel wil doorpakken. Noorwegen heeft haast en wil de eerste schepen al in 2029 in dienst stellen, zo valt te lezen in het langetermijnplan van de Noorse Defensie.
Men wil daarom, schrijft het Noorse blad Aftenposten, een kant-en-klaar fregat dat al volledig in productie is. Het voordeel voor BAE Systems en Naval Group is dat zij fregatten kunnen aanbieden die op dit moment al gebouwd worden, als hierin overeenstemming wordt bereikt met de marines waarvoor deze schepen oorspronkelijk bedoeld zijn.
Illustratie van Griekse FDI-fregatten, die in Lorient gebouwd worden door Naval Group, een van de kanshebbers. Deze Griekse varianten hebben 32 verticale lanceercellen voor raketten (in plaats van 16 voor de Franse) en 8 kruisvluchtwapens. De Nederlandse en Belgische ASW-fregatten hebben een vergelijkbare capaciteit. (Beeld: Fincantieri)
Noorse connectie met Italiaans-Amerikaanse schepen
Een andere potentiële bedreiging voor een overwinning van Damen is de ontwikkeling van de Noorse werf Vard. Ook deze werf meldde zich bij de Noorse minister van Defensie Bjørn Arild Gram. Voor het eerst in 60 jaar is er weer een werf in Noorwegen die, naar eigen zeggen, in staat is om fregatten te bouwen.
Vard is eigendom van de Italiaanse werf Fincantieri, net als de Amerikaanse scheepswerf die de Constellationklasse fregatten bouwde voor de US Navy. De Verenigde Staten kochten de FREMM-klasse fregatten van Fincantieri, maar pasten de schepen daarna sterk aan naar de Amerikaanse standaarden.
Als in Noorwegen de wens bestaat om de schepen op eigen grond te bouwen, geeft deze connectie de Constellationklasse een groot voordeel. Bovendien is er al gesproken over een optie dat Vard de samenwerking opzoekt met de Britse en Franse partijen als één van hen uiteindelijk als winnaar uit de bus komt. De kans dat Damen in Noorwegen gaat bouwen, lijkt zeer klein.
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
Hoop voor Damen
Er zijn echter ook hoopgevende berichten voor Damen. Zo bestaat er vanuit Noorwegen de wens om specifiek een onderzeebootbestrijdingsfregat te verkrijgen. Het ASWF dat door Damen wordt gebouwd, is dat bij uitstek en aan de Noorse wens van sonar, torpedo's en een helikopter kan worden voldaan.
Een ander aanknopingspunt is de moeizame start van de Constellationklasse fregatten in de Verenigde Staten. Vanwege de grote hoeveelheid aanpassingen die er aan het oorspronkelijke ontwerp zijn gedaan, liep de productie al vroeg flinke vertraging op. Het is de vraag of Noorwegen, dat per se een kant-en-klaar fregat wil, zich hier nog aan wil wagen.
In totaal moet het project zo'n 8,5 miljard euro gaan kosten. Dit bedrag bestaat voor het grootste deel uit de kosten voor de schepen en verder zijn ook de helikopters, wapensystemen, sensoren en elektronica hierin meegenomen. Bovendien is de verwachting dat het ongeveer 170 miljoen euro per jaar zal kosten om de schepen in de vaart te houden.
Auteur: Tobias Kappelle Tobias werkt sinds augustus 2020 als freelance journalist voor Marineschepen.nl. Daarnaast is hij vooral actief in de sportjournalistiek bij onder andere AD Sportwereld, Eurosport en Hockey.nl. Tobias studeerde Geschiedenis en Bestuurs- en Organisatiewetenschappen aan de Universiteit Utrecht en deed een master Media & Journalistiek aan de Erasmus University Rotterdam.
