Turks vliegdekschip Anadolu wordt dronecarrier; wat is de impact en volgen meer landen?
Door: Frederik van Lokeren
Bericht geplaatst: 10-05-2022 | Laatst aangepast: 10-05-2022
Met de naderende indienstelling en de groeiende Turkse drone-markt begint zich een duidelijk beeld af te tekenen van hoe het nieuwe Turkse 'vliegkampschip' TCG Anadolu een meerwaarde betekent voor de Turkse marine en welke rollen het schip in de nabije toekomst kan spelen. Deels gebaseerd op de effectiviteit van Bayraktar onbemande vliegtuigen in recente conflicten en deels op Turkse geopolitieke ambities is het duidelijk dat TCG Anadolu een vooraanstaande rol zal spelen in het projecteren van Turkse macht in de regio.
TCG Anadolu werd oorspronkelijk gebouwd als een amfibisch schip, uitgerust met een dek voor helikopteroperaties en een droogdok aan de achtersteven volgens het gewoonlijke design van een Landing Helicopter Dock (LHD).
De Turkse marine veranderde echter aan het begin van de bouw de specificaties van de Anadolu zodat het schip in staat zou zijn om met F-35B gevechtsvliegtuigen te opereren. Turkije was op dat ogenblik een belangrijke partner in de ontwikkeling van de F-35 en voorzag dat ongeveer tien F-35s vanop de Anadolu zouden opereren naast verschillende helikopters zoals de Chinook transporthelikopter en de ATAK aanvalshelikopter.
De aankoop van Russische S-400 luchtverdedigingssystemen zorgde ervoor dat Turkije uit het F-35 programma werd gezet en ook geen vliegtuigen zou ontvangen. De vrees was dat Rusland via het S-400 systeem zo actief aan het radarprofiel van de F-35 kon geraken en haar luchtverdedigingssystemen kon aanpassen. Uiteindelijk zou Rusland op lange termijn ooit wel de mogelijkheid hebben gehad om de radarprofielen van de F-35 samen te stellen, maar de Turkse aankoop van de S-400 bracht die mogelijkheid zowel naar de absolute realiteit als naar de nabije toekomst.
Doordat Turkije niet langer meer over de F-35 kon beschikken werd er beslist om de Anadolu om te vormen tot een volwaardig vliegdekschip dat onbemande vliegtuigen zou opereren. Hoewel er al bescheiden pogingen zijn ondernomen om onbemande vliegtuigen op vliegdekschepen in te zetten, is Turkije het eerste land dat een volwaardig schip hiermee gaat uitrusten en als dusdanig ook actief zal inzetten.
Recent werden de Turkse plannen met betrekking tot het lanceren en landen aan boord van TCG Anadolu onthuld.
Type drones
Turkije zal vanaf de Anadolu met twee verschillende type drones opereren, de Bayraktar TB3 en de Bayraktar Kizilelma (ook gekend als de Mius). Beide drones zijn ontwikkeld voor operaties vanop een vliegdekschip, in tegenstelling tot de bekendere Bayraktar TB2 die ontwikkeld is om vanop land ingezet te worden.
De Bayraktar Kizilelma is een jet aangedreven drone dat in staat is om tegen subsone snelheden te vliegen en een zekere stealth eigenschap heeft. De drone heeft een maximale vliegduur van vijf uur en kan tot 1.500 kilogram met zich mee dragen in interne wapenluiken. De drone is sterk gelijkend op een F-35 gevechtsvliegtuig en waarschijnlijk sterk beïnvloed door de Turkse ervaringen in de ontwikkeling van de F-35.
Simulatie van een lancering van een drone vanaf het dek van de carrier. (Beeld: Baykar)
Landen en opstijgen
Vliegdekoperaties van de Kizilelma zullen op een conventionele manier verlopen in lijn met een STOBAR (short take off but arrested recovery) waarbij de onbemande vliegtuigen opstijgen via de ski-ramp op het voordek. Landingen gebeuren dan weer door de drone met een haak uit te rusten zodat deze bij het landen de remkabels kan grijpen. Voor de zekerheid zal er ook een soort van veiligheidsnet of crashbarrière geïnstalleerd worden op de onbemande vliegtuigen mee op te vangen. Dit is het gewoonlijke concept dat we ook zien bij jet vliegtuigen zoals de Mig-31K op de Russische Kuznetsov als de J-15 op de Chinese vliegdekschepen Liaoning en Shandong.
De TB3 daarentegen zou opstijgen door middel van een roller of katapult systeem die de drone de nodige snelheid moet geven om over de ski ramp te geraken. Landingen van de TB3 zouden dan weer normaal kunnen gebeuren zonder een arrestatiehaak omdat de propeller achteraan de drone de installatie van zo een haak onmogelijk maakt. De veiligheidsnetten of crash-barrière zouden normaal niet nodig zijn maar worden voor de zekerheid aangebracht.
TCG Anadolu zou in totaal een 80-tal drones met zich kunnen meedragen waarvan er 10 tot 15 simultaan kunnen worden ingezet. Waarschijnlijk zal 80 het absolute maximum zijn aangezien eerdere presentaties van de TB3 Bayraktar drone spraken over een aantal van 30 tot 50 drones die ingezet zouden worden. Hoeveel Kizilelma er uiteindelijk aan boord genomen zullen worden is momenteel nog niet geweten.
Toekomstige operaties: meer vrijheden
Gezien het succes van de Bayraktar TB2 drone in regionale conflicten in Syrië en Libië, alsook in de Russische invasie van Oekraïne, is het duidelijk dat onbemande vliegtuigen een belangrijke rol spelen zelfs in gebieden waar relatief moderne luchtafweersystemen opgesteld staan. Eenmaal actief zal de Anadolu de hoofdrol spelen in de Turkse regionale ambities om macht en invloed te projecteren. Zo is Turkije reeds betrokken bij zowel de Syrische als Libische burgeroorlog, waar het in het verleden al actief in heeft ingegrepen. Turkse onbemande vliegtuigen waren toen bijzonder effectief om luchtafweersystemen te neutraliseren en aanvallen te doen op belangrijke doelen.
De limieten die Turkije toen had was dat het enkel haar drones kon inzetten vanop eigen vliegvelden (Syrië) of met goedkeuring van de lokale facties (Libië). Met TCG Anadolu beschikt Ankara over een mobiel vliegveld dat vrij kan opereren buiten de territoriale wateren van Syrië en Libië. Dankzij deze zelfstandigheid heeft Turkije meer operationele vrijheden bij toekomstige interventies in deze regio's. Daarnaast is de Anadolu eveneens een amfibisch landingsschip waardoor de mogelijkheid tot het landen van amfibische strijdkrachten, ondersteund met drones, zelfstandige interventies en operaties kunnen uitvoeren.
Maritieme rol
Naast het uitvoeren van landoperaties zijn Bayraktar drones eveneens geschikt om een actieve aanvalsrol te spelen in een maritiem conflict. Oekraïne bewijst momenteel dat de onbemande vliegtuigen, en dan voornamelijk de Bayraktar TB2, uitermate geschikt is voor het opsporen en neutraliseren van voornamelijk kleinere aanvalsboten. Tegelijk spelen drones een belangrijke rol in het opsporen en verzamelen van doelgegevens van grotere oorlogsschepen, zoals we gezien hebben bij het tot zinken brengen van de Russische kruiser Moskva.
Ook hier weer, als we kijken naar de Turkse maritieme ambities voor de komende decennia zien we dat het uitrusten van de Anadolu met onbemande vliegtuigen een perfecte meerwaarde is voor Turkije. Zoals eerder aangehaald is het land onder andere actief in de Libische en Syrische burgeroorlogen maar daarnaast heeft het land ook nog belangen in Somalië waar Turkije mee het Somalische leger opleidt.
Bevriende relaties met Somalië kunnen voor Turkije de toegang zijn om maritieme operaties in de Arabische Zee, de Golf van Aden en de Rode Zee te ondersteunen. Momenteel proberen de meeste marines hun operaties vanuit Djibouti te ondersteunen. Maritieme operaties in dit deel van de wereld, gekoppeld aan het ondersteunen van de Somalische regering, kan betekenen dat Turkse drones ingezet worden op aanvallen tegen Al Shabaab, het bestrijden van piraterij en de het aan banden leggen van wapensmokkel via zee in deze regio. De kans is niet onbestaande dat via deze laatste soort van operaties de Turkse marine in conflict kan komen met de Iraanse Revolutionaire Garde die dit soort van operaties in deze regio ondersteunt.
Daarnaast werpt Turkije zich ook op als een tegenstander van Israël die een kleine maar moderne marine opereert. TCG Anadolu brengt een extra laag aan maritieme oorlogsvoering met zich mee omdat nu ook het luchtelement in rekening gebracht dient te worden. Het is bijgevolg is niet onbestaand dat Turkije, verstrekt met de mogelijkheden waarover TCG Anadolu beschikt, een meer actievere rol tegen Israël zal opnemen, onder andere door bevoorradingskonvooien richting de Gaza strook te escorteren.
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
Navolging
TCG Anadolu is tevens een variant van de Spaanse Juan Carlos I-klasse helikoptercarrier. Qua afmetingen is het schip grotendeels gelijkwaardig aan amfibische helikoptercarriers of lichte vliegdekschepen die momenteel actief zijn, zoals de Franse Mistrals en de Italiaanse vliegdekschepen Cavour en Garibaldi. Een succesvolle inzet van de Anadolu in toekomstige conflicten kan er mogelijks voor zorgen dat andere landen sneller zullen overgaan tot het opereren van hun eigen drones op hun amfibische transport- en lichte vliegdekschepen om zo hun maritieme flexibiliteit te verhogen.
Bemand onzeker
Tot slot dient er vermeld te worden dat er momenteel nog geen zekerheid is dat de Turkse Hürjet, een licht aanvalsvliegtuig dat momenteel in ontwikkeling is in de nabije toekomst ook een maritieme variant zal krijgen om aan boord van de Anadolu te dienen. Het opereren van onbemande vliegtuigen biedt het voordeel dat het leven van de operator niet in het gedrang komt tijdens gevechtsoperaties of riskante landingen. De inzet van de Hürjet lijkt in ieder geval op de helling te staan aangezien de jet aangedreven Kizilelma een waardig alternatief is.
