Minder dan een week na de indienststelling van het eerste vliegkampschip van een nieuwe klasse, USS Gerald R. Ford, hebben de eerste start en landing plaatsgevonden. De Ford maakte voor het eerst gebruik van een geheel nieuw systeem voor het ontvangen en lanceren van vliegtuigen.
De F/A-18F Super Hornet die als eerste vanaf het vliegdek van de USS Gerald R. Ford opereerde, vliegt boven de nieuwe carrier. (Foto: US Navy)
Afgelopen vrijdag verliet USS Gerald R. Ford de Amerikaanse marinebasis in Norfolk voor de eerste landing en lancering van een vliegtuig. Een F/A-18F Super Hornet van Air Test and Evaluation Squadron (VX) 23, gestationeerd in Patuxent River, Maryland, testte als eerste het vliegdek en de systemen van de splinternieuwe carrier.
Einde van het stoomtijdperk
Sinds de jaren vijftig worden vliegtuigen van de grootste vliegkampschepen gelanceerd met een stoomkatapult. Ook het nieuwste Amerikaanse vliegkampschip van de Nimitzklasse, USS George H.W. Bush, uit 2006 heeft stoomkatapults. De toekomstige Britse vliegkampschepen van de Queen Elizabethklasse maken geen gebruik van de Britse uitvinding; hun vliegtuigen moeten op eigen kracht en met behulp van een omhooglopend vliegdek voldoende snelheid weten te krijgen. Daardoor kunnen die vliegtuigen minder brandstof en munitie meenemen.
Een Super Hornet in de stoom van de stoomkatapult op het dek van USS Dwight D. Eisenhower in 2016. (Foto: US Navy)
De stoomkatapults zullen nog decennia gebruikt worden, maar het einde is in zicht. Afgelopen vrijdag werd voor het eerst vanaf een schip op zee een vliegtuig gelanceerd middels een elektromagnetische katapult. Dat lijkt niets verrassends, maar het zag er lang naar uit dat EMALS, zoals het systeem heet, nog jaren op zich zou laten wachten. Afgelopen mei zei president Donald Trump nog tegen de marine dat ze moesten afzien van EMALS (Electromagnetic Aircraft Launch System) en moesten terugkeren naar "goddamned steam". Plotseling was er omstreeks juni een oplossing en eind juli het eerste succes op zee.
De eerste deklanding door een vliegtuig op de Ford.
De eerste start.
Verfijnde techniek
Wat Trump ook zei over EMALS, de US Navy wilde niet terug naar stoom. Stoomkatapulten werken al zestig jaar goed. Heel goed zelfs. In meer dan 99% van de gevallen zijn ze beschikbaar. En stoom zorgt voor een brute kracht die de zwaarste marinevliegtuigen gegarandeerd de lucht in slingert. Toch levert deze brute jaren vijftig technologie een paar problemen op: er zit zoveel power in dat lichtere machines zoals UAV's (drones) beschadigd raakten, ook is er door de kracht eerder slijtage bij bestaande vliegtuigen, tevens is het systeem beperkt af te regelen en neemt het veel ruimte in beslag.
Daarom werd teruggegrepen naar een techniek uit 1946, die destijds niet verder was ontwikkeld: door middel van magnetisme een stalen voorwerp snelheid geven. Dat stalen voorwerp zit in het dek van de carrier en daar is het vliegtuig aan gekoppeld dat gelanceerd moet worden. Voor een dergelijke lancering is heel veel elektriciteit benodigd, en daar kunnen de nieuwe carriers voor zorgen. Deze elektromagnetische katapult kan wel heel zorgvuldig afgesteld worden, de katapult kan bijvoorbeeld tijdens de lancering versnellen of juist niet. Daarnaast zal het lanceertempo dankzij EMALS dertig procent hoger liggen dan bij gebruik van stoom.
Tests op land verliepen goed, tot in 2014 bleek dat het systeem grote trillingen kon veroorzaken waardoor externe tanks van vliegtuigen konden scheuren. Volgens de marine was het probleem van meet af aan oplosbaar, toch leek het lang op dat het lek niet boven was. Dankzij een softwareaanpassing die pas vrij recent getest kon worden, moeten de trillingsproblemen opgelost zijn. En dat toont volgens de US Navy gelijk een voordeel aan van een elektromagnetische katapult. Het systeem is minder complex en aanpassingen zijn vaak softwareaanpassingen.
Behalve het Electromagnetic Aircraft Launch System is ook het Advanced Arresting Gear (AAG) nieuw. Net als EMALS is AAG verfijnder en daardoor geschikt voor zowel grote bemande als kleinere toekomstige onbemande vliegtuigen. Een andere overeenkomst waren technische problemen, jarenlange vertraging, het bijna vertienvoudigen van de kosten (nu 1,3 miljard dollar) en het succes afgelopen vrijdag.
Ze zijn er nog niet
Overigens garanderen de succesvolle lanceringen van vrijdag niet dat alle problemen van EMALS zijn opgelost. Het 532 miljoen dollar per stuk kostende systeem had tijdens eerdere tests 1 storing op 400 lanceringen, terwijl volgens het contract dat slechts 1 op 4.166 lanceringen mocht zijn. Daarnaast is de software weliswaar aangepast, dat wil niet zeggen dat de Ford nu over de laatste programmatuur beschikt. Volgens DoD Buzz zal het nog tot 2019 duren voor een nieuwe softwareversie op de carrier wordt geïnstalleerd. Pas vanaf dat moment kan het aangepaste EMALS laten zien wat het waard is. Daar is ook nog even tijd voor want de Amerikaanse marine verwacht dat -door de vele nieuwe technologiën aan boord- het nog tot 2021 zal duren voor de Ford operationeel inzetbaar is.
