Het Luchtverdedigings- en Commandofregat Zr.Ms. Evertsen is momenteel in Britse wateren ter voorbereiding op de reis naar de Oost met de Britse taakgroep onder leiding van het vliegkampschip HMS Queen Elizabeth. Ook de komende weken zal het LCF alvast met de Britse carrier gaan oefenen.
Zr.Ms. Evertsen in Britse wateren op archiefbeeld. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Het is de bedoeling dat in het voorjaar van 2021 een eskader bestaande uit, voor zover nu bekend, zes Britse marineschepen, een Britse nucleaire onderzeeboot, een Amerikaanse destroyer en de Evertsen naar de Oost gaan.
Klein opwerktraject
Hoewel het eskader zal bestaan uit een keur van schepen uit NAVO-marines, die al decennia met elkaar samenwerken, is er de noodzaak van voorbereiding. De aanloop richting de deelname van de Evertsen is al enige tijd geleden begonnen, zegt hoofd Maritiem Hoofdkwartier kapitein ter zee Arjen Warnaar.
Kapitein ter zee Arjen Warnaar (hier op archiefbeeld) is hoofd Maritiem Hoofdkwartier. Het MHK is onderdeel van de directie operaties van de Marine en draagt zorg voor de voorbereiding en ondersteuning. "Als het gaat om inzet dan ligt de leiding bij de Commandant der Strijdkrachten. CZSK is een gereedstellingsorganisatie. Dus ook de Evertsen ondersteunen we vooraf en tijdens de reis." (Foto: Defensie)
"Om goed beslagen ten ijs te komen, moet je je voorbereiden en een beetje aan elkaar wennen," zegt Warnaar in een telefonisch interview met Marineschepen.nl. "Bovendien heeft Zr.Ms. Evertsen recent wat personeelswisselingen gehad. Een tussentijds opwerktraject is dan verstandig."
Het Luchtverdedigings- en Commandofregat is sinds ongeveer tien dagen in en rond Plymouth bij de Flag Officers Sea Training (FOST), het Britse instituut dat de operationele gereedheid van bemanning en schip op een zo hoog mogelijk niveau brengt.
"We hebben een stappenplan bedacht richting de deployment met de Britse taakgroep. Eerder dit jaar deed de Evertsen mee met de Nederlandse oefeningen Baltic Breeze en laatst nog met de Continuation Cruise op de Noordzee. De tweede fase is de pre-deployment training bij FOST, een tussentijds opwerktraject," licht Warnaar toe.
De training bij FOST is nog zonder de andere schepen uit de taakgroep. Die zijn wel in de buurt en de Evertsen zal zich ook de komende tijd bij hen aansluiten. Warnaar: "Na FOST gaan de Evertsen door naar de UK’s Carrier Strike Group exercise (GroupEx) en sluit dan met de taakgroep aan bij de grote oefening Joint Warrior 20-2."
F-35B's op het dek van de Britse carrier. Foto van woensdag. (Foto: Britse marine)
HMS Queen Elizabeth
Het vlaggenschip van die taakgroep werd afgelopen maandag 21 september door honderden mensen in Portsmouth uitgezwaaid, op weg naar de laatste oefeningen voor het schip fully ready for war verklaard kan worden. HMS Queen Elizabeth, dat 3,1 miljard pond kostte, zet nu koers richting de Noordzee om daar samen met enkele Amerikaanse schepen en Zr.Ms. Evertsen te oefenen. Eigenlijk zou het schip al eerder vertrekken, maar een corona-uitbraak onder de bemanning en een ongunstige wind zorgden voor uitstel.
Momenteel zijn veertien Amerikaanse en Britse F-35B gevechtsvliegtuigen aan boord van de Britse carrier. De F-35B is in staat om vanaf een heel korte startbaan op te stijgen en verticaal te landen (VTOL). Niet eerder waren er zo veel van deze nieuwe toestellen aan boord. Het gaat om vliegtuigen van 617 squadron van de Britse luchtmacht en toestellen van VMFA-211, van het Amerikaanse Korps Mariniers. Met deze vliegtuigen staan boven de Noordzee met Nederland en de VS, volgens Britse media, complexe en veeleisende oefeningen op het programma.
Overigens was HMS Queen Elizabeth onlangs in dit kader ook al op zee, een eerdere oefening ging van start op 15 september.
Nu zal de Britse carrier zich richten op GroupEx en dan als onderdeel van een vloot bestaande uit de volgende schepen:
• HMS Queen Elizabeth (Queen Elizabethklasse, vliegkampschip, UK)
• HMS Defender (Type 45, destroyer, UK)
• HMS Diamond (Type 45, destroyer, UK)
• HMS Kent (Type 23, fregat, UK)
• HMS Northumberland (Type 23, UK)
• RFA Tideforce (bevoorrader, UK)
• RFA Fort Victoria (bevoorrader, UK)
• Nucleaire onderzeeboot (UK)
• USS The Sullivans (Arleigh Burkeklasse, Amerika)
• Zr.Ms. Evertsen (LCF)
Deze schepen zullen daarna, ten westen van Schotland, deelnemen aan de tweejaarlijkse oefening Joint Warrior.
Varen in internationaal verband
Het opereren in een carrier group is geen dagelijkse kost voor Nederlandse marineschepen, tenminste, niet meer sinds het Nederlandse vliegkampschip in 1968 uit dienst werd gesteld. Maar ook in decennia daarna sloten Nederlandse schepen zich regelmatig aan bij taakgroepen met carriers.
"Daar hebben we de laatste jaren toch minder aandacht aan kunnen besteden," zegt KTZ Arjen Warnaar. "Vorig jaar hebben we dat even met Zr.Ms. De Ruyter gedaan, die was toen toegewezen aan een Amerikaanse carrier battle group. Toen hebben we voor het eerst sinds lange tijd ervaring op kunnen doen. En volgend jaar dus de Britse Carrier Strike Group. Voor ons is dat natuurlijk mooi. Dat is wat we doen, dat is waar we van zijn."
"En een LCF is natuurlijk bij uitstek geschikt om als air defender deel te nemen aan zo’n taakgroep. Het is ook niet heel anders opereren met de Britten. Zij zijn al al sinds jaar en dag een zeer gewaardeerd bondgenoot, waar we het goed mee kunnen vinden, waar we al heel veel mee samen doen. We doen niet voor niets een deel van ons opwerktraject onder de Britten, we hebben een UK/ NL Amphibious Force. Deze reis is dus een verdieping van de samenwerking met de Britten. Wij leren er van en zij zien ons graag komen, want ze zien ook kwaliteit."
Met het Instandhoudingsprogramma LCF worden de schepen momenteel gemoderniseerd. Zr.Ms. De Zeven Provinciën was als eerste aan de beurt. Vorig jaar kreeg het schip de nieuwe SMART-L MM/N-radar. Deze compleet nieuwe radar uit Hengelo is een active phased array (AESA) radar, werkt volledig digitaal, heeft een bereik van 2.000 km en kan ballistische raketten in de ruimte detecteren. De radar vervangt de oude SMART-L, een meer klassieke radar met ook een flink bereik: 400 km, die op de Evertsen, de Britse Type 45 destroyers en op de nieuwe Britse vliegkampschepen staat (daar S1850M geheten).
Is de verleiding dan niet groot om 'De Zeven' met de taakgroep mee te sturen, als gemoderniseerd fregat? Warnaar: "Die verleiding is er altijd. Maar eerst moeten we zorgen dat al die nieuwe dingen, want er zit echt heel veel nieuws op, volwassen zijn voor je het inzet. Zo’n schip is complex, en echt anders dan een auto die je uit de showroom koopt en dan perfect is. De Zeven Provinciën is nu bezig met varende materieelsbeproevingen en het reguliere opwerktraject, dat gaat de goede kant uit, maar ze is niet op tijd gereed voor de Oostreis."
Waarschijnlijk geen Nederlands fregat in Zuid-Chinese Zee
Hoewel de voorbereidingen dus in volle gang zijn, is nog veel onduidelijk over het exacte programma. "Dat kan ook niet anders", zegt Warnaar. "In de wereld gebeurt heel veel op het ogenblik. En het is geen kleine asset, dus de Britten willen de carrier heel zorgvuldig inzetten en alle opties openhouden. We worden bij de hele planningscyclus betrokken, maar de plannen zijn nog heel globaal."
Al sinds 2018 wordt in de Britse pers en op Marineschepen.nl geschreven over de reis van het Britse eskader. Boris Johnson (toen minister van Buitenlandse Zaken) zei destijds dat de schepen naar de Zuid-Chinese Zee zouden gaan, waar de spanningen met China de laatste tijd snel oplopen. China reageerde geïrriteerd op de Britse plannen.
Ofschoon niet zeker is of het eskader die kant op gaat, de kans is groot dat Zr.Ms. Evertsen er in dat geval niet bij zal zijn. Het is aan de Nederlandse politiek om te bepalen wat het schip gaat doen, maar mochten de Britten en Amerikanen naar de Zuid-Chinese Zee gaan, dan ziet het er nu naar uit dat het LCF richting Indonesië gaat om de banden met de Indonesische marine aan te halen, zo laat een marinewoordvoerder aan Marineschepen.nl weten. Indonesië is voor de Nederlandse marine-industrie een belangrijke partner.
Warnaar: "Al valt het schip tijdens de deployment onder commando van een Britse vlagofficier, Nederland heeft, daar waar het de Evertsen aangaat, altijd het laatste woord."
