Hoewel al enkele jaren bekend is dat Nederland een schip gaat meesturen met het Britse eskader dat dit jaar richting de Oost gaat, heeft het Britse ministerie van Defensie gisteren officieel bekend gemaakt dat het Nederlandse fregat Zr.Ms. Evertsen mee zal gaan. Eerder had het de deelname van een Amerikaanse destroyer bevestigd en inmiddels is het complete plaatje van deelnemende schepen bekend.
Zr.Ms. Evertsen in het Noordzeekanaal op weg naar Amsterdam. (Foto: J.M. Karremann/ Marineschepen.nl)
"Het fregat Zr.Ms. Evertsen van de Koninklijke Marine zal zich bij de UK Carrier Strike Group voegen voor de duur van zijn eerste inzet - van de Noord-Atlantische Oceaan tot aan de Middellandse Zee, de Indische Oceaan en verder naar de Indo-Pacific", schreef het Britse ministerie van Defensie gisteren in een verklaring. "De taakgroep zal een reeks operaties en trainingen ondernemen met bondgenoten en partners, waaronder maritieme missies met de NAVO in het Middellandse Zeegebied en coalitieoperaties in het Midden-Oosten. Als Air Defence Frigate zal ze essentiële luchtverdedigingsbescherming bieden aan de carrier en luchtmissies aansturen vanuit haar commandocentrale."
Er is nog altijd niet veel bekend gemaakt over de aanstaande reis van het eskader, maar langzaam wordt er wel meer duidelijk. Zo staat het vertrek gepland op eind mei en zullen de schepen 20.000 zeemijlen afleggen.
De Carrier Strike Group 2021. (Beeld: Britse marine)
Deelnemers
Behalve de deelname van de Evertsen is bevestigd, ook de deelname van andere schepen van de taakgroep staat nu vast. Het gaat naast vliegkampschip HMS Queen Elizabeth om de Type 45 destroyers HMS Diamond en HMS Defender, er gaan twee Type 23 fregatten mee: HMS Kent en HMS Richmond. Twee tankers zullen de taakgroep bevoorraden: RFA Tidespring en RFA Fort Victoria. De buitenlandse deelname bestaat uit Arleigh Burkeklasse destroyer USS The Sullivans en Zr.Ms. Evertsen. Tot slot gaan er mariniers mee, Wildcat en Merlin helikopters en natuurlijk F-35B gevechtstoestellen.
Aan boord van de negen schepen zijn 3.700 mannen en vrouwen.
Route en havens
Over de havenbezoeken is weinig publiek, al werd laatst wel door de Nederlandse marine bevestigd aan Marineschepen.nl dat de taakgroep Japan zal aandoen. Gelet op de Britse historische banden in de regio is een havenbezoek aan Singapore ook waarschijnlijk.
De route zal in ieder geval gaan door de Middellandse Zee en via het Suezkanaal naar de Indische Oceaan. Eerder was al bekend dat de UK de schepen graag door de Zuid-Chinese Zee zal sturen en er zijn met diverse landen ook afspraken gemaakt om er te gaan oefenen.
'Niet teveel aandacht schenken'
Oefenen in de Zuid-Chinese Zee is overigens nog wat anders dan specifieke freedom of navigation operations, de reis is niet bedoeld voor die operaties waarbij schepen de door China geclaimde eilanden opzoeken. Toch heeft China de afgelopen jaren steevast geprikkeld gereageerd op de Britse plannen met de taakgroep in de Zuid-Chinese Zee.
"Voor Nederland is het van primair belang dat we het mare liberum blijven hanteren", zegt schout-bij-nacht b.d. Jacques Brandt in een telefonische reactie tegen Marineschepen.nl. Brandt was in 2000 eskadercommandant van het Belgisch-Nederlandse eskader en is de laatste Nederlandse eskadercommandant die in de Zuid-Chinese Zee heeft gevaren. "Maar we moeten niet doen alsof het zo bijzonder is. De claim wordt gemaakt door China, maar door geen enkel ander land erkend. Het Permanente Hof van Arbitrage in Den Haag oordeelde in 2016 dat China geen aanspraak kan maken op de gebieden die niet op basis van het VN-Zeerechtverdrag zijn ingesteld. Het tribunaal oordeelde verder dat de aanwezigheid van installaties en onderhoudspersoneel op de vele onbewoonde eilandjes, waaronder de Spratly-eilanden, geen recht geven tot het instellen van een nieuwe maritieme zone. Er aandacht aan besteden dat het bijzonder is daar door heen te varen, wekt de indruk dat er toch een betwist element is zit. Omdat China de uitspraak van het hof niet erkent zit er natuurlijk een politieke dimensie in een dergelijke reis, dat is per definitie zo bij iedere out-of-area reis, maar deze is wel gebaseerd zijn op het vrije gebruik van de zee zoals vastgelegd in internationale wetgeving en zeerechtverdragen."
Kroonprins Willem-Alexander knipte in 2000 een lintje door aan boord van een van de Nederlandse marineschepen in Japan. Het Nederlandse eskader was daar in het kader van 400 jaar handelsbetrekkingen met Japan. Derde van links staat Jacques Brandt, naast Bevelhebber der Zeestrijdkrachten VADM Cees van Duyvendijk, die voor de gelegenheid naar Japan was gevlogen. (Foto: Defensie)
In 2000 was het varen van het Belgisch-Nederlands eskader door de Zuid-Chinese Zee geen enkel probleem, sterker de schepen werden in zowel HongKong (Nederlandse schepen) en Shanghai (Belgische fregat) met alle egards ontvangen, herinnert Brandt zich. Inmiddels is er heel veel veranderd in het gebied.
In het NOS Radio 1 Journaal van vorige week dinsdag werd de vraag gesteld of er risico's zitten aan de reis van de Evertsen. Friso Dubbelboer, geopolitiek analist, zei dat er "altijd wel een klein risico" is en noemde voorbeelden van bijna-botsingen tussen Russische, Chinese en Amerikaanse schepen (overigens na freedom of navigation operations). Brandt is het daar helemaal niet mee eens. "Die kans acht ik nihil. Ik kan me voorstellen dat China diplomatiek laat weten dat ze er niet blij mee zijn, maar een risico voor schip en bemanning absoluut niet."
Zr.Ms. Evertsen met een Su24 op korte afstand in 2017. (Foto: Defensie)
Evertsen vaker ongewenste gast
Zr.Ms. Evertsen is de afgelopen jaren vaker in zeegebieden geweest waar vooral Rusland liever het fregat niet ziet. In de Oostzee scheerde een Russische Su-24 vlak langs Zr.Ms. Evertsen toen het fregat er met een NAVO-eskader voer. In 2019 zocht de Evertsen, met aan boord ondergetekende, de zeegrens op bij de Krim. Samen met andere NAVO-schepen voer het vlaggenschip van toen langs het door Rusland geannexeerde schiereiland. Russische vliegtuigen en schepen kwamen destijds op het vlootverband af.
Nu ligt Zr.Ms. Evertsen nog in het dok in Amsterdam, over enkele weken dus op weg voor een bijzondere reis, al was het alleen al om de grote afstand.
