Voor de Luchtverdedigings- en Commandofregatten (LCF'en) is Defensie op zoek naar nieuwe systemen voor elektronische oorlogvoering (EOV). Dat blijkt uit een brief die Defensie gisteren naar de Tweede Kamer stuurde.
Archiefbeeld. Zr.Ms. De Ruyter, een van de vier LCF'en. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De LCF'en moeten langer doorvaren dan gepland, dat was al eerder besloten. De fregatten zullen daarom voorzien worden van nieuwe raketten en bijbehorende nieuwe radars. Dat geldt niet voor alle vier de LCF'en, maar voor twee, want het duurt nog lang voor deze systemen beschikbaar zijn. Gisteren werd formeel bekend dat de LCF'en dus ook nieuwe EOV-systemen krijgt. Niet alle nieuwe systemen zullen op vier schepen worden geïnstalleerd, zo blijkt uit de A-brief die het einde van de eerste fase, de A-fase waarin het onderzoek centraal staat, markeert.
De vier fregatten varen nu met een gecombineerd ESM en ECM-systeem (zie voor uitleg kader hier onder) genaamd Sabre. Oorspronkelijk is de Sabre ontwikkeld door Thomson Racal, dat bedrijf is later opgegaan in Thales UK. Deze systemen stammen uit de jaren '90 en zijn inmiddels sterk verouderd. Overigens zijn er destijds door de Koninklijke Marine onvoldoende ECM-systemen aangekocht, waardoor de fregatten vaak zonder stoorzender varen.
Thales Sabre ESM en ECM op Zr.Ms. Evertsen. Destijds was dit het meest geavanceerde dat Thales kon bieden. (Foto: Defensie, bewerking door Marineschepen.nl)
Wat is elektronische oorlogvoering?
Met radars kun je vliegtuigen, schepen en raketten detecteren, maar het radarsignaal kan ook worden opgepikt en/of worden verstoord. Dit heet elektronische oorlogvoering (EOV) of electronic warfare (EW). Ook bijvoorbeeld het onderscheppen van radio-communicatie en lasersignalen, vallen onder EOV.
EOV is, als het gaat om radars, globaal op te delen in drie delen:
• ESM, electronic support measures: het ontvangen van radar- of communicatiesignalen (dus passief). Het systeem ziet dat er bijv. een radar aan staat, van welke kant het signaal komt en je kan de radar mogelijk herkennen. Dus je ziet of het een lange afstandszoekradar is van een schip of een radar van een raket. Maar radarsignalen kan je ook analyseren en opslaan in een database, zodat je de radar later kan herkennen. Dat laatste valt onder het verzamelen van inlichtingen (ELINT, electronic intelligence) en is al snel geheim.
• ECM, electronic counter measures: het actief storen of misleiden van andere systemen zoals radars. ECM kan door bijvoorbeeld een wolk metaalsnippers in de lucht te schieten, maar ook door met een eigen zender de vijandelijke radar te storen of misleiden.
• EPM: beschermingsmaatregelen tegen ECM en ESM van de tegenstander. Dit laten we in dit stuk buiten beschouwing.
Een belangrijk punt bij radar-ESM (en dat geldt overigens ook voor sonar) is het afstandsvoordeel dat de ontvangende partij heeft. Een radar zendt namelijk een signaal uit dat tegen een object moet kaatsen en dat signaal moet ontvangen worden door de radar. Als een radar van een schip een vliegtuig kan detecteren tot op 400 km, moet het signaal dus 800 km kunnen afleggen. Als een vijandelijk vliegtuig met ESM op 600 km vliegt, kan het vliegtuig dus het radarsignaal ontvangen. Het radarsignaal zal dan terugkaatsen naar het schip, maar het schip nooit bereiken: de afstand die het moet afleggen is te groot (600 km heen, 600 terug). Het schip ziet dus geen vliegtuig op het radarscherm, het vliegtuig ziet wel een scheepsradar op het ESM-scherm. Inherent aan ESM is dus dat het detectiebereik van een dergelijk systeem per definitie groter is dan van radar. Dit maakt ESM tot de primaire lange afstandssensor van een marineschip.
Elektronische oorlogvoering staat weer helemaal op de kaart sinds enkele jaren terug de dreiging vanuit Rusland weer begon op te lopen. Defensie schrijft nu: "Gezien de geopolitieke situatie moet Defensie echter meer dan vroeger rekening houden met operaties in het hogere deel van het geweldsspectrum. Belangrijk daarbij is de
toenemende dreiging van de modernste antischipraketten. Gezien de toenemende dreiging en de
langere levensduur van de schepen, is vervanging van de apparatuur voor elektronische
oorlogvoering noodzakelijk."
De schepen zullen opnieuw een passief ESM-systeem krijgen, twee schepen gaan daarnaast ook het actieve ECM-systeem ontvangen. "De inbouw van de apparatuur
voor elektronische oorlogvoering wordt gedaan tijdens gepland groot onderhoud in de periode 2024-
2029. De jammers zijn niet op tijd beschikbaar voor het groot onderhoud van de eerste twee
schepen, tot en met 2026," zo is in de brief te lezen.
Ook deze nieuwe systemen hebben dus als voornaamste taak om radarsignalen en communicatie en eventueel lasersignalen op te vangen voor waarschuwing en het verzamelen van inlichtingen. En een stoorzender om inkomende raketten te storen. Waar de oude systemen eigenlijk analoog waren, zijn de nieuwe steeds vaker volledig digitaal.
Welk EOV-systeem het gaat worden moet dus volgend jaar of in 2024 duidelijk worden. Er zijn meerdere aanbieders die dergelijke apparatuur leveren, enkele voorbeelden: Elbit is met hun Aqua Marine in de race voor de ASW-fregatten en won ook de aanbesteding voor Britse fregatten, Thales heeft de Vigile-D verkocht aan de Nederlandse marine voor de LPD's en de Karel Doorman, verder is het Duitse bedrijf Rohde & Schwarz actief op de markt (en levert een de Kora voor de Duitse F126 fregatten) en ook de Israëlische fabrikant Rafael heeft met hun SEWS-DV systeem interesse in de Nederlandse markt.
