Het is een logische stap, maar toch een trendbreuk. De ASW-fregatten voor België en Nederland worden voorzien van een kanon van BAE Systems en niet van het Italiaanse Leonardo. Voor het eerst sinds de Geleide Wapen-fregatten zullen Nederlandse fregatten voorzien zijn van een kanon dat niet uit Italië afkomstig is.
De Bofors 40mm keert terug op de Nederlandse schepen. Behalve op de mijnenbestrijdingsvaartuigen is het kanon van de van origine Zweedse fabrikant, nu in handen van het Britse BAE Systems, straks te zien op de ASW-fregatten. (Beeld: BAE Systems)
Het primaire kanon van de ASW-fregatten wordt Italiaans. In juli 2023 werd het contract getekend voor 76mm Sovarponte-kanons van Leonardo. Ook zag het er naar uit dat de secundaire kanons van de schepen van Leonardo afkomstig zouden zijn. Al van meet af aan staat de Leonardo Marlin 40 immers in de illustraties van het ASWF en zoals vermeld is Leonardo hofleverancier van de Nederlandse marine. De toekenning van het contract bleef echter uit. Vandaag liet BAE Systems per persbericht weten dat Nederlandse handtekeningen zijn gezet onder een contract voor de levering van de Bofors 40Mk4.
De twee GW-fregatten (1975-2001) waren de laatste Nederlandse fregatten die met Bofors kanons voeren. Die waren afkomstig van onderzeebootjager Hr.Ms. Gelderland (Hollandklasse) uit 1955. De laatste kanon-bestelling bij een niet-Italiaans bedrijf moet in de jaren zestig zijn geweest toen de Britse QF 4.5 inch Mark 6 kanons werden besteld voor de Van Speijkklasse fregatten (1967-1989).
Op illustraties van de ASW-fregatten staan al jaren Italiaanse kanons. Het voorste kanon, de 76mm Sovraponte, blijft staan. Het tweede kanon, dat ook op de hangar staat, is in dit beeld de Marlin 40. De afbeelding moet dus aangepast worden. (Beeld: BAE Systems)
Ondanks het Italiaanse kanontijdperk, zou nu juist de Marlin 40 een vreemde eend in de bijt worden. Hoewel de patrouilleschepen al zo'n twaalf jaar varen met de Marlin WS (30mm), zou de Marlin 40 (40mm) alleen op de ASW-fregatten komen te staan.
Daar staat tegenover dat de Bofors 40Mk4 voor de toekomstige mijnenbestrijdingsvaartuigen voor België en Nederland zijn besteld. In totaal gaat het om twaalf stuks, waarvan de eerste al geplaatst zijn.
Acht kanons
Waarom Defensie heeft gekozen voor de Bofors 40Mk4 is niet bekend, mogelijk heeft meegespeeld dat dit kanon dus al geïntroduceerd wordt in de logistieke keten van de marine. Aan de andere kant heeft de marine ook problemen gehad met de 12,7mm Hitrole en 30mm Marlin WS van de patrouilleschepen en Karel Doorman.
Hoe dan ook ontlopen de beide kanons elkaar op papier niet veel. In beide gevallen gaat het om moderne kanons met een kaliber van 40mm en een vuursnelheid van 300 schoten per minuut. De Bofors heeft ruimte voor 100 granaten in de toren, de Marlin 80. Laatstgenoemde is met 2.100 kg iets lichter dan de Bofors (2.300 kg).
De Oostende (M940) en Vlissingen (M840). Op de bak van de Oostende is de Bofors 40mm goed te zien. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De Bofors heeft wel de mogelijkheid om munitie te gebruiken, die zes verschillende functiemodi kent om een optimaal effect te bieden tegen lucht-, oppervlakte- of kustdoelen. Deze 3P-munitie maakt nog geen deel uit van het contract. Installatie, training, documentatie, reserveonderdelen en tools wel, de 3P programmeerbare munitie en extra wapens voor trainingsdoeleinden zijn een optie, schrijft BAE Systems.
Defensie heeft vooralsnog acht kanons besteld; alle fregatten krijgen twee 40mm kanons per schip. De bestelling voor de twee extra Nederlandse ASW-fregatten, moet later volgen. Als die bestelling wordt gedaan, zullen de zes ASW-fregatten twaalf kanons van type hebben. Opgeteld bij de twaalf van de mijnenbestrijdingsvaartuigen, zullen de Nederlandse en Belgische marines er dan 24 in beheer hebben.
De levering van het eerste Bofors 40Mk4 staat gepland voor 2026.
Een van de acht Bofors 40mm opstellingen aan boord van kruiser Hr.Ms. Java (1924-1942). De 40mm van Bofors uit de Tweede Wereldoorlog is een verre voorloper van de latere 40mm kanons van Bofors. (Foto: Koninklijke Marine/ Nederlands Instituut voor Militaire Historie)
Tegen drones
Voor het eerst sinds de onderzeebootjagers van de Friesland en Hollandklasse, zullen Nederlandse marineschepen meerdere kanons krijgen. Ook deze schepen, hadden net als voorgangers tijdens de Tweede Wereldoorlog, Bofors 40mm geschut.
De 40mm is nu terug op de fregatten in verband met de dreiging van varende en vliegende drones.
Auteur: Jaime Karremann Jaime is oprichter van Marineschepen.nl en heeft meer dan 1.500 artikelen geschreven over uiteenlopende marine-onderwerpen. In 2017 gaf hij zijn non-fictieboek In het diepste geheim uit en later onderzeebootthriller Orka. Voor Jaime fulltime met deze site aan de slag ging, werkte hij ruim 12 jaar bij de marine, waarvan het grootste deel in een burgerfunctie. Jaime studeerde Communicatie in Groningen.
