Griekenland en Frankrijk ondertekenden deze week een 'Memorandum of understanding' over de aankoop van drie fregatten en diepere strategische samenwerking op militair gebied. De Grieken zijn zeer tevreden met de overeenkomst, maar er zijn nog veel vraagtekens rondom de deal. Wat is er naast de aankoop van de fregatten besproken tussen de twee landen?
Een Griekse en Franse FDI stomen op, op de achtergrond van het Griekse model. De Griekse schepen zullen op bepaalde punten verschillen van de Franse, zo is er op de Griekse schepen een RAM te zien en lijkt ook het Thales Sentinel ESM-systeem te ontbreken. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De Franse president Macron en Griekse minister-president Mitsotakis waren aanwezig bij het ondertekenen van het contract. Volgens Emmanuel Macron is de deal van belang om de gemeenschappelijke belangen van de twee landen in het Mediterane gebied te beschermen. Daarnaast noemde hij het een grote boost voor de defensieambities van de EU.
Clausule
Deze woorden hebben vooral te maken met een specifieke clausule in het contract. 'The mutual assistance clause' stelt het volgende: ''De twee partijen zullen elkaar helpen en assisteren op alle mogelijke manieren, indien nodig met gebruik van geweld, als beide landen bepalen dat een gewapende aanval is gedaan op het grondgebied van één van de twee landen.
Dit is een clausule die sterke gelijkenissen vertoont met artikel 5 van de NAVO, de verdragsorganisatie waar beide landen lid van zijn. De vraag is dus waarom Frankrijk en Griekenland het nodig achten om op bilateraal niveau een soortgelijke afspraak te maken. Er zijn meerdere verklaringen voor de clausule te bedenken.
Moeizame relaties met Turkije en Duitsland
Griekenland en Turkije staan al decennialang op zeer gespannen voet met elkaar. In de zomer van 2020 stonden de beide landen op voet van oorloge met elkaar. Niet voor niets kopte het Griekse medium Greek City Times naar aanleiding van het nieuws 'French frigates to give Greece naval supremacy over Turkey'.
Griekenland heeft al lange tijd een moeizame relatie met Duitsland en twijfelt of het wel op de steun van het land kan rekenen. Griekenland heeft moeite met de manier waarop Duitsland omging met de Griekse schuldencris en is bang dat Duitsland ze niet te hulp zal schieten, in het geval van een aanval van Turkije. in 2020 wilde Duitsland geen partij wilde kiezen in het hoogoplopende conflict tussen Griekenland en Turkije, met het oog op de bescherming van de Duitse handel. Duitsland verkoopt onderzeeboten aan Turkije en staat niet te springen om een commerciële partner tegen zich in het harnas te jagen. Sindsdien wil Athene niet meer rekenen op Berlijn als bondgenoot.
The Greek Analyst, een gerenomeerde Griekse commentator op onder andere de geopolitieke verhoudingen tussen Griekenland en de EU, schreef op Twitter dat Macron de enige Europese leider is die begrepen heeft wat de geopolitieke implicaties zijn van een niet optredend Europese tegen gewapende dreigingen.
People might lash against Macron’s style all they want, but so far, no other European leader with the gravitas of a country like France has grasped the geopolitical implications of idleness against external aggressors and lack of strategy vs the weaponization of internal threats.
Frankrijk ziet kans schoon
Vanuit Frans perspectief geldt eveneens dat de NAVO niet meer volledig serieus genomen wordt. Twee jaar geleden noemde Macron de NAVO nog hersendood. Frankrijk aast op een promintere rol binnen de Europese Unie. Die kans biedt zich aan de komende tijd aan nu Merkel wegvalt als leider en het land vanaf 1 januari 2022 jaar de rol van EU-voorzitter vervult. De wens van een meer aanwezige rol op het Europese toneel is extra gestimuleerd nadat Frankrijk aan de kant werd geschoven door Australië, De VS en Groot-Brittannië in de AUKUS-alliantie.
Kijkend naar de deal, lijkt het onoverkomelijk dat de overeenkomst voor Frankrijk een stuk gunstiger is dan voor Griekenland. De Griekse media melden trots dat er een korting is afgedwongen op de fregatten, maar een bedrag van 3 miljard voor drie schepen is nog altijd hoog. De Griekse media zeggen dat dit bedrag inclusief wapensystemen en drie jaar onderhoud is. Dit betekent ook dat Griekenland op de lange termijn afhankelijk zal blijven van Frankrijk. Na de eerste drie jaar zullen ze onderhoudskosten stijgen. Omdat de drie schepen in Frankrijk worden gebouwd, is de kans aanwezig dat het onderhoud daar zal plaatsvinden en dat de Grieken voor de modificaties afhankelijk blijven van Naval Group.
Daarnaast betekent de aankoop van Franse fregatten dat Griekenland over zal moeten schakelen op totaal nieuwe systemen. Het zal jaren duren voordat deze achterstand op het gebied van kennis en training volledig ingehaald is. De aanpassingsperiode zal veel insapnning kosten
Een Gowind 2500 in Egyptische dienst. Naast de fregatten zijn drie van deze korvetten voorgesteld aan Griekenland. (Foto: Naval Group)
Tevredenheid bij Grieken
Desondanks spreekt de Griekse Minister van Defensie zijn grote tevredenheid uit over de overeenkomst. De details zullen de komende drie maanden nog besproken worden, maar enkele hoofdlijnen zijn al duidelijk. Volgens Minister Nikos Panagiotopoulos bestaat de alliantie uit vier onderdelen. Dit zijn strategische en militaire samenwerking en en coöperatie op het gebied van buitenlands beleid en de defensie-industrie.
Volgens Panagiotopoulos zullen de twee landen voortdurend overleg houden om de geopolitieke ontwikkelingen te analyseren en overeenstemming te bereiken. Daarnaast wordt er militair samengewerkt om een gemeenschappelijke militaire cultuur te creëren. Ten slotte wordt er op industrieel vlak samengewerkt door zowel Griekse als Franse bedrijven in te zetten voor de productie van bepaalde onderdelen van de fregatten.
Wat al bekend is, is met welke wapensystemen de fregatten uitgerust zullen worden. Er worden 32 Aster 30 surface to air missiles en 8 Exocet anti-Ship missiles meegeleverd. Daarnaast wordne de schepen voorzien van Mu9-torpedo's en CANTO anti topedo decoys.
