Nu de afvalrace op gebied van nieuwe Nederlandse onderzeeboten (opnieuw) z'n ontknoping lijkt te naderen, zoeken de aanbieders van onderzeeboten andermaal de publiciteit. De Nederlandse partner van Naval Group, Koninklijke IHC, baarde afgelopen weekend al opzien met een interview bij RTV Rijnmond, IHC zou een groot deel van het ontwerp van de nieuwe onderzeeboten doen. Zo schreef RTV Rijnmond.
CEO's Dave Vander Heyde (IHC) en Hervé Guillou (Naval Group) ondertekenen de samenwerkingsovereenkomst tussen beide partijen begin 2019. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Na de bekendmaking van de samenwerking tussen IHC uit Kinderdijk en het Franse Naval Group, werd sceptisch gereageerd. IHC heeft immers geen ervaring op gebied van onderzeeboten en is vooral bekend van de baggerschepen die het bouwt. Eén van de reacties op Marineschepen.nl was dan ook: "IHC mag alleen wat schroefjes aandraaien en stickers plakken, de rest van de boot wordt compleet in Frankrijk gebouwd met Franse onderdelen."
Dat dat beeld wel erg beperkt was, leed geen twijfel maar dat IHC een groot deel van het ontwerp zou doen, zoals in het stuk van RTV Rijnmond werd beweerd, was weer het andere uiterste. Marineschepen.nl nam afgelopen weekend daarom contact op met de geïnterviewde Louwrens op de Beek met het verzoek om zijn woorden toe te lichten.
Zoals zo vaak blijkt het verhaal direct genuanceerder, maar is al wel duidelijk dat er voor IHC een grotere rol is weggelegd dan vaak wordt gedacht. Als Naval Group tenminste de strijd wint en vier Nederlandse onderzeeboten mag gaan bouwen. De B-brief wordt binnenkort verwacht en dan zullen de afvallers bekend worden gemaakt.
Stephan Meunier van Naval Group, kapitein ter zee Sebastien Maloingne van de Franse marine en Louwrens Op de Beek. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Verrassend
Voor IHC begon het onderzeebootavontuur 2,5 jaar geleden, legt Op de Beek uit. "We zijn er aan begonnen omdat we goed zijn in het aangaan van complexe projecten. We waren in het begin aarzelend, maar na diverse gesprekken hadden we het idee dat we veel kunnen betekenen. We spraken met alle partijen, maar vooral met Naval Group en andere aanbieders. Naval heeft een audit uitgevoerd en daar kwamen we positief uit. Dat was voor hen een verrassing."
Hoewel IHC in Nederland vooral bekend is van baggerschepen, is het volgens de commercieel directeur defensie, juist in staat om complexe schepen te bouwen. En dat bewijst het volgens hem met de bouw van offshore pijpenleggers. Dit zijn schepen die ook in slecht weer op hun plaats moeten blijven en met grote precisie pijpen moeten aansluiten op kilometers diepte. Het scheepsontwerp wordt gemaakt in Nederland, en de engineeringafdeling in het Verenigd Koninkrijk ontwerpt de pijpenlegsystemen. Vervolgens worden de schepen in Nederland gebouwd. Het grootste deel van het schip, inclusief systemen en leidingwerk, wordt door IHC zelf gebouwd en het geheel wordt door IHC geïntegreerd en samengebouwd.
Dat een pijpenlegger complexer is dan een fregat blijkt volgens Op de Beek uit het feit dat er meer softwareregels en onderdelen voor nodig zijn dan voor bijvoorbeeld een FREMM van Naval Group.
Samenwerking met Naval
Uiteindelijk koos IHC voor Naval, omdat de Fransen meer ervaring hebben met het bouwen van onderzeeboten in het buitenland dan andere partijen en omdat IHC inschatte dat in deze samenwerking de Nederlandse industrie het meest tot z'n recht zou komen.
Een delegatie van IHC ging op bezoek bij de in aanbouw zijnde onderzeeboten van Naval Group in Brazilië . Vooral de manier waarop Naval het mogelijk heeft gemaakt om in India en samen met India onderzeeboten te bouwen, maakte indruk in Kinderdijk.
De officiele presentatie van de Suffren, de eerste onderzeeboot van de Barracudaklasse in juli dit jaar. De Franse president Macron maakt hier een praatje voorafgaand aan de ceremonie. Op de achtergrond de splinternieuwe onderzeeboot, twaalf jaar nadat de bouw was begonnen. (Foto: Riekelt Pasterkamp)
Ondertussen is de samenwerking een volgende fase ingegaan. "We hebben inmiddels 23 workshops gedaan met Naval," zegt Op de Beek. "Elke week doen we parallelsessies over equipment, engineering en de bouw om zoveel mogelijk gevoel te krijgen wat het gat is dat we moeten sluiten." Jaap Huisman zei vorige week nog in de podcast van Marineschepen.nl dat hij verwacht dat bij een samenwerking tussen Nederland en Frankrijk de Fransen overheersend zullen zijn. Op de Beek ziet nu in ieder geval gelijkwaardige partners. "We leren over en weer van elkaar, zo hebben wij productietechnieken die soms efficiënter en moderner zijn dan zij."
"Natuurlijk hebben wij geen ervaring met onderzeeboten bouwen, dus er is nog altijd een gat. Maar het is kleiner dan veel mensen denken doordat we al complexe geïntegreerde schepen bouwen," licht Op de Beek toe. "Daarnaast maakt onze pipe shop zo'n 40.000 stukken leidingwerk per jaar. Uit onderzoek bleek dat we ook pijpen voor onderzeeboten kunnen maken die voldoen aan de eisen van Naval, inclusief het aanleveren van documentatie. Bovendien hebben we ruim 1000 engineers bij IHC, verreweg het grootste aantal van elk bedrijf in het Nederlandse maritieme cluster."
De Sapura Diamante is een van de pijpenleggers die IHC bouwde. (Foto: IHC)
Onderzeebootbouw in regio Rotterdam
Dat ligt ook aan de basis van de plannen die Naval Group en IHC hebben om de romp van de onderzeeboten bijna volledig in Nederland te bouwen en ook de samenvoeging van de boten hier te doen, indien dit de wens van DMO is.
"Naval Group blijft verantwoordelijk voor het hele project. Zij doen het hoofddesign," zegt Op de Beek. Dit hoofddesign is gebaseerd op de Franse nucleaire onderzeeboten van de Barracudaklasse. "Daarna doen zij het basisdesign. Maar onze engineers kijken bij deze eerste twee stappen al wel mee om te leren en te achterhalen waarom bepaalde keuzes worden gemaakt."
"Vervolgens wordt het industrial basic design gemaakt door Naval Group. Aan het detailed design werken onze engineers mee. Daarom creëren we momenteel een flexibele pool vanuit diverse engineeringafdelingen in Nederland. Tot slot gaan wij de productietekeningen maken, dit zijn dus de tekeningen hoe we precies de onderzeeboot gaan bouwen," legt Op de Beek uit.
Op de Beek toont een schema van de werkzaamheden, met veel Nederlandse vlaggen. Voor de rompen van de onderzeeboten wordt gekeken naar productie in Nederland . "Vaak wordt gedacht dat we de middelen om de drukhuid te maken niet hebben," zegt Op de Beek. "Maar we hebben partners in Nederland gevonden die die middelen wel hebben, er zijn soms weliswaar wat aanpassingen nodig. Maar zij kunnen producten maken met de nauwkeurigheid die vereist is voor onderzeeboten."
Een deel van de romp wordt door partners gebouwd, een deel door IHC zelf en de lastigste delen door Naval Group. Ook worden in Nederland diverse 'structures' gebouwd, zoals de toren van de onderzeeboot (deels van kunststof). Tot slot zal door IHC het geheel worden samengevoegd, de outfitting, en alle systemen worden geïnstalleerd en gekoppeld.
Door het gehele project blijft Naval Group betrokken. Zij controleren volgens Op de Beek o.a. het gewicht van de onderzeeboot en de energiehuishouding.
De marges zijn veel kleiner dan bij bovenwaterschepen. En het lastige bij onderzeeboten is dat alles van invloed is op elkaar. Dus als de onderzeeboot te zwaar dreigt te worden, kan dat gevolgen hebben voor het ontwerp. Als bijvoorbeeld tijdens de bouw blijkt dat een bepaalde tank verplaatst moet worden, zou dat gevolgen kunnen hebben voor omringende zaken zoals leidingen, maar ook subsystemen.
Desondanks liggen veel verantwoordelijkheden bij het bedrijf uit Kinderdijk. Op de Beek is er van overtuigd dat IHC dat kan: "Ook de projecten met de pijpenlegger, met een miljoen onderdelen, hebben we zelf gemanaged."
Risico's
Terug naar het schema waar de onderdelen van de bouw met de Nederlandse vlaggetjes. Het beeld kan de indruk wekken dat de onderzeeboot van Naval Group en IHC vrijwel volledig in Nederland wordt gebouwd, maar dat is niet zo.
Een onderzeeboot bestaat immers uit veel meer dan de romp, en het werk aan die boot is meer dan de romp bouwen en de outfitting. "De wapensystemen en sensoren doet Naval Group," zegt Op de Beek. De diesels, batterijen en luchtonafhankelijke voortstuwing (AIP) ook. "Maar het leidingwerk bijvoorbeeld doen we zelf. En ook bij de integratie van het platformmanagementsysteem kunnen we een rol spelen."
Het platformmanagementsysteem is het systeem waarmee de technische systemen van een afstand worden bewaakt en bediend, dus kleppen open en dicht worden gezet vanuit de commandocentrale. Dit bleek bij de bouw van de Walrusklasse, in de jaren '80, een van de lastigste onderdelen.
IHC is zich er dan ook van bewust dat het een erg complex geheel is. "We hebben goed gekeken of we hier aan zouden kunnen bijdragen, en nu we zeker weten dat het kan, treden we er mee naar buiten. We zijn ook al sinds lange tijd met een groot team met verschillende specialisten van IHC aan het werk."
Toekomst
De meesten die kritisch zijn op samenwerking met Naval Group vrezen de cultuurverschillen en wijzen naar de stroeve onderhandelingen tussen Frankrijk en Australië van de afgelopen tijd. In Australië wordt Naval Group soms verweten hun afspraken niet na te komen. Op de Beek is daar niet bang voor: "Samen met Naval Group zetten we nu een gezamenlijke structuur op, waar ik niet meer over kan zeggen, zodat duidelijk is welke afspraken we maken. Daarnaast is het belangrijk dat je open gesprekken hebt met al je industriële partners."
De commercieel directeur kijkt met vertrouwen naar de toekomst en noemde zelfs al toekomstige samenwerkingen met de Fransen. Toch is hij voorzichtig als het gaat om export: "Ik denk niet dat Nederland in de positie is om onderzeeboten te exporteren. We kijken eerder naar het Airbusmodel," zegt Op de Beek, doelend op een structuur waarbij verschillende bedrijven onderdelen maken en die leveren aan de partijen die alles tot één geheel smeden. "Natuurlijk houden we opties open om het zelf te doen, maar realistischer is om met Naval samen te werken."
"Maar," zegt Op de Beek, "laten we eerst focussen op deze onderzeeboten voor Nederland."
