Er is nog veel onzeker over wat er met de Russische kruiser Moskva is gebeurd en hoe de staat van het schip precies is. Oud-marineofficier Peter van Maurik blijft zich naar eigen zeggen verbazen over de Russische strijdkrachten. "De Moskva is niet ontworpen voor operaties zo dicht bij de kust, dus je kan je afvragen wat dat schip daar deed. Dat er iemand in het Kremlin een slechte dag heeft, dat is zeker", zegt hij.
Lancering van een Vulkan-raket met een bereik van 800 km; perfect voor de oceaan. (Foto: Russische marine)
Woensdagavond raakte het vlaggenschip van de Zwarte Zee Vloot in brand, een of meerdere explosies volgden. Wat er daar voor gebeurde en wat er op de explosies volgde, is niet duidelijk. Oekraïne zegt dat het schip werd geraakt door Neptune antischipkruisvluchtwapens, Rusland sluit dat niet uit, maar zegt dat de bemanning van boord is gegaan en zei later dat het schip gesleept is. Oekraïne beweert dat de Moskva is gezonken, Amerika meldt dat het schip naar hun inschatting op eigen kracht naar Sebastopol vaart.
Er is een ontploffing geweest, er is grote schade, maar het schip is nog drijvende. Hoe kan dat? "Een explosie is een versnelde verbranding en dat zou kunnen betekenen dat de raketbrandstof van een of meerdere Sandbox-missiles aan de zijkanten, de lucht in is gegaan", zegt Peter van Maurik. Van Maurik is oud-marineofficier en is verbonden aan Navtrain, in die rol geeft hij trainingen op maritiem vlak. Ook is hij auteur van boeken op tactisch vlak.
Volgens Van Maurik zou de brandstof, veredeld kruit, de lucht in kunnen zijn gegaan en niet de oorlogskop. "Dan zijn de gevolgen niet te overzien. Ontploft de raketbrandstof zijn het nog geen kleine explosies, dan is alles op dek stuk, maar dan gaat het overgrote deel van de kracht de lucht in en hoeft het schip niet direct te zinken. Dat zou kunnen verklaren waarom het schip ondanks explosies van munitie toch is blijven drijven. Ik denk wel dat, met zoveel bemanningsleden aan boord, het niet anders kan dat er veel slachtoffers zijn gevallen."
"De vraag is natuurlijk waardoor die brand is ontstaan", gaat Van Maurik verder. "Er is hoe dan ook iets vreselijk mis gegaan aan de kant van de Russen. Het betekent dat een brand enorm uit de hand is gelopen,
en dat suggereert een uitermate slechte getraindheid, of het schip is geraakt door iets. Maar hoe kan het in godsnaam dat je geraakt wordt als luchtverdedigingsschip?"
"Als het schip is aangevallen, is er blijkbaar iets ongezien tussendoor geslipt. Dat is niet de bedoeling, maar in de eerste plaats kan je je afvragen, wat dat schip zo dicht bij Odessa deed. Voor elk marineschip geldt: vaar alleen bij de kust als je er wat te zoeken hebt, anders moet je er niet zijn. Het lijkt alsof de Russen op maritiem gebied maar wat doen. Wat is hun plan? Ik kan het er niet uithalen. Maar hier gaat wel veel over gesproken worden."
"Want door zo dicht bij de Oekraïense kust te varen, heeft het schip zich wel kunnen laten detecteren. Dat is al mis", zegt Van Maurik. "Een missile heeft immers targeting nodig. Daarna hebben de radars of de Elektronische Oorlogvoering niet goed gefunctioneerd. Een traditioneel missile als de Neptune, gebruikt een radar en vliegt niet sneller dan het geluid. Een schip als de Moskva zou acht tot tien missiles uit de lucht moeten kunnen halen. Dit is een zware onvoldoende in luchtverdediging."
Hoewel marineschepen regelmatig oefenen op dit soort situaties, erkent Van Maurik dat die situaties niet vaak voorkomen en dus blijft het lastig om in te schatten wat de kwaliteiten van schip en bemanning in het echt zijn. "Er zijn zelden grote engagements met missiles op missiles. Daar komt bij dat de Slavaklasse gemaakt is voor de Atlantische Oceaan en Noorse Zee, vandaar die gigantische bereiken van hun antischipwapens. Dat zijn bijna hit and run-schepen, want op de oceaan kan je de strategie hebben om niet gedetecteerd te worden. Dat kan omdat de oceaan zo groot is en je wordt er minder snel verrast dan als je dicht bij de kust vaart. En als je je tegenstander vindt, schiet je eerst en vlucht je. Word je beschoten, dan is het een kwestie van goed verdedigen."
"Maar dat gaat in kustwateren niet op. In de basis kan je er van uit gaan dat de kans om geraakt te worden nooit tot nul kan reduceren. Er is bijna een zekerheid dat je in oorlogstijd wordt geraakt als je onder de kust vaart. Dus moet je zorgen dat je schip inslagen kan hebben en deels operationeel blijft. En lijkt niet gebeurt te zijn, want de Moskva is zeker voor maanden uitgeschakeld. Maar als je schip niet ontworpen is voor dit soort wateren, moet je er niet zitten."
Volgens Van Maurik gaat dit incident aanleiding geven tot nieuwe aandacht voor verdediging in kustwateren en scheepsontwerp om een schip nog beter te laten overleven.
