Japanse vloot breidt uit: derde lithium-onderzeeboot in dienst, nieuw fregat en extra vliegdekschip
Door: Frederik van Lokeren en Jaime Karremann
Bericht geplaatst: 13-04-2022 | Laatst aangepast: 13-04-2022
Afgelopen weken bereikte de Japanse marine meerdere nieuwe mijlpalen in haar operationele inzetbaarheid naar de nabije toekomst toe. Zo was er het nieuws dat helikoptercarrier Kaga (Izumoklasse) omgevormd zal worden naar een vliegdekschip. Een tweede mijlpaal was de aankomst van de onderzeeboot Taigei in de thuishaven waardoor Japan haar operationele doel van 22 actieve onderzeeboten behaalde. Daarnaast werd het eerste Mogamiklasse fregat in dienst gesteld. De operationele mijlpalen dienen in een groter kader gezien te worden, namelijk de opmars van de Chinese marine en de kwetsbaarheid van de Japanse economie met haar overzeese handelsroutes.
JS Taigei, de eerste van de Taigeiklasse die zal bestaan uit zeven onderzeeboten. Deze eerste boot is aangemerkt als testplatform. De boten van de Taigeiklasse zijn 84 meter lang, hebben een waterverplaatsing van 3.000 ton en een bemanning bestaande uit 70 personen. Deze boten hebben geen AIP. (Foto: Japanse marine)
Eerste klasse lithium-onderzeeboten
Op 6 april arriveerde de onderzeeboot Taigei, de eerste boot uit de gelijknamige klasse van zeven boten, in haar thuishaven Yokosuka. De Taigei werd op 9 maart in dienst gesteld en kwam op 6 april aan in haar thuisbasis. Het doel van Japan om een onderzeedienst te hebben met 22 operationele boten wordt daardoor zo goed als bereikt. Niet helemaal, want de Taigei is aangemerkt als test- en opleidingsonderzeeboot. Normaliter valt die eer oude onderzeeboten te beurt, maar de Japanse marine heeft hier voor gekozen omdat juist deze onderzeeboot de nieuwste technologie heeft, waar het onderzeebootpersoneel van de toekomst mee zal werken.
De Taigei beschikt namelijk over onder andere de modernste technologie binnen de Japanse onderzeeboten zoals een nieuwe boegsonar en verbeterde flankarray (sonar aan zijkanten), naast een gesleepte sonar. De informatie uit deze sensoren wordt in de commandocentrale samengevoegd.
Net als de Oryu en Toryu uit de Soryuklasse, beschikt de Taigei daarnaast over lithium-ionbatterijen. Een nieuwe technologie binnen onderzeeboten. Hierdoor kan de boot nog langer onder water blijven of hogere snelheden halen dan dieselelektrische onderzeeboten die nog de oude loodzuurbatterijen of buitenluchtonafhankelijke voortstuwing (AIP) gebruiken. Eerder gebruikte Japan Stirlingmotoren van Saab, maar heeft met nieuwe boten de overstap gemaakt van AIP naar een modern batterijtype.
De op dit moment in gebruik zijnde AIP-typen zijn vooral geschikt voor lage snelheden. In tegenstelling tot de vorige onderzeeboot-klassen die vooral gericht waren op het verdedigen van de kustwateren, vormen de boten uit de Taigei- en de Soryuklasse een offensieve capaciteit voor de Japanse Marine gericht op langere patrouilles in afstand en hogere tactische inzetbaarheid in snelheid.
Modernisatie van Kaga tot vliegkampschip
Net als haar zusterschip de Izumo, zal de Kaga de transformatie ondergaan van helikoptercarrier naar een (licht) vliegkampschip. De conversie zal een tweetal jaar duren en omvat het versterken van het dek met hitte bestendig materiaal en het aanpassen van het voordek naar een trapeziumachtige vorm om meer ruimte te maken. Extra krachtinstallaties zullen ook aan boord van het schip worden geïnstalleerd om de nodige stroom op te wekken om met vliegtuigen te kunnen werken.
De hangar zelf zal niet aangepast worden omdat deze bij het ontwerp al voorzien was om te kunnen voorzien voor 28 gevechtsvliegtuigen. Dankzij de grote hangar kunnen de schepen uit de Izumoklasse multifunctioneel ingezet worden. Naast vliegtuigen en helikopters kan de hangaar ook dienst doen om 400 mailitairen en 50 voertuigen van 3,5 ton te transporteren.
De Kaga zal net als haar zusterschip Izumo het Amerikaanse F-35B gevechtsvliegtuig opereren. De B-variant van de F-35 is speciaal ontworpen om op vliegdekschepen te opereren en kan net als de Harrier jet verticaal opstijgen en landen. Japan plant om in totaal 42 F-35B's aan te kopen van de Verenigde Staten. Dit zou neerkomen op 21 F-35B's per Izumo-klasse vliegdekschip hoewel in de realiteit altijd een aantal vliegtuigen achter de hand worden gehouden voor training en reserve.
Confrontatie met de Chinese Volksmarine
De bouw van meer offensief gerichte oorlogsschepen komt niet zomaar. De ogen van de Japanse marine zijn gericht op de uitbreiding en verbeterde inzetbaarheid van de Chinese marine. Als een eilandnatie is Japan sterk afhankelijk van overzeese handel en de meeste van haar handelsroutes lopen langs de Chinese kustlijn. De opkomst van de Chinese marine vormt dan ook een reële bedreiging voor de Japanse marine. Daarnaast zijn Japan en China verwikkelt in een territoriaal dispuut over eigenschap van de Senkaku eilanden ten noorden van Taiwan. Deze eilanden bevinden zich thans onder Japanse controle maar worden door China opgeëist als de Diaoyu eilanden.
De eilanden zijn te rotsachtig voor de bouw van militaire basissen en luchthavens. Dit betekend dat in een maritiem conflict, de inzet van vliegdekschepen noodzakelijk is om luchtoverwicht boven deze eilanden te bekomen. De Chinese marine bezit momenteel twee vliegdekschepen, de Liaoning en de Shandong, met een derde onder constructie. De Liaoning kan tot 26 Shenyang J-15 gevechtsvliegtuigen met zich meevoeren terwijl de Shandong plaats heeft voor 35 gevechtsvliegtuigen. Beide Chinese vliegdekschepen zijn in staat om meer vliegtuigen met zich mee te brengen dan beide Izumoklasse vliegdekschepen.
Voor een deel rekent Japan op de technologische superioriteit van de F-35B ten opzicht van de J-15. De F-35B is ook makkelijker inzetbaar vanop een vliegdekschip dankzij de mogelijkheid om verticaal op te stijgen en landen, een procedure die sneller aan te leren is en minder gevaarlijk is dan conventioneel landen op een vliegdekschip. Daarnaast traint de Japanse marine ook volop met de US Navy. Tijdens de afgelopen herfst opereerde de Izumo samen met het Nimitzklasse vliegdekschip USS Carl Vinson en oefenden F-35B vliegtuigen van het Amerikaanse Marine Korps in het landen en opstijgen van de Izumo.
Halfweg december werd de Izumo naar de Filipijnse Zee gestuurd om de bewegingen van het Chinese vliegdekschip Liaoning te observeren. De Liaoning was op dat ogenblik met een oefening in de westelijke Stille Oceaan bezig. Beide schepen bleven tijdens 19 en 20 december in elkaars onmiddellijke nabijheid.
JS Kumano. De Mogami is het eerste schip van de klasse, maar die bouw is minder voorspoedig gelopen dan die van de Kumano. De Mogami wordt eind dit jaar in dienst gesteld. (Foto: Japanse marine)
22 nieuwe fregatten
Een derde vaak vergeten aspect van de Japanse marine is de enorme hoeveelheid aan fregatten en torpedobootjagers die het land in dienst heeft. Zo beschikt het land over 36 torpedobootjagers en 10 fregatten. Vorige maand is een eerste Mogamiklasse fregat, Kumano, in dienst gesteld. Nog 21 van deze fregatten zullen volgen. Deze schepen zijn moderne, maar vrij standaard fregatten. Ze hebben een waterverplaatsing van 5.500 ton, een lengte van 133 meter en een lanceerinrichting met 16 cellen.
Slagkracht
Wanneer er gekeken wordt naar de slagkracht dan telt de Japanse marine nu 1.304 verticale lanceercellen. De meerderheid hiervan, 744 lanceercellen, zijn echter terug te vinden op de acht schepen van de Maya-, Atago- en Kongoklasse. Ter vergelijking, de Chinese marine beschikt sinds onze laatste telling begin februari over 'amper' 880 lanceercellen verspreid over haar oppervlaktevloot.
Wat betreft de toekomst is het onzeker of de Japanse marine deze tendensen zal volhouden gezien interne economische uitdagingen. Het land zal naar alle verwachting proberen om gelijke trend aan te houden met de Chinese Marine en proberen om de huidige machtsbalans stabiel te houden aangezien een slagkrachtige marine een garantie is voor de veiligheid van de Japanse maritieme handelsroutes. Dit neemt niet weg dat een aantal schepen momenteel het einde van hun operationele levensduur behalen en dat de bouw van nieuwe schepen nu enkel zal dienen om het verlies aan slagkracht te compenseren.
De opkomst van grotere Chinese schepen zoals de Type 055 kruisers, ook gekend onder de Renhai klasse met hun 112 lanceercellen elk, dreigen dit machtsbalans te doorbreken en zullen mogelijks leiden tot een verhoging van de Japanse operationele doelen en inzetbaarheid.