Zr.Ms. Karel Doorman gaat in april deelnemen aan de NAVO-operatie Sea Guardian in de Middellandse Zee. Dat schrijft minister van Defensie Ank Bijleveld aan de Tweede Kamer. De operatie draait voornamelijk om het afschrikken en bestrijden van terrorisme, en om het verzamelen van informatie voor het NAVO-hoofdkwartier in Northwood. Nederland gaat daarentegen geen schip naar de wateren rond Somalië sturen om piraterij te bestrijden.
Zr.Ms. Karel Doorman. (Foto: Defensie)
Van eind april tot half mei 2018, gedurende drie weken, zal de Doorman bijdragen bij aan Operation Sea Guardian (OSG). Dat gebeurt met aan boord "een multinationale Special Operations Maritime Task Group" bestaande uit Nederlandse, Belgische en Deense speciale eenheden. Zij kunnen bijvoorbeeld schepen doorzoeken.
Zr.Ms. Karel Doorman reist niet alleen voor Sea Guardian af naar de Med. De totale reis loopt van april tot half juni en bevat o.a. oefeningen met Amerikaanse mariniers, training van Tunesische eenheden en oefeningen met MARSOF-eenheden. Onlangs was de Doorman in de Oostzee voor koudweerbeproevingen en nabij Portsmouth voor het opwerken naar een operationeel inzetbare eenheid. De Karel Doorman is nu opgewerkt tot SARC 4. De volgende stap zal niet voor de reis naar de Middellandse Zee gebeuren.
De Doorman is het eerste Nederlandse schip dat aan Sea Guardian deelneemt, het Belgische M-fregat BNS Louise Marie ging de Doorman begin dit jaar voor en is momenteel in de Med voor Sea Guardian. De LOMA zal op 30 maart terugkeren in Zeebrugge.
Sea Guardian
Operation Sea Guardian is de opvolger van Operation Active Endeavour, de NAVO-operatie die werd opgestart naar aanleiding van de terroristische aanslagen in de VS op 11 september 2001. Vanaf het eerste uur waren daar Nederlandse schepen bij betrokken.
In 2016 werd besloten om Sea Guardian te starten en Active Endeavour af te bouwen. Operation Sea Guardian is volgens de NAVO een compleet nieuwe operatie en wijkt op veel punten af van Active Endeavour. Al blijft het doel op veel punten overeenkomen. De commandant van NATO's Allied Maritime Command vice-admiraal Clive Johnstone zei vorig jaar maart over de nieuwe operatie dat OSG een veel robuustere Rules Of Engagements heeft. OSG gaat in potentie ook verder dan Active Endeavour: behalve terrorismebestrijding wordt gekeken naar bescherming van energiestromen, belangrijke infrastructuur en het uitvoeren van embargo-operaties.
In plaats van het willekeurig zoeken naar terroristen, richt OSG zich op de handelsstromen van wapens en strijders tussen het oostelijk deel van de Middellandse Zee en Noord-Afrika. De OSG-taakgroep bestaat nu niet uit schepen van het permanente NAVO-eskader, waardoor dat eskader (SNMG2) zich kan richten op het oefenen op oorlogssituaties, maar uit eigen eenheden inclusief een of meerdere (dieselelektrische) onderzeeboten. Deze taakgroep gaat in gebieden, die volgens inlichtingen interessant zijn, de dagelijkse patronen op zee monitoren, interessante schepen volgen en verdachte schepen doorzoeken.
Een belangrijke taak is weggelegd voor het NATO Maritime Interdiction Operational training Center te Kreta, waar schepen voor inzet getraind kunnen worden.
Honderden verdachte schepen van de radar
Een groot deel van het scheepvaartverkeer is te volgen dankzij AIS, een zender op een schip die o.a. naam, positie, vertrek- en aankomsthaven en lading weergeeft. Vorig jaar maakte het AD bekend dat er alleen al van de schepen die Nederlandse wateren binnen varen, elke maand honderden schepen zijn die in de "dagen en weken daarvoor plotseling hun identificatienummer hadden gewijzigd of tijdelijk hun gps-signaal hadden uitgezet in gebieden die bekend staan om de aanwezigheid van terroristen of drugssmokkel." Een schip had bijvoorbeeld voor de kust van Libanon 20 uur lang de AIS uitgezet. "Na nog enkele verdachte manoeuvres meerde het schip twee weken later aan in de Groningse Eemshaven."
Behalve op gebied van smokkel- en terrorismebestrijding, is het oostelijk deel van de Middellandse Zee ook interessant vanwege de aanwezigheid van Russische schepen en bases, de Russische stroom aan militaire middelen vanuit de Zwarte Zee. Voor zowel de NAVO als Rusland en China heeft de Middellandse Zee grote strategische waarde. Bovendien wordt Noord-Korea verdacht van het leveren van bijvoorbeeld ballistische raketten aan Syrië, goederen die via schepen worden vervoerd.
Hoewel het aantal vluchtelingen dat de Middellandse Zee oversteekt flink is afgenomen, is Operatie Sophia nog steeds actief en kan Operation Sea Guardian ook ondersteuning bieden aan Sophia.
Geen schip voor anti-piraterij
Bijleveld heeft Nederland wel moeten afmelden voor de EU-missie Atalanta, de anti-piraterijoperatie van de Europese Unie. Opvallend is dat behalve de problemen met de watermistinstallatie van de patrouilleschepen en reeds aangegane NAVO-verplichtingen ook personeelstekorten als reden voor de afmelding door Bijleveld werden genoemd.
Nederland had al eerder de bijdrage aan de NAVO-antipiraterijmissie Ocean Shield stopgezet. Overigens is niet zeker of Nederland nu definitief is gestopt met de EU-anti-piraterijmissie.
