Vrijdag maakte minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert bekend dat vanaf 1 januari 2017 ook vrouwen kunnen worden toegelaten tot het Korps Mariniers. Het is een historisch besluit, waar in het verleden door politici al veel om werd gestreden. Maar er zijn nog vele uitdagingen te overwinnen.
Mariniers in een landingsvaartuig bij Texel. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Sinds op 10 december 1665 het Korps Mariniers werd opgericht, maakten alleen mannen deel uit van het keurkorps. Vanaf 1 januari 2017 gaat daar verandering in komen, zo maakte minister Hennis vrijdag bekend. Dat betekent niet dat de eisen ook worden aangepakt. Het uitgangspunt is dat er niet aan de bestaande selectie-, opleidings- en functie-eisen wordt getornd en dat het optreden onder operationele omstandigheden hetzelfde blijft.
Verrassend besluit
Hoewel Hennis al eerder had gezegd voorstander te zijn van een gemengd mariniersbestand, is het besluit toch een verrassing. Staatssecretaris Cees van der Knaap had hetzelfde in 2004 ook geprobeerd, hij wist echter niet door de linies te breken. Het idee van Van der Knaap kreeg veel kritiek, maar behalve de bekende weerstand tegen grote veranderingen, waren er ook stevige inhoudelijke argumenten tegen het openstellen van vrouwen bij het Korps Mariniers. Die argumenten werden bovendien al jaren uitgedragen door Defensie zelf naar vrouwen die interesse toonden in een baan als marinier.
Het Korps Mariniers is bedoeld om over de hele wereld in de zwaarste omstandigheden ingezet te worden. Mariniers kunnen in kleine eenheden dichtbij vijandelijke linies opereren. De eisen zijn daarom hoog en de manier van werken vraagt extreem veel van het individu. Afleidingen door (geheime of verbroken) relaties binnen een gevechtseenheid verzwakken de eenheid en het gevechtsvermogen, zo is één van de argumenten geweest.
De marine verwachtte bijvoorbeeld ook dat er te weinig vrouwen door de keuring van het Korps Mariniers zouden komen, waardoor buddyparen niet uit 2 mannen of 2 vrouwen zouden bestaan, maar ook gemengd zouden worden. Buddies delen een sneeuwhol en controleren elkaar in de jungle "met de broek op de enkels", zoals een marinier dat ooit omschreef, op teken.
Zelfs de Commissie Gelijke Behandeling oordeelde (nr. 2000-38) in juni 2000 dat de redenen op basis waarvan vrouwen werden uitgesloten gegrond waren. Van het oordeel is hier de samenvatting te lezen en hier het rapport in detail.
"Het gaat hier om elite-eenheden. Dat moet zo blijven. En aan het front wordt ook niet met twee maten gemeten," zei een marinier in 2004 in een NRC-artikel over hetzelfde onderwerp.
Of de argumenten ineens door de eigen organisatie van tafel zijn geveegd, of dat er nog aanpassingen in de werkwijze van het Korps Mariniers worden gedaan, is niet bekend.
Hennis noemde als reden om het Korps Mariniers open te stellen, dat het gesloten houden van het Korps voor vrouwen niet meer van deze tijd is.
Uitdagingen
Ondanks het genomen besluit, staat allerminst vast dat in 2017 ook daadwerkelijk een vrouw gaat deelnemen aan de Elementaire Militaire Vorming Mariniers (EMV Marns) in Rotterdam. Bij het Korps Commandotroepen, dat formeel al langer open staat voor vrouwen, is tot op heden nooit een vrouw door de keuring gekomen.
Ook het Korps Mariniers kent een zware keuring. Zo moeten sollicitanten behalve door de standaard sollicitatie-onderdelen zoals het psychologisch en geneeskundig onderzoek, ook moeten zij aanvullende testen doorstaan die speciaal voor het Korps Mariniers zijn ontwikkeld. Dat zijn de Marinier Algemeen Selectie Test (MAST) en Praktische Officiers Selectie Test (POST). In beide gevallen wordt de kandidaten het vuur aan de schenen gelegd in Rotterdam.
Een groot deel van de kandidaten valt tijdens de MAST en POST af.
De kans is groot dat het afvalpercentage zal stijgen als ook vrouwen deelnemen aan deze specifieke testen.
Het werven van meer dan een paar vrouwen voor het Korps Mariniers zal een hele opgave zijn. Waar Van der Knaap in 2004 de toelating van vrouwen zag als het oplossing van het tekort aan mariniers, heeft Hennis zich daar op die manier niet over uitgelaten.
Voor de wervingsafdeling kan de openstelling voor vrouwen extra reclamekosten betekenen (met zeer waarschijnlijk hogere kosten per sollicitant, omdat er minder vrouwen dan mannen geïnteresseerd zijn in een functie bij het Korps) en lager rendement in het keuringstraject door hogere uitval van de vrouwen. Als een reclamecampagne succesvol is, betekent dat er dus meer keuringscapaciteit benodigd is met minder resultaat.
Lessons learned
De United States Marines Corps (USMC) ging het Korps Mariniers in januari 2016 voor. Bij de USMC werden vrouwen al langer toegelaten, maar niet in gevechtsfuncties. Dat is eigenlijk vergelijkbaar met het Nederlandse Korps, want bij iedere uitzending van de mariniers zijn vrouwen betrokken, alleen zijn zij op papier werkzaam bij de vloot.
De USMC voerde in 2015 een negen maanden durend experiment uit met 400 mannen en 100 vrouwen in gevechtsfuncties. De eenheden kregen opdrachten als het bestormen van een heuveltop met 14 kilo bepakking, 7 km marsen en het beklimmen van scheepscontainers.
De resultaten waren niet best. Vrouwen raakten twee keer zo vaak geblesseerd, schoten minder nauwkeurig met de klein kaliberwapens en waren minder succesvol in het evacueren van gewonden. Ook waren de eenheden bestaande uit mannen sneller met tactische verplaatsingen. Uit het 1000 pagina's dikke rapport blijkt dat de top 25% van de vrouwen net zo sterk was als de slapste 25% van de mannelijke mariniers.
Behalve fysieke problemen, waren er ook andere toestanden: tijdens het experiment ontstonden liefdesrelaties en de discipline verminderde doordat officieren hun manier van leidinggeven onbewust veranderden. Ze hadden moeite om vrouwen te corrigeren.
Ondanks de negatieve resultaten werd het plan doorgezet. Hoewel geen van de vrouwen de officiersopleiding met succes heeft kunnen afronden, werden er wel successen geboekt in de lagere rangen. De eerste vrouwelijke mariniers en onderofficieren voor gevechtsfuncties zijn inmiddels aan de slag.
Een belangrijke kanttekening kwam overigens van één van de afvallers van de officiersopleiding. Second Lt. Sage Santangelo benadrukte in een artikel in de Washington Post dat de eisen absoluut niet aangetast moesten worden, maar zij is er van overtuigd dat er wel vrouwen door de officiersopleiding kunnen komen als zij beter worden voorbereid. Langere en andere training zou volgens haar meer opleveren, zeker omdat de Amerikaanse vrouwen werden opgeleid in eenheden van alleen vrouwen, zonder te moeten wedijveren met mannen.
Voorbereiding lijkt het magische woord, zelfs voor pullups. Een vrouwelijke majoor van de USMC, Misty Posey, ontdekte bijvoorbeeld dat vrouwen les moesten krijgen in hoe zij zich moeten optrekken aan een stang -in zowel de VS als in Nederland een onderdeel van de keuring en opleiding. Mannen doen dat al hun hele leven en bij vrouwen is dat minder gebruikelijk, is de redenering. En met groot succes; vrouwen die de cursus volgden lieten snel goede resultaten zien.
Het Korps Mariniers en de vrouwelijke sollicitanten hebben nog een half jaar de tijd voor een goede voorbereiding. Hopelijk verloopt de start beter dan in de VS.
