In Nederland werd kritisch gereageerd op het bericht dat het consortium Belgium Naval & Robotics de vervangers van de mijnenjagers gaat bouwen. Brancheorganisatie Netherlands Maritime Technology (NMT) is "zwaar teleurgesteld" en zegt dat "het kabinet de Nederlandse maritiem-technologische industrie ernstig in de kou [laat] staan". Ook op social media waren de reacties afkeurend. In België zijn de reacties een stuk positiever en wordt vooral gewezen op de werkgelegenheid in Zeebrugge.
Illustratie van de mijnenbestrijdingsvaartuigen. (Foto: Belgium Naval & Robotics)
Belgium Naval & Robotics wordt geleid door het Franse Naval Group, zij gaan de moederschepen bouwen. De toolbox wordt geleverd door het Franse bedrijf ECA. Flanders Ship Repair in Zeebrugge krijgt een dronefabriek van 5.000 vierkante meter om daar drones van ECA te gaan fabriceren. Dat is een enorme stap voor het Vlaamse bedrijf waar nu nog 25 mensen werken. Belgische politici wijzen er bovendien op dat er twee onderzoekscentra voor drones en mijnenbestrijding zullen komen. De investeringen zouden Zeebrugge 150 tot 250 banen opleveren, al gaan de meeste andere investeringen naar Wallonië.
Economische boost in Zeebrugge dankzij bouw drones voor mijnenjagers in nieuwe fabriek. Ook onderhoud mijnenjagers bij ons. Heel wat nieuwe mooie jobs voor regio. ???????? pic.twitter.com/rDbImlwqeu
Met de investeringen in het achterhoofd, zijn de reacties in België overwegend positief. Ook in Frankrijk is men blij. De Franse minister van Defensie Florence Parly twitterde gisteren: "België en Nederland kiezen voor Franse industriële bedrijven Naval Group en ECA Robotics om schepen uit te rusten die mijnen kunnen detecteren en vernietigen (mijnenoorlog). Ik verwelkom dit en verwelkom de samenwerking van drie actieve landen voor een sterkere Europese defensie."
De reacties in Nederland waren beduidend minder positief. Netherlands Maritime Technology (NMT) liet gisteravond weten dat het besluit "slecht is gevallen". De brancheorganisatie "is zwaar teleurgesteld dat zo kort nadat de regering de Defensie Industrie Strategie heeft vastgesteld, deze order in handen is gegeven aan een consortium onder leiding van het Franse staatsbedrijf Naval Group." Het NMT wijst er op dat er voor de Nederlandse industrie vrijwel geen rol is weggelegd, terwijl de in november gepresenteerde Defensie Industrie Strategie stelde dat de Nederlandse bedrijven juist betrokken zouden worden bij de vervangingsprogramma's.
NMT-voorzitter Bas Ort: "Het besluit reikt verder dan de nieuwbouw van de schepen; het heeft ook tot gevolg dat de Nederlandse bedrijven een minimale rol krijgen in de instandhouding gedurende de gehele levensduur van de vloot mijnenbestrijdingsvaartuigen. Het verzwakt bovendien de samenwerking in de gouden driehoek tussen bedrijfsleven, overheid en de kennisinstellingen. Met dit besluit laat het kabinet de Nederlandse maritiem-technologische industrie ernstig in de kou staan."
Ook de NIDV, belangenbehartiger van de Nederlandse defensiebedrijven, is naar eigen zeggen ontevreden. De organisatie zegt dat niet alleen Damen en Thales hebben verloren, maar ook de Nederlandse MKB'ers die aan Damen en Thales toeleveren. "Niet alleen betekent dit een slechts beperkte participatie van de Nederlandse industrie, ook bij de Nederlandse kennisinstituten zal de kennis op het gebied van mijnenbestrijding onder druk komen te staan."
"Kabinet slaat plank hopeloos mis"
De reacties op social media zijn zoals gebruikelijk minder genuanceerd. Nadat donderdag De Telegraaf publiceerde dat Nederlandse bedrijven het nakijken hadden, zijn de reacties overwegend negatief. Op Twitter werd gewezen op de angst van het Kabinet dat bedrijven Nederland zouden verlaten, werd een relatie gelegd met de ruzie over Air France-KLM en werd gewezen op het conflict met Frankrijk over pulsvissen.
Neem dit even in u op! Regering beslist om de mijnenjagers NIET een NEDERLANDS BEDRIJF te GUNNEN! @vvd@D66@cdavandaag@Christenunie#TweedeKamer, kom dan ook niet aanzetten dat bedrijven niet voor duurzaamheid hoeven te betalen uit angst dat ze NDL verlaten! pic.twitter.com/upuUOZfsJw
Wat heeft "onze " Wobke allemaal nog meer bekonkelefoesd bij Macron paar weken geleden? de KLM "gered" . . . maar de orders voor de marinevloot weggegeven?
Daar zou ik nou graag alles van willen weten. Volgens deze Franse krant heeft de Franse regering discrete druk uitgeoefend om de Belgen te bewegen voor 2 miljard Franse mijnenjagers voor de Belgische en Nederlandse marine aan te schaffen. Met succes. Dus. https://t.co/asJfx7mDRW
Ook op Facebook waren de reacties negatief: "Wordt dit bedoeld met zoveel mogelijk materieel in Nederland kopen ? Eerst dankzij die Fransen onze pulsvissers failliet en nu onze eigen maritieme defensie industrie een schop geven ? Bah," schreef Johannes de Vries.
Luc Mulder: "Eerst worden onze vissers door toedoen van de Fransen de bijstand ingetrapt en dat wordt ook nog "beloond " met een miljarden order. Terwijl Nederland gewoon veel betere kwaliteit levert en zo'n order veel werkgelegenheid oplevert."
De vraag is ook of de keuze bij de Mijnendienst zelf goed is gevallen, zo blijkt uit onderstaande tweet.
Dit aanbod is grotendeels nog te ontwikkelen tools, en dat wat ze wel hebben laten zien presteert matig. Thales had ik daarom vrede mee gehad. Hebben we in ieder geval straks wel hetzelfde als de Russen https://t.co/Ul6oXJzEpu
— Maurice van Ginneken (@M_v_Ginneken) 15 maart 2019
Niet alle reacties waren negatief. Vooral lezers die wat verder staan van de marine zijn positiever. Op Nu.nl schrijft Gerard Bloem: "Wellicht mag Damen binnenkort weer een schip of schepen voor Frankrijk bouwen. Zo werkt het toch? Heb een beetje moeite met de bekrompen reacties van boven. (Trouwens Europese aanbesteding in wet vastgelegd)".
Overigens is een Europese aanbesteding volgens de wet voor defensieprogramma's niet verplicht, maar heeft België hier enkele jaren geleden toe besloten met instemming van Nederland.
Geen verrassing
Er was ook kritiek op het aanschaffen van afwijkend materieel binnen de vloot. De NIDV wijst daar in een reactie bijvoorbeeld op en zegt dat er hierdoor geen familievorming is binnen de Nederlandse vloot. Dat betekent een "grote uitdaging voor een efficiënte, defensiebrede bedrijfsvoering en de bijbehorende materieellogistieke ondersteuning," zegt de organisatie.
Ook op social media is dit een punt van kritiek. Kars van Bemmel op Facebook: "Ik doel er meer op dat de systemen van de nieuwe mijnenjagers ver zullen afwijken van de huidige schepen en de toekomstige schepen, die naar alle waarschijnlijk wel bij damen/thales zullen worden aangeschaft. Hierdoor zal het toch al schaarse personeel niet moeiteloos kunnen worden ingepast op andere eenheden en zal de mijnendienst nog steeds een vreemde eend blijven binnen de KM. Naar mijn mening ga je hierdoor niet efficiënt met je personeel om. Het zou volgens mij handig zijn dat systemen aan boord van NL/BE schepen in hoofdlijnen hetzelfde zijn zodat je personeel breed kan inzetten."
En dat is een terecht punt want met de komst van de Franse mijnenbestrijdingsvaartuigen zal er een aparte vloot binnen de vloot ontstaan. De mijnenbestrijdingsvaartuigen kunnen bijvoorbeeld radars van het Deense bedrijf Terma krijgen, de Terma Scanter. Het is een compleet ander systeem dan op de rest van de Nederlandse vloot. De NS50 die Thales aanbood is immers familie van de NS100 op de Rotterdam, van de SMILE op de patrouilleschepen en de Karel Doorman, en familie van de nieuwe radars op de vervanging M-fregatten.
Overigens staat ook de Belgische marine voor die uitdaging om drie compleet verschillende scheepsklassen te managen (fregatten, de patrouillevaartuigen Pollux en Castor en de mijnenbestrijdingsvaartuigen).
Toch is deze kritiek aan de late kant. In december 2017 werd al bekend dat de mijnenbestrijdingsvaartuigen zouden worden aanbesteed, met alle voor- en nadelen van dien. Dus ook dat de kans op commonality klein zou zijn. Beide marines zeiden toen al dat het geen probleem was omdat een "scheepsklasse van twaalf schepen al een grote familie" op zichzelf is.
