In 2019 zijn de Nederlandse marineschepen gemiddeld 21 jaar oud. In de periode sinds 1945 is de vloot gemiddeld nooit eerder zo oud geweest. Tot 2025 zal de leeftijd oplopen tot ongeveer 25 jaar. Dan moeten de eerste nieuwe fregatten, mijnenbestrijdingsschepen en onderzeeboten in dienst worden gesteld.
Sinds de oplevering van de drie nieuwe sleepboten van de Noordzeeklasse in juli van dit jaar, is geen enkel nieuw Nederlands marineschip in aanbouw of in bestelling. Dat is voor het eerst in zeker 116 jaar (tijdens de Tweede Wereldoorlog werden Nederlandse schepen afgebouwd en besteld in Groot-Brittannië) en waarschijnlijk wel langer.
Voor het eerst in zeker 116 jaar geen bestelling
Dit vacuüm waar de marine zich in bevindt, zal bovendien nog enkele jaren aanhouden tot het eerste fregat of de eerste onderzeeboot wordt besteld. Tot ongeveer 2024 zullen geen nieuwe schepen in dienst komen, tenzij er plotseling grote onvoorziene veranderingen plaatshebben in de Nederlandse politiek of op internationaal vlak. Maar dan nog is er weinig tijd voor de hele aanloop naar de bestelling en bouw.
Daarnaast is het maar de vraag of nieuwe fregatten, onderzeeboten en mijnenbestrijdingsvaartuigen wel voor 2025 in dienst gesteld worden; het tempo ligt momenteel laag.
De gemiddelde leeftijd van de Nederlandse marineschepen sinds 1945. In 1982 waren de schepen ruim 20 jaar oud, dat record gaat de komende jaren verbroken worden. (Door: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Kwetsbaarder en duurder
Ondertussen wordt de vloot steeds ouder. Op dit moment is de gemiddelde leeftijd van de 28 marineschepen (alleen Zijner Majesteits schepen, dus excl sleepboten, duikvaartuigen, sloepen, etc.) 17 jaar. Dat is geen slechte score, want de levensduurverwachting van marineschepen is ongeveer 30 jaar. Doordat er voorlopig geen nieuwe schepen aan de vloot worden toegevoegd, en naar verwachting geen oude schepen uit dienst worden gesteld, zal de gemiddelde leeftijd stijgen naar zorgelijke hoogte in de jaren '20.
Het is maar te hopen dat de schepen dan niet tegen een moderne tegenstander moeten worden ingezet en dat de marine de tegen die tijd de gestegen onderhoudskosten kan dragen. De vloot heeft geen reserves meer met dit kleine aantal schepen. De marine zal de komende jaren waarschijnlijk alleen maar minder kunnen doen, terwijl de vraag vanuit de politiek hoog blijft.
Het aantal in dienst gestelde marineschepen per decennium. Na 1980 zijn steeds minder schepen besteld. In de jaren '20 zal een piek (moeten) ontstaan om de vloot overeind te houden. De vraag is wel of Nederland daar geld voor wil vrijmaken en of Defensie en de industrie die plotselinge piekbelasting aankunnen. (Door: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
1982
In 1982 was de gemiddelde leeftijd van de Nederlandse vloot overigens hoger dan nu: 20 jaar. Toch is er een groot verschil met toen, omdat juist de kern van de oorlogsvloot jong was. De GW-fregatten waren 5 en 6 jaar oud, de S-fregatten maximaal 4 jaar, met nog 3 fregatten in aanbouw. De Zwaardvisklasse was 10 jaar en de jongste bevoorrader 7 jaar.
Daarnaast waren in 1982 nieuwe mijnenjagers, onderzeeboten en S-fregatten in aanbouw. L-fregatten lagen op de tekentafel. In 2019 als de huidige vloot ouder is dan die in 1982 bevinden de nieuwe onderzeeboten en fregatten zich nog midden in het Defensie Materieel Proces (DMP), als ze de volgende ronde in het DMP gehaald hebben tenminste.
Nu is het juist de kern van de vloot die rap oud wordt. De gemiddelde leeftijd van de fregatten en onderzeeboten ligt met 19 jaar hoger dan die van de totale vloot.
In 2015 begon in Italië de bouw van de eerste PPA. Deze gigantische patrouilleschepen (of eigenlijk fregatten) van 143 meter met een waterverplaatsing van 6.200 ton zijn multifunctioneel.
Buitenland
Ook in andere landen zijn vergelijkbare leeftijden te zien als in Nederland op dit moment. De Amerikaanse vloot is ook ongeveer 17 jaar oud. De Duitse marineschepen zijn gemiddeld 19 jaar oud en de Italiaanse 21. Toch is er een groot verschil met buitenlandse marines. In bovengenoemde landen wordt op dit moment en in de toekomst veel gebouwd.
De Verenigde Staten bouwen aan vliegkampschepen, onderzeeboten en vele destroyers. Voor de Duitse marine worden 4 nieuwe fregatten gebouwd en bevindt een nieuwe klasse met grote fregatten zich in de aanbestedingsfase. Ook heeft Duitsland extra onderzeeboten besteld. Italië is een groot nieuwbouwprogramma gestart. Op dit moment wordt gebouwd aan de 10 fregatten van de Bergaminiklasse en de laatste van de nieuwe Todaroklasse onderzeeboten. De komende jaren worden 7 grote patrouilleschepen (genaamd PPA) verwacht, een nieuwe bevoorrader (LSS) en in 2022 als klap op de vuurpijl de Trieste: een helikoptercarrier van 210 meter.
Een gemiddelde leeftijd van een vloot zegt lang niet alles, maar als die leeftijd de verwachte levensduur nadert, wordt het kritiek. Natuurlijk zal de leeftijd na 2025 een duik nemen als de oude onderzeeboten en mijnenjagers zijn vervangen, maar dan blijven schepen als de Mercuur, de Rotterdam en de vier LCF'en het gemiddelde hoog houden.
