Een internationale zoekactie naar de vermiste Indonesische onderzeeboot KRI Nanggala (Cakraklasse) komt op gang. De boot, met 53 personen aan boord, was bezig met een torpedolanceeroefening. Gevreesd wordt dat de onderzeeboot verloren is gegaan.
KRI Nanggala, Cakraklasse. (Foto: Indonesische marine)
Er komt steeds meer informatie over het incident. In dit liveblog de ontwikkelingen op dit vlak.
Samenvatting:
• KRI Nanggala (Type 209, uit 1981) oefende 's nachts met torpedo's
• Na 46 minuten was het contact verloren en sindsdien wordt er gezocht
• Diepte ter plaatse tussen 600 en 700 meter, max duikdiepte 500m
• Hulp uit Singapore, Maleisië, India, Amerika en andere landen is onderweg
• In Indonesië is het vijf uur later dan in Nederland
21:45 uur | vrijdag 23 april 2021 Liveblog gaat op een andere pagina verder
Dit liveblog is gesloten en gaat verder op deze pagina.
21:45 uur | vrijdag 23 april 2021 Bijna 72 uur vermist: veel vraagtekens
KRI Nanggala is nu bijna 72 uur vermist en nog altijd niet gevonden. Er is wel veel informatie beschikbaar gekomen, maar het ongeluk blijft een raadsel. Er zijn veel vragen, een paar hieronder opgesomd:
- Hoe weet de Indonesische marine dat er een stroomstoring was? Heeft de Nanggala dat gecommuniceerd, zonder elektriciteit?
- Als er op dat punt communicatie was, waarom is de onderzeeboot nog niet gevonden?
- Als torpedo's worden gelanceerd, moeten die ook weer opgepikt worden zodat de data kan worden uitgelezen en omdat ze hergebruikt worden. Dat doet een veiligheidsschip of torpedowerkschip. Waarom lezen we dar niets over?
- Waarom is er geen explosie of implosie gehoord?
- Was de exactie positie van de onderzeeboot tijdens het lanceren niet bekend? Dat is eigenlijk alleen met een oefening tegen een andere onderzeeboot. Maar dan had die andere boot wel meer informatie kunnen verzamelen?
- Wat is er gebeurd waardoor boot én bemanning in zo'n korte tijd uitgeschakeld waren en geen enkel signaal (onderwatertelefoon, sonar, kloppen) meer hebben kunnen afgeven of hebben kunnen noodblazen?
21:30 uur | vrijdag 23 april 2021 Stroomuitval, kan dat de oorzaak zijn geweest van het incident?
Volgens een vroegere hoofd technische dienst van zusteronderzeeboot Cakra, Frans Wuwung, kan de stroomuitval weldegelijk oorzaak zijn geweest van het ongeval met de Nanggala. Dat zei hij vanavond in een Indonesisch televisieprogramma, zo meldde de bijbehorende website. Wuwung ergerde zich de afgelopen dagen aan de commentaren over de leeftijd van de boot, volgens hem is dat geen issue geweest omdat er allerlei veiligheidschecks zijn.
Een stroomstoring kan volgens hem echter wel problematisch zijn als de onderzeeboot aan het duiken is. Op dat moment is het roer niet meer te bedienen en kan de onderzeeboot snel dieper gaan dan de maximale duikdiepte en in elkaar worden gedrukt. Wuwung zou hebben toegevoegd dat het "meteen donker wordt" als de stroom uitvalt.
Een voormalige Nederlandse onderzeebootcommandant, die niet bij naam genoemd wil worden, vindt het verhaal ongeloofwaardig: "Er zijn zoveel noodvoorzieningen dat dit eigenlijk niet kan. Tenminste, op de Nederlandse onderzeeboten. Maar ik ga er van uit dat de Duitsers dat ook hebben bedacht, want die kunnen echt wel goede boten leveren. Bij stroomuitval hebben we in ieder geval noodverlichting dankzij een reservebatterij. Daarnaast kan je de roeren ook pneumatisch of met de hand bedienen, zonder dat je elektriciteit hebt en je kan met de hand schakelen. Maar zelfs als dat niet werkt kan je altijd nog blazen met de hand [de ballasttanks leegblazen met hogedruklucht]. Dus stroomuitval is niet direct een aanleiding voor een vermissing van een onderzeeboot."
Een gevaar is het vastlopen van een duikroer. Dat is riskant op grote diepte omdat je dan snel te diep gaat. "Ook daar train je vaak op. Je zet je verticale roer dwars om af te remmen je slaat volle kracht achteruit. En natuurlijk kan het zijn dat ze fouten hebben gemaakt, maar normaal gesproken worden dit soort dingen vaak beoefend en moet dat op te lossen zijn."
19:15 uur | vrijdag 23 april 2021 Zoektocht richt zich op punt 40 km ten noorden van Bali De positie waar de zoektocht zich op concentreert, 40 km ten noorden van Celukan Bawang, Gerokgak, op Bali. (Beeld: OpenSeaMap)
Sinds de verdwijning van de Indonesische onderzeeboot werd door de Indonesische marine steeds gemeld dat de laatst bekende positie zo'n 100 kilometer ten noorden van Bali was. Uit een persconferentie van eerder vandaag blijkt echter dat de zoektocht zich nu concentreert op een punt 40 kilometer ten noorden van een westerlijker punt op Bali ligt: Celukan Bawang, Kecamatan Gerokgak, Kabupaten Buleleng. Dat komt ook meer overeen met de diepte.
De positie, 40 km ten noorden van dat punt is nu in bovenstaande kaart gezet. Hier is het nog dieper dan 750 meter.
Het is onduidelijk waarom de positie is gewijzigd. Was de eerst genoemde locatie een vergissing of wist men niet exact waar de boot was?
17:28 uur | vrijdag 23 april 2021 Hoe diep is het er? De Balizee. Onder in beeld is het noordelijkste puntje van Bali te zien. (Beeld: OpenSeaMap)
De onderzeeboot zou ongeveer 100 kilometer ten noorden van Bali zijn geweest toen het contact verloren ging. Op deze kaart is te zien waar het 250 meter, 500 en 750 meter diep is. De boot zou ergens zijn verdwenen waar het 600 tot 700 meter diep is. Verder naar het zuidoosten op deze afbeelding wordt het dieper tot een diepte van maximaal 1500 meter. Maar een klein stukje naar het noorden is het al snel 500 tot slechts 100 meter diep.
16:41 uur | vrijdag 23 april 2021 'Misschien is de onderzeeboot verder naar het oosten gedreven'
Op basis van modelleringen van oceaanstromingen wordt rekening gehouden met dat de vermiste onderzeeboot verder naar het oosten is afgedreven dan gedacht. Dat zou betekenen dat de onderzeeboot in dieper water is gekomen, terwijl als de boot naar het westen of noorden zou zijn gegleden, de boot in ondiepere delen was geraakt.
16:23 uur | vrijdag 23 april 2021 De Indonesische torpedo's Een SUT-torpedo gelanceerd door KRI Nanggala wordt opgepikt tijdens een oefening in 2012. (Beeld: Indonesische marine)
Op het moment van verdwijning was KRI Nanggala bezig torpedo's lanceren. De Indonesische marine had aangekondigd dat de onderzeeboot de volgende dag een SUT-torpedo zou lanceren. Dat is op zich geen verrassing, want de twee Type 209-onderzeeboten van Indonesië werken al sinds 1981 met de SUT's van Duitse origine. Deze torpedo's worden sinds 1986 in Indonesië zelf in licentie geproduceerd door PT. Dirgantara Indonesia.
De AEG SUT 264 werd in de jaren '70 geïntroduceerd. Het is een torpedo bedoeld om onderzeeboten en fregatten te vernietigen, SUT staat namelijk voor Surface and Underwater Target. De torpedo heeft een normale diameter voor zware onderzeeboottorpedo's (533mm), is zes meter lang en is draadgeleid. Anders dan de torpedo die Nederland gebruikt is dit een elektrische torpedo, die bovendien die uit de buis wordt geduwd maar zelf de torpedobuis verlaat.
Van deze torpedo bestaan twee varianten: de oorlogsversie en de trainingsversie. Laatst genoemde kan tien tot vijftien keer worden gebruikt en moet dus steeds worden opgepikt uit het water.
Het ongeluk met de Russische onderzeeboot Koersk in 2000 werd veroorzaakt door een torpedo die ontplofte. Van deze Russische torpedo die op waterstofperoxide liep was bekend dat die een groot gevaar vormde. Dat geldt niet voor de SUT, die bovendien elektrisch wordt aangedreven en dus een stuk veiliger is dan de Russische torpedo en de torpedo's die op Ottofuel lopen zoals de Amerikaanse Mk 48.
15:19 uur | vrijdag 23 april 2021 Waarom heeft de Nanggala maar één compartiment?
Een reactie die gisteravond onder het liveblog van gisteren werd geplaatst, ging over de melding van deze site over dat de vermiste onderzeeboot slechts één compartiment heeft. Dat klinkt gek, zeker voor iemand die de Duitse onderzeeboten in de Tweede Wereldoorlog kent, want die boten voeren met twee compartimenten. De Duitse onderzeebootbouw moest na de Tweede Wereldoorlog echter een nieuwe start maken. Duitsland mocht daarna namelijk geen grote boten meer bouwen, en er kwamen nieuwe technieken.
Wat de Duitse onderzeebootbouwers hadden gezien in de gegevens over verloren gegane onderzeeboten (door ongelukken of in oorlogstijd), dat een waterdicht schot eigenlijk niet zoveel toevoegde. Het gewicht dat de schotten kostten kon men beter gebruiken voor extra batterijen. Zeker omdat Duitsland daarna kleine onderzeeboten ging bouwen, zoals de Type 205 en 206, en natuurlijk het exportsucces: de 209, zoals die voor Indonesië.
Nog altijd is de eencompartimentsfilosofie leidend in Duitsland. De nog te bouwen Type 212CD voor Noorwegen en Duitsland (en die aanvankelijk ook aan Nederland was aangeboden als vervanger van de Walrusklasse) heeft in de basis één waterdicht compartiment. Mogelijk dat dit tijdens de laatste onderhandelingen is aangepast, maar uit het basisontwerp blijkt dat die filosofie er nog is. Omdat de Nederlandse veiligheidsfilosofie wel compartimentering vereist, is Nederland een aangepaste versie met meer compartimenten aangeboden.
Zoals bekend opereert de Duitse onderzeedienst na de Tweede Wereldoorlog vooral in de Oostzee en is dat ook de basis geweest van de onderzeebootontwerpgedachte. Toch wordt aan de eencompartimentsontwerpen vastgehouden omdat het veiligheidsdenken van de Duitse ontwerpers zich vooral richt op het zo snel mogelijk naar de oppervlakte gaan van de onderzeeboot. Als er wat mis is, is prioriteit nummer 1: naar boven. Lukt dat niet en je vaart ergens waar het erg diep is, dan maakt het niet uit hoeveel compartimenten je hebt.
In Nederland is de compartimentering iets meer onderwerp van discussie, want de marine en de Onderzeedienst hebben altijd vastgehouden aan waterdichte schotten. Maar de vraag is ook geweest: tot hoe diep moeten die schotten dan waterdicht kunnen blijven? Toch hebben ontwerpers, ook bij de commerciële Moray-onderzeeboot die als tegenhanger van de 209 was bedoeld en dus niet zo klein was, waterdichte schotten geplaatst. De schotten komen op de Walrus en de Moray dus niet in de plaats van het zo snel mogelijk naar de oppervlakte gaan, want die prioriteit was er bij Nederlandse ontwerpers ook. De Walrus heeft namelijk ook meerdere blaassystemen om naar de oppervlakte te komen.
Voor de mannen aan boord van de Nanggala had een of twee compartimenten ook weinig uitgemaakt; ook als er twee compartimenten waren geweest, waarvan één vol was gelopen, was het positief drijfvermogen onvoldoende geweest en dus was de boot gezonken.
Voor deze post over compartimenten heeft Marineschepen.nl gesproken met vier onderzeebootexperts.
14:10 uur | vrijdag 23 april 2021 De zoektocht richt zich op 9 punten
Er zijn negen punten waar de zoektocht zich op richt, "waaronder die met olielozingen en punten met een zeer sterke magnetische kracht" zo meldde de Indonesische defensie vanmiddag. Deze punten bevinden zich in een gebied van 10 zeemijl (18,5 km). Er is tot op heden echter geen resultaat.
13:57 uur | vrijdag 23 april 2021 Voormalige Isaac Sweers zoekt ook mee
Een bekend beeld schuift zo nu en dan voorbij. Op deze foto, die ook door de NOS was geplaatst, is het Indonesische fregat KRI Karel Satsuit Tubun te zien. Maar het geoefende oog ziet een voormalig Nederlands Van Speijkklasse fregat. Het gaat om de vroegere Isaac Sweers. Dat fregat werd in de jaren '60 gebouwd op de NDSM-werf in Amsterdam en voer van 1968 t/m 1990 onder Nederlandse vlag. Vijf Van Speijkklasse fregatten zijn momenteel nog in actieve dienst, zij zijn gemoderniseerd en zijn ontdaan van hun stoomvoortstuwing.
Omdat de Karel Satsuit Tubun een sonar heeft, maakt dit fregat deel uit van het zoekteam.
12:20 uur | vrijdag 23 april 2021 25 schepen zoeken, Singaporees reddingsschip
De Indonesische marine heeft bekend gemaakt dat er 25 schepen aan het zoeken zijn, waaronder 18 marineschepen. Het Singaporese reddingsschip MV Swift Rescue zal morgen arriveren. Dit schip heeft een reddingsonderzeeboot aan boord, maar die is vooral bedoeld om onderzeebootbemanningen te redden. Helaas heeft de verdwenen Nanggala daar geen voorzieningen voor.
Het Australische fregat HMAS Ballarat zou nu al wel zijn gearriveerd en een P-8 Poseidon maritiem patrouillevliegtuig van de Amerikaanse marine zou helpen bij de zoekactie. Vanuit Maleisië is het reddingsschip MV Mega Bakti onderweg.
Momenteel is het meest waardevolle asset het Indonesische hydrografisch opnemingsvaartuig KRI Rigel, een nieuw vaartuig van Franse makelij. Dit schip kan de zeebodem tot op grote diepte in kaart brengen.
10:39 uur | vrijdag 23 april 2021 Nationale SAR-organisatie is vrijdag ingezet
De Indonesische opsporings-en reddingsorganisatie Basarnas is afgelopen vrijdag met een Remotely Operated Vehicle (onderwaterdrone aan een draad) in Jakarta aan boord van een Hercules transporttoestel gestapt. De ROV wordt dichter bij de zoeklocatie gevlogen en aan boord van een van de Basarnas-schepen gezet.
Volgens Antaranews zou de ROV onderwaterobjecten kunnen detecteren tot dieptes van 200 tot 300 meter. Dat zou wel een tegenvaller zijn, want de zeebodem ter plaatse zou 600 tot 700 meter diep zijn.
Daarnaast is het onduidelijk waarom Basarnas pas 60 uur na SUBMISS (vermissing onderzeeboot) wordt ingezet.
Basarnas beschikt overigens ook over een magnetometer om magnetische contacten op te sporen.
10:03 uur | vrijdag 23 april 2021 Hoop wordt wanhoop
De hoop slaat langzaam om in wanhoop. Er is behalve een magnetisch contact en wat olievlekken niets dat duidt op een onderzeeboot, laat staan een nog levende bemanning. Indonesische media schrijven dat het moment dat de zuurstof op moet zijn steeds dichter nadert, op social media zeggen velen te bidden. Intussen komen de uiterst pijnlijke persoonlijke verhalen over de mensen aan boord en hun familieleden op de wal naar voren. Hierboven een foto van een vader die een foto van zijn 24-jarige zoon toont. Zijn zoon is sonaroperator aan boord van de Nanggala en heeft een vrouw die nu zwanger is.
09:37 uur | vrijdag 23 april 2021 Wat was men van plan? KRI I Gusti Ngurah Rai bij vertrek naar zee vooruitlopend op de oefening. (Beeld: Indonesische marine)
De Indonesische marine kent een aantal vlootcommando's. Bij het tweede vlootcommando (afgekort Koarmada II), dat verantwoordelijk is voor onder andere de Balizee en opereert vanuit Soerabaja, was het plan om op donderdag 21 april een "strategische lanceeroefening" te houden, zo blijkt uit een artikel op de website van de tweede vloot. De eskadercommandant was eerder die week al ingescheept aan boord van het door Damen gebouwde Sigma-fregat KRI I Gusti Ngurah Rai (Martadinataklasse). De commandant van de Indonesische strijdkrachten, maarschalk (OF-9, vergelijkbaar met luitenant-admiraal) Hadi Tjahjanto zou naast de commandant van de Indonesische marine en het hoofd van de marechaussee vanaf hospitaalschip KRI dr. Shoeharso de lanceringen bekijken van raketten. Deze zouden door korvetten KRI Hiu en KRI Layang worden gelanceerd. Daarnaast zouden zij "getuige" moeten zijn van het afvuren van een torpedo door onderzeeboot KRI Nanggala.
Onder de Indonesische tweede vloot Koarmada II vallen 66 scheen waaronder vijf onderzeeboten. Een van de commandanten van de onderzeese tak van Koarmada, een kolonel, was voor de vooroefening aan boord van de Nanggala gestapt. "Pangkoarmada II hoopt dat de schietoefening dit keer een succes kan worden", schreef men op woensdag. De voorbereiding ging echter vreselijk mis.
08:40 uur | vrijdag 23 april 2021 Meer dan 21 schepen zijn aan het zoeken
Ruim 21 schepen zoeken momenteel naar de verdwenen onderzeeboot 100 km ten noorden van Bali. Onder andere de onderzeeboot KRI Alugoro, een van de drie nieuwe onderzeeboten van Indonesië. Dit zijn 209-varianten die door Zuid-Korea zijn gebouwd
07:40 uur | vrijdag 23 april 2021 Magnetisch contact
Tijdens de persconferentie vanochtend werd iets meer bekend over het zogenaamde magnetische contact dat eerder was gemeld. Door patrouilleboot KRI Pulau Rimau zou op een punt een afwijking in het aardmagnetisch veld zijn gedetecteerd. Het gaat om een mogelijk contact op 50 tot 100 meter diepte.
Bekend is dat vooral helikopters en maritieme patrouillevliegtuigen over sensoren beschikken waarmee zij onderzeeboten aan de hand van magnetisme kunnen opsporen. Toch levert dit meer vraagtekens op. Als de boot inderdaad op 50 tot 100 meter zou zweven, zou er iets zijn gebeurd waardoor de volledige bemanning in zo'n korte tijd zijn uitgeschakeld waardoor er geen tijd meer was om een noodsignaal te verzenden of om naar de oppervlakte te komen, terwijl de onderzeeboot nog wel goed getrimd en de drukhuid volledig intact zou zijn.
07:23 uur | vrijdag 23 april 2021 Weinig hoop op een goede afloop
Gisteravond werd Jaime Karremann van Marineschepen.nl met commandant Onderzeedienst KTZ Herman de Groot en voormalig onderzeebootman Johan Kragten door de NOS geïnterviewd over de situatie in Indonesië.
Kragten was aan boord van de onderzeeboot Hr.Ms. Zwaardvis (nog geen elf maanden oud) die in 1973 een grote hoeveelheid water door de snuivermast binnen kreeg. Door razendsnel handelen konden boot en bemanning worden gered. In het interview beschrijft Kragten wat er gebeurde. Meer over dit incident in het boek 'In het diepste geheim' (pag. 95).
07:14 uur | vrijdag 23 april 2021 Amerikaanse hulp uit de lucht
De VS stuurt "airborne assets" op verzoek van Indonesië zo meldt de Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin. Vandaag gaat hij met zijn Indonesische evenknie andere hulpopties bespreken. Meer is dus niet duidelijk, wel is bekend dat de VS beschikt over reddingsmiddelen die per vliegtuig zijn te transporteren. Daarnaast heeft de Amerikaanse marine in de regio maritieme patrouillevliegtuigen. Maar mogelijk dat Austin nog meer opties heeft. Indonesië zal vooral behoefte hebben aan sonarapparatuur om de zeebodem in kaart te brengen.
.@SecDef Austin is scheduled to speak with his counterpart, Indonesian Defense Minister @prabowo Subianto tomorrow morning to convey our sorrow and to discuss how else the United States can be of assistance.
06:45 uur | vrijdag 23 april 2021 Australië stuurt twee schepen
Ook twee Australische schepen zijn onderweg, dat maakte het Australische ministerie van Defensie vanochtend bekend. Het gaat om ANZAC-klasse fregat HMAS Ballarat en bevoorradingsschip HMAS Sirius.
De twee schepen waren al op zee. De Australische marine verklaart de inzet als volgt: "Het ondersteuningsschip HMAS Sirius is voor de kust van Brunei en zal rond dinsdag in het zoekgebied zijn. Sirius kan schepen dag en nacht voorzien van brandstof, water en goederen." Het fregat HMAS Ballarat is er vandaag al, dat schip beschikt over sonar en een helikopter.
06:40 uur | vrijdag 23 april 2021 Start van het 2e liveblog
De derde dag na de vermissing wordt hier vastgelegd. Zie voor het eerste liveblog deze pagina en voor het eerste artikel deze pagina.
