Op woensdag 21 april is het contact met de Indonesische onderzeeboot KRI Nanggala (Cakraklasse) verloren gegaan. De onderzeeboot, met 53 personen aan boord, was bezig met een torpedolanceeroefening. Naar de onderzeeboot en bemanningsleden wordt met man en macht gezocht.
KRI Nanggala, Cakraklasse. (Foto: Indonesische marine)
Er komt steeds meer informatie over het incident. In dit liveblog de ontwikkelingen op dit vlak.
Samenvatting:
• KRI Nanggala (Type 209, uit 1981) voer nabij Bali
• De boot was bezig met het lanceren van torpedo's
• Bij de lancering van torpedo nummer 8 ging het mis (meer info)
• Diepte ter plaatse tussen 600 en 700 meter, max duikdiepte 500m
• Behalve een oliespoor niets anders gevonden
06:40 uur | vrijdag 23 april 2021 Liveblog gaat verder op een andere pagina
Klik hier om naar deel 2 te gaan.
22:46 uur | donderdag 22 april 2021 48 uur vermist
De onderzeeboot KRI Nanggala (de jongste van de twee Cakraklasse-boten) is nu exact 48 uur vermist. De boot zou de volgende dag aan een grote oefening meedoen waarbij torpedo's werden gelanceerd en schepen C-802 kruisvluchtwapens zouden lanceren.
03:00 uur (22:00 uur NL tijd) - De voorbereidingen waren aan de gang toen de onderzeeboot om 0300 uur toestemming kreeg om onder water te gaan, schrijft het Indonesische blad Kompas. De onderzeeboot werd begeleid en gevolgd door een raket- en torpedotrackingteam.
03:30 uur - De onderzeeboot wordt nog altijd gevolgd door het team. Het is echter onduidelijk hoe dit team de sub volgt: onderwatertelefoon of sonar?
03:46 uur - Contact verloren en team probeert met onderzeeboot te communiceren.
04:46 uur - Nog altijd geen contact met onderzeeboot. Het internationale signaal SUBLOOK wordt afgegeven.
05:15 uur - KRI Nanggala had boven water moeten komen, maar er is nog steeds geen contact.
06:46 uur - De status wordt gewijzigd in SUBMISS waarna de internationale zoektocht op gang kwam.
Al snel daarna werd een eerste oliespoor gespot door een helikopter.
21:37 uur | donderdag 22 april 2021 Wat moet je hebben om een reddingsonderzeeboot te kunnen ontvangen Een rescue seat aan boord van een Poolse onderzeeboot (voormalige Noorse sub van de Kobbenklasse). (Beeld: Poolse marine)
Het is al vaker vermeld: de Indonesische onderzeeboot heeft geen voorzieningen voor het ontvangen van een DSRV reddingsonderzeeboot. Wat zijn die voorzieningen dan? Op de foto is het prachtig te zien. Het gaat er om dat een DSRV kan 'landen' op het luik van een uitgeschakelde onderzeeboot (DISSUB) en zich vervolgens kan vastmaken. Daarna moet het water tussen de boot en de DSRV worden weggepompt en kan het luik van de onderzeeboot en DSRV open. Reddingsmiddelen kunnen de onderzeeboot in en bemanningsleden kunnen eruit om naar de oppervlakte te worden gebracht.
Het koppelen van de DSRV op de onderzeeboot
Om het landen en koppelen goed te kunnen doen is een systeem ontwikkeld, een rescue seat dat op de onderzeeboot moet zijn. Die heeft de Nanggala dus niet. Wat er moet zijn is op de foto te zien. Een stevige ring om het luik, zodat de grote kelk van de DSRV eromheen kan. Er moet een ring zijn zodat de DSRV als die boven de sub hangt en er is een stroming, zich recht naar beneden kan trekken aan de ring, precies over die stevige ring op het dek zodat de DSRV zich kan vastzuigen. Tot slot en dat is rechts naast de ring te zien, moet er een klep zijn zodat de DSRV daar een slang op kan aansluiten en de druk en de lucht in de onderzeeboot kan meten.
Ondanks het ontbreken van deze middelen, zijn er wel meerdere DSRV's onderweg.
21:28 uur | donderdag 22 april 2021 Indonesische marine: 'Wij blijven ons best doen'
Officiële twitteraccount van de Indonesische marine: "Wij… de hele rangen van de Indonesische marine, met al onze inspanningen, blijven ons best en het maximale doen in de zoektocht naar KRI Nanggala - 402 en 53 beste mannelijke personeelsleden van de natie."
21:05 uur | donderdag 22 april 2021 's Nachts gaat het zoeken door
Het is inmiddels diep in de nacht in Indonesië, maar het zoeken naar de onderzeeboot gaat door. Dat kan ook prima, er is geen daglicht voor nodig. Uit de persconferentie die eerder vandaag werd gehouden blijkt dat hydrografisch opnemingsvaartuig KRI Rigel (zusterschip van de Spica) zich ook heeft aangesloten, ondersteund door hospitaalschip KRI Dr. Soeharso.
Hydrografische opnemingsvaartuigen Rigel en Spica hebben sonars waarmee ze de bodem kunnen afzoeken naar kleine objecten. Dit zijn feitelijk drones (gesleept, draadgestuurd of autonoom opererend) die diep kunnen duiken en aan de hand van geluid een beeld kunnen maken van de bodem.
17:35 uur | donderdag 22 april 2021 Is 40 jaar oud voor een onderzeeboot?
Met 40 jaar hoort een onderzeeboot wel tot de oudere boten, de meeste onderzeeboten zijn ontworpen om 25 tot 30 jaar mee te gaan. Toch zijn er ook nog oudere onderzeeboten, zo zijn er alleen al van het type dat nu in de problemen is geraakt 21 andere onderzeeboten die nog in actieve dienst zijn. (Dat wil niet zeggen dat ze ook allemaal varen.) Nu is dit ontwerp, Type 209 van het Duitse tkMS, een van de meest verkochte onderzeeboten. Griekenland heeft de oudste uit deze reeks, HS Nirefs (Glafkosklasse) is sinds 1972 in dienst en is dus 49 jaar. Andere oude boten van dit type zijn van Argentinië, Peru, Colombia, Turkije en Indonesië.
De oudste operationele onderzeeboot is de Taiwanese Hai Shih. Deze is 76 jaar in dienst, maar dat is echt een uitzndering.
Ook (andere) NAVO-landen varen met oude boten. De oudste Amerikaanse onderzeeboot is USS Providence (Los Angelesklasse), deze nucleaire onderzeeboot werd in 1985 in dienst gesteld (36 jaar geleden) en vaart nog steeds. Frankrijk heeft met FS Rubis (ook nucleair) een boot die 38 jaar is. In Nederland is Zr.Ms. Zeeleeuw de oudste onderzeeboot, deze is 31 jaar. Dat is meteen de oudste Nederlandse onderzeeboot ooit. De teller van de Zeeleeuw en de andere Walrusklasse onderzeeboten zal nog wel even doortikken, want deze boten zijn voorlopig nog niet vervangen.
16:49 uur | donderdag 22 april 2021 Animatie van het imploderen van de Argentijnse onderzeeboot
Het is een vreselijke gedachte, maar de kans is groot dat de Indonesische onderzeeboot Nanggala hetzelfde lot heeft getroffen als de Argentijnse onderzeeboot ARA San Juan in 2017. Marineschepen.nl heeft toen en ook nu veel vragen gekregen over wat er dan met een boot gebeurd, en dat wordt in dit filmpje goed weergegeven.
15:26 uur | donderdag 22 april 2021 Fred Matthee: "Je moet veel water binnenkrijgen wil je ongecontroleerd naar beneden gaan"
Marineschepen.nl sprak met voormalig onderzeebootofficier Fred Matthee, Matthee was het eerste Hoofd Technische Dienst van Zr.Ms. Zeeleeuw. Volgens Matthee is er nog heel veel onduidelijk over de oorzaak van het incident. Het ging mis met de Nanggala toen zij bezig waren met torpedolanceeroefeningen. "Ik weet niet of ze ook echt met torpedo's bezig waren", zegt Matthee. "Ze hadden die volgende dag een grote oefening staan en het kan zijn dat ze met een droge drill bezig waren, waarbij ze dus bijna alle handelingen verrichten maar niet daadwerkelijk een torpedo lanceren."
"Het klopt ook dat we bij de Nederlandse marine de waterdichte deur naar de boegbuiskamer sluiten, mocht er iets mis gaan, maar als er een lekkage is in een torpedobuis, merk je dat al voor je grote hoeveelheden water binnenkrijgt. Een torpedobuis wordt namelijk eerst gevuld met water, terwijl de voor- en achterdeksels dicht blijven. De druk in de buis komt zo op hetzelfde niveau als buiten de boot. Als er dan iets mis is met de buis, dan merk je dat. Stroomt het water de boegbuiskamer in, is dat in ieder geval alleen het water dat in die buis zat."
"Zijn er geen problemen geconstateerd, dan kan het voordeksel worden geopend. Dan heb je alleen het achterdeksel nog, maar dat moet geen probleem zijn", zegt Matthee. Ook de leeftijd van de onderzeeboot, de Nanggala is 40 jaar in dienst, is volgens hem geen extra risico. "Alle systemen worden getest en het is onwaarschijnlijk dat het daar iets mee te maken heeft."
Toch moet er iets vreselijk mis zijn gegaan. "Er kan best wat water in de boot komen. Dankzij het blaassysteem, kan je de boot dan naar de oppervlakte blazen. Maar als er een grote hoeveelheid water in de boot komt, dan ben je niet meer te redden."
Dat verklaart volgens Matthee ook waarom er een oliespoor is gevonden. "Als je naar te grote diepte gaat en de boot wordt in elkaar gedrukt, heb je grote kans op diesel aan de oppervlakte."
Wat de oud-onderzeebootman ook opviel was het ontbreken van een veiligheidsschip in de berichtgeving: "Als wij met torpedo's aan de slag gaan, is het torpedowerkschip de Mercuur er bij. Ik heb ze niet gehoord over een veiligheidsschip. Met zo'n schip heb je dan contact over de onderwatertelefoon en kan je melden dat er wat mis gaat."
14:59 uur | donderdag 22 april 2021 Als bemanning nog leeft, zijn ze niet te redden
Volgens een Australische onderzeebootexpert is er weinig hoop en is er voor de bemanning, als deze nog leeft, weinig meer te doen. Ook als de onderzeeboot intact wordt gevonden.
14:30 uur | donderdag 22 april 2021 Meerdere olievlekken gevonden
De commandant van de Indonesische marine heeft aan Indonesische media laten weten dat er meerdere olievlekken in het water zijn gevonden. Zowel een helikopter als het SIGMA 10514-fregat KRI R.E. Martadinata hebben een oliespoor gevonden. De melding van de helikopter was al bekend, die van het fregat niet. De ontdekking door het fregat heeft mogelijk ook gisteren plaatsgevonden, omdat de Martadinata niet gemeld wordt als een van de schepen die momenteel zoekt.
De Indonesische marinecommandant had twee verklaringen voor de olie op het water. De eerste was dat de brandstoftank lek was geraakt en de tweede was dat de bemanning bewust olie overboord had gepompt om naar de oppervlakte te kunnen.
Dat laatste klinkt onwaarschijnlijk omdat olie lichter is dan zeewater en op zich al een bijdrage heeft aan een positief drijfvermogen van de onderzeeboot. Daarnaast is de vraag of de brandstoftanks een mogelijkheid hebben om brandstof uit de tank het water in te pompen en te vervangen door lucht (wordt het vervangen door zeewater, dan zou de boot juist zwaarder worden).
De eerste optie is ernstig, omdat de brandstoftanks zich binnen de drukhuid bevinden, anders dan op de Walrusklasse. Als een tank van de Nanggala zou zijn gescheurd en de olie zich buitenboord bevindt, dan moet er ook een opening zijn in de drukhuid.
14:10 uur | donderdag 22 april 2021 Vijfde ernstige onderzeebootincident in 21 jaar
Sinds de ondergang van de Russische onderzeeboot Koersk in 2000, zijn er diverse andere onderzeebootincidenten geweest. In 2013 zonk de Indiase Kiloklasse onderzeeboot INS Sindhurakshak in de haven, 18 bemanningsleden kwamen toen om het leven. Een onbekende Noord-Koreaanse onderzeeboot zonk in 2016. Ruim een jaar later ging de Argentijnse onderzeeboot ARA San Juan ten onder, alle 44 bemanningsleden kwamen om. De boot werd een jaar later in stukken op de zeebodem gevonden. In 2019 kwamen 14 personen om tijdens de brand aan boord van de Russische spionageonderzeeboot Losharik.
Het incident met de Indonesische onderzeeboot Nanggala dreigt het ernstigste onderzeebootongeval sinds de Koersk te worden. Toen kwamen alle 118 mannen aan boord om.
12:35 uur | donderdag 22 april 2021 Gunstige weersomstandigheden
In tegenstelling tot na het zinken van de Argentijnse onderzeeboot ARA San Juan in 2017 in de Atlantische Oceaan, zijn de weersomstandigheden in het gebied gunstig. Momenteel is het er 28 graden, is de windsnelheid 12 knopen en de zee vrijwel vlak. Ten tijde van het ongeluk met de Nanggala was het zo goed als windstil en 27 graden.
12:24 uur | donderdag 22 april 2021 Ook Zuid-Korea wil helpen
Het Zuid-Koreaanse ministerie van Defensie heeft gisteren na de eerste berichten rond de vermiste Indonesische onderzeeboot opdracht gegeven om de reddingsmiddelen in gereedheid te brengen, zo verklaart de Zuid-Koreaanse Defensie zojuist. Zuid-Korea en Indonesië overleggen momenteel over de hulp.
12:06 uur | donderdag 22 april 2021 Beelden van de Cakra van binnen
In 2017 werd dit filmpje gemaakt van KRI Cakra, zusterschip van de Nanggala. Aan het einde zijn de torpedobuizen te zien.
10:57 uur | donderdag 22 april 2021 Onderzeeboot oefende in de Balizee (Kaart: Google)
Het incident met de Nanggala gebeurde in de Balizee, zo'n 100 km ten noorden van het Indonesische eiland Bali (rode cirkel).
10:10 uur | donderdag 22 april 2021 Commandant Indonesische marine: er is voor 72 uur zuurstof aan boord
Volgens admiraal Yudo Margono, commandant van de Indonesische marine, is er voor 72 uur zuurstof aan boord van de vermiste onderzeeboot. Dat melden Indonesische media.
Of dat werkelijk zo is, is de vraag. Onduidelijk is namelijk of met het standaard aantal bemanningsleden van 34 personen is gerekend of met 53 personen. Uiteraard is een belangrijke voorwaarde voor 72 uur zuurstof aan boord dat de boot voldoende intact is. Een diepte van 700 meter en een oliespoor passen niet goed in dat plaatje.
Daarnaast, zoals eerder vermeld, heeft de Nanggala helemaal geen voorzieningen om een DSRV te kunnen koppelen. De bemanning kan alleen via het torenluik ontsnappen, dat kan uiteraard tot op beperkte diepte.
09:45 uur | donderdag 22 april 2021 Tweede onderzeebootreddingsschip ook onderweg DSRV van India. Het slechte nieuws is wel dat de Nanggala geen voorzieningen heeft om een DSRV te koppelen. (Foto: Indiase Defensie)
De Indiase marine heeft zojuist bekend gemaakt dat de Deep Submergence Rescue Vessel (DSRV) van de Indiase marine op verzoek van de Indonesische marine vertrokken is richting Indonesië. De onderzeebootreddingsonderzeeboot is op een ander schip vertrokken vanuit de oostelijke havenstad Visakhapatnam. De Indonesische marine zal wel geduld moeten opbrengen, want de afstand is zo'n 2100 zeemijl, dus vier tot zes dagen varen.
Eerder was MV Swift Rescue al vanuit Singapore vertrokken, dit vaartuig hoeft slechts 525 mijl te varen en moet vandaag of morgen arriveren.
Ook Maleisië heeft middelen om onderzeeboten te redden. Gisteren was dat schip nog niet onderweg, maar wel werd door Indonesië bekend gemaakt dat ook Maleisië hulp levert. Ook uit Amerika, Duitsland, Frankrijk, Turkije, India, Rusland en Australië hebben hulp aangeboden.
08:58 uur | donderdag 22 april 2021 Stroomstoring?
Sinds gisteren wordt door vele media (CNN, Nu.nl, HLN.be) het bericht herhaald dat de onderzeeboot zou zijn getroffen door een stroomstoring, daarna is de controle verloren over de boot en is de boot gezonken. De Indonesische marine zou hebben gesproken over een stroomstoring (of beter: black-out, dan zou ook de voortstuwing kunnen zijn uitgevallen).
Een stroomstoring is echter niet fataal voor een onderzeeboot. Ook het uitvallen van de voortstuwing niet. Met de hand kan een onderzeebootbemanningslid de hogedruklucht in de hoofdballasttanks laten stromen. De lucht perst het zeewater dat in die tanks zit er uit en de boot gaat naar de oppervlakte. Daar is geen elektriciteit voor nodig, dat gaat mechanisch.
Hoewel de stroomstoring geen gevaar op zich is, kan er wel degelijk een black-out zijn geweest. Bekend is inmiddels dat er iets mis is gegaan tijdens of vlak na een torpedolancering (nog niet zeker is of dat de oorzaak was). Op dat moment kan er, bijvoorbeeld door een mankement aan de torpedobuis, water in de boot zijn gekomen. De batterijen liggen onderin en als er water bij komt, ontstaat er kortsluiting en mogelijk stroomuitval. Dan kan de boot nog naar de oppervlakte worden geblazen, maar is er wel grote kans op ontploffingsgevaar en brand.
08:40 uur | donderdag 22 april 2021 Zes schepen zijn aan het zoeken
Indonesië heeft zes schepen ingezet om de vermiste onderzeeboot op te sporen. Uit gegevens van MarineTraffic.com blijkt dat het gaat om de volgende schepen:
KRI Diponegoro (365, kovet, Sigma/ Diponegoroklasse)
KRI Karel Satsuit Tubun (356, fregat, Ahmat Yaniklasse, ex-Hr.Ms. Isaac Sweers)
KRI Bung Tomo (357, korvet, Bung Tomoklasse)
KRI Kapitan Pattimura (371, korvet, Parchimklasse)
KRI Teuku Umar (385, korvet, Parchimklasse)
KRI Spica (hydrografisch opnemingsvaartuig)
Zowel de Diponegoro als de Karel Satsuit Tubun zijn in Nederland bekend. Eerstgenoemde is een nieuw korvet gebouwd door Damen en het tweede is een fregat van de Van Speijkklasse. Deze schepen zijn net als de andere korvetten echter niet geschikt om gezonken onderzeeboten op te sporen. Zij zijn weliswaar voorzien van een sonar, maar die is niet ontwikkeld om kleine objecten op de zeebodem op te sporen.
De Spica kan dat wel. Dit is een hydrografisch opnemingsvaartuig van Franse makelij uit 2015. De Spica beschikt over onder andere de Kongsberg Hugin 1000. Dit is een autonome onderwater drone, die tot maximaal 3000 of 6000 meter (afhankleijk van de variant) geheel zelfstandig kan zoeken naar kleine objecten op de zeebodem, zoals een geïmplodeerde onderzeeboot. De diepte ter plaatse is 600 tot 700 meter.
08:10 uur | donderdag 22 april 2021 53 mensen aan boord?
Het viel gisteren al op: de bemanningsgrootte voor de Type 209-onderzeeboten zoals de Nanggala is op papier 34 personen. Toch waren er volgens de Indonesische marine 19 mensen meer mee. Inmiddels is duidelijk dat het aantal bemanningsleden 49 bedraagt. Waarom is niet duidelijk, maar er zijn andere voorbeelden bekend waarbij oudere onderzeeboten meer technisch personeel nodig hebben dan vlak na oplevering. De leeftijd van de boot zou dus een verklaring kunnen zijn, maar ook de manier van werken van de Indonesische Onderzeedienst. Hoe dan ook betekent dit dat de bemanningsleden hun bedjes moeten delen, ofwel hotbunking. Simpel voorbeeld: de ene helft van de bemanning werkt, de andere helft ligt in bed en om de zes uur wisselen zij om.
De andere vier personen? Dat zijn opstappers, waaronder een kapitein ter zee (kolonel) en technici die werkzaam zijn bij de bewapeningswerkplaats.
07:57 uur | donderdag 22 april 2021 Beelden van KRI Nanggala in betere tijden
07:25 uur | donderdag 22 april 2021 Bij lancering torpedo 8 ging het mis
De Nanggala is mogelijk gezonken na een probleem bij de lancering van een torpedo, dat blijkt uit een persconferentie die donderdagochtend door de Indonesische strijdkrachten werd gehouden. Om 0346 uur ging de Nanggala onder water om torpedo's te lanceren. Veertien minuten later was een of meerdere voordeksels van de torpedobuizen geopend. "Bij de lancering van torpedo nummer 8, de laatste communicatie met KRI Nanggala om 04.25 uur, toen de commandant van de trainingstaakgroep toestemming gaf voor het afvuren van de torpedo, werd de communicatie met KRI Nanggala afgebroken", zei het hoofd voorlichting van de Indonesische defensie generaal-majoor Achmad Riad vanochtend (vertaling Google).
De onderzeeboten van de Cakraklasse hebben acht torpedobuizen en maximaal veertien torpedo's van het type AEG SUT 264, net als de onderzeeboot afkomstig uit Duitsland. Het is onduidelijk of het mis ging bij de achtste torpedolancering of bij de lancering uit buis acht, dat laatste is waarschijnlijker.
Bij torpedolanceringen is er altijd een verhoogd risico omdat het voorste luik van de torpedobuis open gaat en er zeewater in de torpedobuis stroomt, waardoor er dus in feite water in de boot komt. Het achterdeksel blijft uiteraard dicht en scheidt de onderzeeboot van de zee. Vanwege het verhoogde risico wordt bij de Nederlandse onderzeeboten de waterdichte deur van de boegbuiskamer gesloten bij torpedolanceringen. Mocht er iets mis gaan bij de lancering, dan kan de boegbuiskamer vol water lopen, maar de boot z'n drijfvermogen houden en toch naar de oppervlakte komen. Bij de Type 209's is die optie er niet, omdat deze boten uit één compartiment bestaan: van de boegbuiskamer kan je naar de machinekamer kijken: stroomt er water binnen, dan staat in een mum van tijd de boot vol water.
