MBDA heeft vandaag op de eerste dag van de grootste marinebeurs van Europa, Euronaval, een nieuwe variant van de Exocet gepresenteerd. De Exocet SM40 kan door onderzeeboten gelanceerd worden en is afgeleid van de nieuwe Exocet MM40 voor boven water. De Franse onderzeeboten van de Barracudaklasse zal naar verwachting met de SM40 gaan varen. Het kruisvluchtwapen kan derhalve ook aan Nederland worden aangeboden.
Schaalmodel van een SM40 Exocet op de stand van MBDA tijdens Euronaval. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De Exocet werd in de jaren zeventig geïntroduceerd als wapen tegen oppervlakteschepen en is een bekend Frans kruisvluchtwapen, dat al geruime tijd in vele conflicten is ingezet. Meerdere schepen zijn met dit wapen tot zinken gebracht. Het wapen is dan ook veel verkocht; dit jaar verwacht MBDA de 4.000ste raket te verkopen.
De Exocet van nu is haast niet te vergelijken met de eerste generatie. De nieuwste versie, de Exocet MM40 Block 3C, is onlangs aan de Franse marine geleverd en is op veel punten weer een grote stap vooruit. Zo heeft deze versie een coherentradar, een radar die zo nauwkeurig is dat het wapen door de echo van de radarsignalen een vergelijking kan maken in de database en zo doelen kan herkennen. Daarnaast is het bereik groter en is de raket beter in staat om verstoringen te herkennen. Vanzelfsprekend is het wapen niet afhankelijk van GPS voor locatiebepaling.
Deze nieuwe versie voor fregatten en torpedobootjagers, krijgt er dus een onderzees famililid bij. Zo'n variant is niet zomaar ontworpen en geproduceerd: begin 2030 moet de eerste SM40 worden geleverd.
Tot die tijd zullen we het moeten doen met de folders en schaalmodellen. Hieruit blijkt dat de SM40 deels gebaseerd is op de MM40 Block 3C. Overigens was er al een onderzeebootversie van Exocet, de SM39 en ook daar is technologie van gebruikt.
Exocet MM40 Block 3. (Bron: MBDA)
De SM40 maakt gebruik van de nieuwe radar van de MM40, de avionics en de turbojet. Op dat laatste punt is er dus een groot verschil met de SM39, want die gebruikt een raketmotor. Dankzij de turbinestraalmotor kan de SM40 veel verder vliegen en neemt het bereik toe van 60 km voor de SM39 naar 120 km voor de SM40.
Het is, zo lieten MBDA-vertegenwoordigers tijdens de perstour voorafgaand aan Euronaval weten, een uitdaging om het wapen geschikt te maken voor de torpedobuis. De vleugels moeten bijvoorbeeld opnieuw ontworpen worden om in de lanceercapsule (die vervolgens in de torpedobuis gaat) te passen.
De nieuwe Exocet is uiteindelijk een iets kleiner missile dan de MM40, maar heeft wel dezelfde eigenschappen, zo lieten experts van MBDA weten. De SM40 is dan ook geschikt tegen doelen in kustgebieden. En voor lancering kan de bemanning van de onderzeeboot een 3D-vluchtplan (afstand, koers en hoogte) samenstellen.
Uiteraard hoeft de onderzeeboot voor lancering niet naar de oppervlakte en kan deze, net als voor de SM39, op diepte blijven.
Marineschepen.nl heeft begrepen dat MBDA ook werkt aan extra inzetmogelijkheden van deze Exocet, naast de bestaande doelen op zee en op land.
Barracuda
De Franse marine heeft de SM40 nog niet besteld voor de nucleaire onderzeeboten van de Barracudaklasse, maar op het hoofdkantoor van MBDA in Parijs was er begin oktober geen twijfel over dat de Franse marine dit nieuwe wapen zou bestellen.
Natuurlijk omdat de Exocet in Frankrijk wordt ontwikkeld, maar volgens de MBDA-vertegenwoordigers is een antischipkruisvluchtwapen een belangrijke toevoeging in het wapenarsenaal van de moderne onderzeeboot. Door het toenemend gebruik van laagfrequente sonar (zoals de LFAPS van de M-fregatten en toekomstige ASW-fregatten) en inzet van steeds capabelere helikopters, moeten onderzeeboten op grotere afstand van schepen opereren. De torpedo heeft een bereik van tientallen kilometers, met een kruisvluchtwapen kan vanaf grotere afstand een fregat worden uitgeschakeld.
Illustratie van de Blacksword Barracuda. De vier Nederlandse boten zullen behoren tot de Orkaklasse. (Beeld: Naval Group)
Op Nederlandse onderzeeboten?
Of de SM40 ook op de Blacksword Barracuda, de Nederlandse dieselelektrische onderzeeboten die verre familie zijn van de nucleaire versie, komt, is niet zeker. Marineschepen.nl begrijpt dat de SM40 wel wordt aangeboden aan Nederland.
Een dergelijk wapen werd door Nederland echter niet als vereiste opgenomen. De Nederlandse boten worden in eerste instantie voorzien van torpedo's tegen onderzeeboten en oppervlakteschepen, en kruisvluchtwapens om op grote afstand landdoelen aan te pakken. De SM40 zit daar tussenin.
Ook maken de Franse Barracuda's gebruik van een pneumatische ram om torpedo's en raketten uit de torpedobuizen te krijgen. Dat is, zo legde een expert uit, vereist voor de Franse onderzeeboten in verband met de nucleaire voortstuwing. Op deze manier is men immers zeker van het vertrek van het wapen. De Nederlandse Onderzeedienst gebruikt sinds de introductie van de Mk48 geen pneumatische ram meer, omdat deze torpedo's daar te gevoelig voor bleken. De Blacksword Barracuda, ontworpen voor de Mk48, zal dus ook geen ram krijgen.
Daarnaast werkt MBDA als hofleverancier van de Franse marine al vaak samen met de bouwer van de Nederlandse onderzeeboten, Naval Group.
"We werken met Naval Group samen om in de pas te blijven met de onderzeebootprogramma's", liet een van de MBDA-vertegenwoordigers weten aan Marineschepen.nl na vragen over Nederland als toekomstige klant.
(Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Alternatief uit Noorwegen
Er zijn weinig alternatieven op gebied van antischipkruisvluchtwapens die door onderzeeboten worden gelanceerd, maar daar kan verandering in komen.
Voor de Nederlandse fregatten werd enkele jaren terug de Noorse Naval Strike Missile (NSM) gekozen. De Exocet MM40 werd al vroeg door Nederland terzijde geschoven. Vooralsnog is er geen onderzeebootgelanceerde variant van de NSM, maar het Noorse bedrijf presenteerde zo'n variant een jaar geleden wel voor het Poolse onderzeebootprogramma, eveneens genaamd Orka. Die zal niet alleen op de NSM, maar ook op familielid Joint Strike Missile, worden gebaseerd.
Auteur: Jaime Karremann Jaime is oprichter van Marineschepen.nl en heeft meer dan 1.500 artikelen geschreven over uiteenlopende marine-onderwerpen. In 2017 gaf hij zijn non-fictieboek In het diepste geheim uit en later onderzeebootthriller Orka. Voor Jaime fulltime met deze site aan de slag ging, werkte hij ruim 12 jaar bij de marine, waarvan het grootste deel in een burgerfunctie. Jaime studeerde Communicatie in Groningen.
