De Luchtverdedigings- en Commandofregatten (LCF'en) en de Walrusklasse onderzeeboten krijgen langeafstandsraketten. Dat maakte commandant Zeestrijdkrachten vice-admiraal René Tas vanmiddag bekend in de Alle Hens. Om welk wapen het gaat is niet vermeld, maar Marineschepen.nl heeft begrepen dat het om Tomahawk kruisvluchtwapens gaat.
Testlancering van de nieuwe Tomahawk Block V in 2020. (Foto: Amerikaanse marine)
"In Den Haag [is] het project ‘Verwerving Maritime Strike’ goedgekeurd. Dus we gaan langeafstandsraketten kopen", schrijft Tas in zijn column in de Alle Hens. "Het gaat om NATO Maritime Strike Long Range-capaciteit", vervolgt hij. "Deze langeafstandsraketten stellen ons straks in staat om op zeer grote afstand (grond)doelen uit te schakelen. Hiermee vergroten we onze slagkracht en dragen we bij aan een sterker Nederland en een krachtigere NAVO en EU."
Met 'Den Haag' doelt Tas overigens niet op de Tweede Kamer, maar op het Ministerie van Defensie waar dit project werd behandeld in een vergadering.
Tomahawk al twintig jaar favoriet
Tas spreekt, net als ander defensiepersoneel in het openbaar, niet over Tomahawks. Toch zijn alle ogen binnen de marine gericht op het Amerikaanse wapen van Raytheon, zo begrijpt Marineschepen.nl na gesprekken met meerdere bronnen die onafhankelijk van elkaar aanvullende informatie gaven over dit project. Dat de focus bij de marine ligt op Tomahawk heeft voor een belangrijk deel te maken met dat de LCF'en voorzien zijn van de Amerikaanse Mk 41 verticale lanceerinrichting, waar de Tomahawk voor is ontwikkeld. Daarnaast is door de marine al veel onderzoek en voorwerk gedaan tijdens de zoektocht van de marine naar een langeafstandswapen voor het LCF rond 2003.
Veel alternatieven zijn er ook niet. Frankrijk heeft tien jaar geleden de MdCN (marine-versie van de Storm Shadow) geïntroduceerd, maar dat wapen is ontwikkeld voor de Frans-Britse A70 Sylver lanceerinrichting en voor de Franse torpedobuizen. Binnen de NAVO heeft alleen Turkije een kruisvluchtwapen voor fregatten en onderzeeboten ontwikkeld. In december tekende Defensie nog een contract voor de Noorse Naval Strike Missile (NSM), maar dat wapen is primair een anti-scheepswapen en met 185+ kilometer voor de korte afstand. Die wapens worden in 2025 geleverd voor alleen de LCF'en. Deze zijn niet geschikt om vanaf onderzeeboten te lanceren.
De wens van de marine om langeafstandsraketten aan te schaffen voor de fregatten bestaat namelijk al heel lang. Aan het begin van deze eeuw zijn dan ook studies gedaan en daaruit bleek dat Tomahawks goed in het concept van het LCF pasten. Tot een daadwerkelijke aanschaf kwam het echter niet door bezuinigingen. In 2007 werd het plan voor verwerving van Tomahawks geschrapt.
Enkele jaren terug kwam het langeafstandswapen weer terug op de publieke agenda. Inmiddels zijn er nieuwe varianten van Tomahawk, maar de Defensie Materieel Organisatie (DMO) concludeerde na onderzoek al in 2021 dat de Tomahawk vanaf het LCF, de Walrusklasse onderzeeboten én de vervanger van het LCF te lanceren valt.
Of dat daadwerkelijk zo is, moet ook bewezen worden in een testlancering. Marineschepen.nl heeft van bronnen begrepen dat het de bedoeling is om zo'n test in 2024 met Tomahawk uit te voeren.
In december stelde Marineschepen.nl vragen aan Defensie over Tomahawk. Defensie wilde destijds niet bevestigen of het daadwerkelijk om dat wapen zou gaan: "Defensie heeft in de Defensienota 2022 aangegeven dat het de mogelijkheden voor zogenaamde maritime strike capaciteit wil bezien. Voor het plaatsen van deze capaciteit wordt gedacht aan de LCF, de opvolger daarvan en de nieuwe onderzeeboten. De Tomahawk is een voorbeeld van een dergelijke capaciteit. In 2023 verwacht Defensie de daadwerkelijke behoeftestelling naar de Kamer te versturen."
Een Tomahawk kruisvluchtwapen gelanceerd door een onderzeeboot. (Foto: Amerikaanse marine)
Walrusklasse
Dat ook de Walrusklasse dergelijke kruisvluchtwapens krijgt, is opvallend. Deels omdat de onderzeeboten worden vervangen en het nog even afwachten is wanneer de wapens geleverd en geïntegreerd kunnen worden. Maar vooral omdat de optie om Harpoon, een vergelijkbaar wapen maar dan vooral bedoeld voor schepen en met een veel korter bereik, bij de recente modernisering verwijderd is.
Hoe wordt Tomahawk gelanceerd uit de onderzeeboten? Dat kan door de torpedobuizen. De buizen van de Walrusklasse zijn van Amerikaanse makelij (voor Amerikaanse torpedo Mk 48 en de Subharpoon).
De Tomahawk kan ook door de Britse Trafalgar- en Astuteklasse onderzeeboten vanuit de torpedobuizen worden gelanceerd.
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
Meer dan 1600 km
De Tomahawk werd begin jaren tachtig geïntroduceerd. Het wapen is bedoeld om schepen en landdoelen aan te vallen op grote afstanden. De nieuwste variant van Tomahawk, Block V, heeft een bereik van meer dan 1600 km. Binnen die Block V zijn twee varianten; een variant bedoeld tegen schepen (bewegende doelen) en een variant tegen statische landdoelen. De Amerikaanse marine gaat Block IV ombouwen naar Block V en de Block III-missiles worden vernietigd.
Tomahawk heeft geen geleiding nodig van radars, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de (eveneens Amerikaanse) Standard Missile. Laatstgenoemde raket moet dus kunnen communiceren met de radarsystemen van het schip en dat is een lastige omdat de radars die Nederland gebruikt in een andere frequentieband werken dan de Amerikaanse systemen. Een aanpassing is voor Tomahawk op dat vlak niet nodig. Tomahawk krijgt de informatie vooraf ingeladen, na lancering vliegt het wapen zonder dat het updates nodig heeft naar het doel.
Auteur: Jaime Karremann Jaime is oprichter van Marineschepen.nl en heeft meer dan 1.500 artikelen geschreven over uiteenlopende marine-onderwerpen. In 2017 gaf hij zijn non-fictieboek In het diepste geheim uit en later onderzeebootthriller Orka. Voor Jaime fulltime met deze site aan de slag ging, werkte hij ruim 12 jaar bij de marine, waarvan het grootste deel in een burgerfunctie. Jaime studeerde Communicatie in Groningen.
