Het Britse ministerie van Defensie heeft gisteren veel nieuwe details gegeven over de reis van de internationale taakgroep onder leiding van vliegkampschip HMS Queen Elizabeth naar Japan. Eerder was al bekend dat twee Britse schepen de Zwarte Zee in zullen gaan. Zr.Ms. Evertsen maakt ook deel uit van het eskader en binnenkort wordt meer informatie verwacht over de Nederlandse plannen.
Luchtverdedigings- en Commandofregat Zr.Ms. Evertsen in 2019. De Evertsen was destijds een half jaar stafschip van het permanente NAVO-eskader SNMG2. (Foto: Hans van Pijkeren/ Koninklijke Marine)
In mei zal de HMS Queen Elizabeth-taakgroep vanuit Portsmouth vertrekken voor een lange reis van 26.000 zeemijl (ruim 48.000 kilometer en dus ruim de omtrek van de aarde). Deze reis zal maar liefst zeven maanden duren, zo maakte de Britse MoD bekend.
Dat is, voor zover Marineschepen.nl kon nagaan, de langste reis van een Nederlands marineschip in vele decennia. In ieder geval langer dan de wereldreis van Zr.Ms. Tromp in 2006 (6 maanden), langer dan de Fairwind-reizen ('80 - '00) en de Far East-reizen in de jaren '70. Nederlandse marineschepen zijn in de jaren '60 wel langer uit Nederland weggeweest, maar opereerden in de Oost vanuit een tweede thuisbasis. Hetzelfde geldt voor het stationsschip in de West. Zijn de lezers van Marineschepen.nl misschien op de hoogte van een langere reis dan zeven maanden in de recente geschiedenis?
Zwarte Zee
Een onderdeel van de reis werd in februari al bekend en kwam vorige week in het nieuws: een Type 45 destroyer en een Type 23 fregat zullen de Zwart Zee in gaan. Dat was vorige week ineens nieuws omdat de spanningen in de Zwarte Zee toen opliepen door de massale troepenopbouw op de Krim en de concentratie marineschepen in de wateren eromheen. Inmiddels hebben de Russen de militaire aanwezigheid weer afgeschaald.
Nadat de Britse plannen het nieuws haalden, was natuurlijk de vraag wat het Nederlandse aandeel zou doen: zou de Evertsen met het vliegkampschip op een afstandje blijven, of toch mee de Zwarte Zee in? Marineschepen.nl vroeg het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Defensie wat het Nederlandse standpunt was voor wat betreft Zr.Ms. Evertsen en inzet in de Zwarte Zee. De Evertsen mag wel onder een Britse eskadercommandant vallen, de Nederlandse regering bepaalt uiteindelijk waar het schip wel en niet naar toe gaat. Defensie antwoordde: "De planning voor de activiteiten in de Zwarte Zee worden momenteel nog verder uitgewerkt. Hierover zal op korte termijn meer bekend worden."
Geen negen maar tien varende eenheden
Voor één schip is de reis al begonnen: de Amerikaanse Arleigh Burkeklasse destroyer USS The Sullivans vertrok vorige week maandag al vanuit Naval Station Mayport in Florida. De The Sullivans koerst richting Groot-Brittannië om zich aan te sluiten bij de taakgroep.
Hoe het programma van die taakgroep er uit gaat zien was lang in nevelen gehuld. Deels door de onzekerheid die de pandemie met zich meebrengt. Gisteren werd voor het eerst veel meer duidelijk over de jaloersmakende reisplannen van de tien varende eenheden en 3.700 mannen en vrouwen.
Tien eenheden en dus niet negen zoals eerder werd gemeld door de Britse marine. De Britse Defensie maakte namelijk bekend dat een Britse (nucleaire) Astuteklasse onderzeeboot deel uit zal maken van de taakgroep. Daar werd specifiek aan toegevoegd dat de onderzeeboot "bewapend [is] met Tomahawk kruisvluchtwapens". Het is onduidelijk waarom die toevoeging is gedaan, het eskader gaat immers niet op oorlogspad en ook andere schepen hebben wapens aan boord. Al klinkt het bezit van Tomahawks ongetwijfeld interessant tijdens cocktailparty's.
Zr.Ms. Evertsen op het droge bij Damen Shiprepair in Amsterdam, begin deze maand. De Evertsen werd daar voorbereid op de lange reis. Het is te hopen dat het niet nodig is, maar ook als er onderweg een probleem is kan de marine technische ondersteuning of zelfs complete gasturbines naar de andere kant van de wereld sturen. In 1979 én in 1988 werd tijdens een verre eskaderreis een kruisvaartgasturbine van S-fregat Hr.Ms. Kortenaer in Australië vervangen. Een verre voorganger van de huidige Evertsen, torpedobootjager Hr.Ms. Evertsen, was in 1950 bij Korea aan de grond gelopen en ging in Hong Kong het droogdok in. Dat laatste zal overigens niet snel meer gebeuren. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
40 landen, 26.000 zeemijl
Indrukwekkender dan de Tomahawks is het programma van de schepen. De reis duurt maar liefst 28 weken (7 maanden) en eenheden van de Carrier Strike Group zullen meer dan veertig landen bezoeken. Dat aantal landen is mede zo hoog omdat, zoals gebruikelijk, waarschijnlijk niet alle schepen dezelfde havens en landen aandoen.
Uit de toelichting wordt een tipje van de sluier over de Britse doelen opgetild: "In het parlement, zal de minister van Defensie uitleggen hoe de reis zal bijdragen aan het bereiken van de Britse doelstelling voor een diepere betrokkenheid in de Indo-Pacific regio ter ondersteuning van welvaart en regionale stabiliteit - een verklaard doel van de onlangs gepubliceerde Integrated Review into foreign, defence, security and development policy."
"De aanstaande inzet zal de reeds diepgaande defensiepartnerschappen in de regio versterken, waar het VK zich inzet voor een duurzamere regionale defensie- en veiligheidsaanwezigheid."
Landen als Singapore, Zuid-Korea, Japan en India worden expliciet genoemd. Een passage door de Zuid-Chinese Zee wordt niet genoemd, maar die zal door de taakgroep niet worden vermeden.
Veel oefenen met bondgenoten
De schepen zullen deelnemen aan verschillende oefeningen. In de Middellandse Zee gaat HMS Queen Elizabeth samen met het Franse vliegkampschip FS Charles de Gaulle zogenaamde dual carrier operations uitvoeren. De taakgroep doet mee met de grote NAVO-oefening Steadfast Defender in Zuid-Europa (mei-juni), levert een bijdrage aan NAVO-operatie Sea Guardian in de Middellandse Zee, en gaat dus opereren in de Zwarte Zee.
Verder staat de oefening Bersama Lima, ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de Five Powers Defence Agreement bestaande uit Maleisië, Singapore, Australië, Nieuw-Zeeland en het Verenigd Koninkrijk, op het programma.
Alleen het Nederlandse fregat en de Amerikaanse destroyer zijn onderdeel van het eskader. Maar eenheden uit Australië, Canada, Denemarken, Griekenland, Israël, India, Italië, Nieuw-Zeeland, Oman, Turkije, Verenigde Arabische Emiraten en Zuid-Korea zullen zich gedurende kortere tijd ook aansluiten.
